Achtervolgingswaan, verdriet en afgunst

Een vertaler die met moeite de eindjes bij elkaar weet te knopen kijkt met enige afgunst naar zijn ontzettend rijke zus. Nadat ze op jonge leeftijd hun ouders verloren zijn ze uit elkaar gegroeid. Beiden eenzaam, maar ieder op z’n eigen manier. Zij is eenzaam in haar poetsverlaving, haar liefde voor esthetiek en haar rijkdom. Hij is eenzaam in de strijd om zijn hoofd boven water te houden, met zwaar onderbetaald werk. Sinds de dood van hun ouders heeft zus Marianne bovendien moeilijke periodes. Ze leidt aan paranoia - ze ziet mannen die haar volgen en haar voortdurend in de gaten houden - en misschien zelfs een depressie. Hoewel prachtig geschreven, deed het verhaal van Coniferen me lange tijd weinig. Het plot kabbelde en leek nergens naartoe te gaan. Pas op de laatste vier pagina's bereikt het debuut van Max Temmerman een climax. Een ontknoping die me met woede en walging vervulde. Het is knap dat de auteur zulke sterke emoties bij me weet op te wekken, maar ik denk dat Coniferen niet echt een boek voor mij was.

In de schaduw van de coniferen

Ze toonden zich voor het eerst aan haar op het tuinmuurtje dat doorliep tot helemaal achteraan de coniferen. Daar hadden ze gestaan, ze hielden haar in de gaten. Op die manier kwamen ze in het leven van de verteller en zijn zus Marianne. De daaropvolgende jaren ziet Marianne ze steeds vaker. Ze jagen haar op, willen haar laten zien dat ze haar altijd weten te vinden. Ze doen haar in paniek ontvlammen, maar het is Marianne zelf die haar broer angst aanjaagt. In de schaduw van de coniferen ontbloot de verteller zijn familieverhaal, over het verlies van ouders, de komst van rijkdom, over de jaloezie, achterdocht en waanzin die daaruit ontsprongen.

'Eerlijk? Ze maken me bang. Alleen al door me aan te staren. Probeer je eens in te leven in mijn situatie: overal waar ik kom, staan mannen mij aan te gapen. Ze houden me con-ti-nu in te gaten.'

Max Temmerman kan schrijven, dat is zeker. Met poëtisch taalgebruik weet hij een ogenschijnlijk rustig, misschien zelfs kabbelend verhaal te vertellen. Lange tijd lijkt het plot flinterdun te zijn. Een onderhuidse sluimering werkt echter naar een harde en pijnlijke ontknoping toe.

"Op elke godverlaten plek begint een nieuwe dag hoopvol met honger en goede voornemens, om uit te lopen op tristesse en dorst."

De titel is bovendien op een mooie manier in het verhaal verweven. Het zijn de coniferen die toekijken, terwijl het verhaal van Max Temmerman zich langzaam ontvouwt.

Een drenkeling op de golven van paranoia

Hoewel Coniferen lijkt te gaan over de paranoia en de psychische problemen van zus Marianne, vond ik dit ergens toch te weinig uitgewerkt. Het leek maar één van de weinige dingen die omgaan in het hoofd van de verteller. Natuurlijk wel realistisch, maar dit geeft het boek weinig richting. De verteller blikt bijvoorbeeld kort terug op zijn episode in de Verenigde Staten. Het lijkt een willekeurige herinnering, al schetst het wel een belangrijk beeld van zijn karakter.

"Mijn lusteloosheid en mijn afgunst zijn communicerende vaten die elkaar mooi in evenwicht houden."

Het feit dat de hoofdpersoon als freelancer moeite heeft zijn hoofd boven water te houden, vond ik een realistische weergave van het leven als zelfstandige. Een onderwerp dat ik overigens nog helemaal niet vaak ben tegengekomen in de literatuur. Het is ook dit moeilijke financiële evenwicht dat een van de doorslaggevende factoren is in aanloop naar de ontknoping.

"Ik wil wel rijk zijn, maar ik heb er de moeite niet voor over om het te worden."

In haar moeilijke periodes grijpt Marianne vaak naar de fles. Haar broer, onze verteller, sleept haar er keer op keer doorheen. Tegelijkertijd schrijft hij heel denigrerend over zijn eigen zus. Hij schrijft bijvoorbeeld dat ze "nooit eens deftige boeken leest" en dat hij met haar geen "interessant gesprek kan voeren over een wezenlijk onderwerp". Hij voelt zich duidelijk beter dan zijn zus en dat zat mij tijdens het lezen niet lekker.

"Marianne was in die tijd een drenkeling die door de golven van haar paranoia heen en weer werd gedreven."

Door het prachtige poëtische taalgebruik zou ik een volgend boek van Max Temmerman zeker een kans geven, maar Coniferen was niet helemaal aan mij besteed. Ik vond de hoofdpersoon onsympathiek en erg denigrerend tegenover zijn zus. In plaats van respect op te brengen voor haar psychische problemen en met haar te zoeken naar professionele hulp denkt hij alleen aan zichzelf. Coniferen is een roman waarin jaloezie, achterdocht en geld primeren boven liefde, vriendschap en familie. Het verhaal kent bovendien een meer dan pijnlijke climax. Vier pagina's waren voldoende om mij boos te maken, maar niet om het complete boek te redden.

Deze recensie verscheen ook op boekvinder.be.