De wederopbouw van een naamloos land

Hoewel Dave Eggers mij met De cirkel enkel teleur wist te stellen, trok zijn nieuwe roman direct mijn aandacht. Allereerst de prachtige cover. Alleen daarom al wilde ik dit boek lezen. Maar ook het verhaal, dat zich afspeelt in een naamloos land na een jarenlange burgeroorlog, sprak me meteen aan. Twee buitenlanders worden ingevlogen om een weg aan te leggen van zuid naar noord. Vanaf de eerste pagina werd ik meegesleurd in dit bijzondere, ietwat absurde verhaal.

Naamloze mannen in een naamloos land

Twee mannen bevinden zich in een naamloos land. Ook hun eigen naam komen we niet te weten - Je weet hoe het bedrijf tegenover namen staat. Tijdens hun opdracht gaan de mannen dan maar door het leven als Vier en Negen. Zonder naam en zelfs zonder paspoort zijn ze aangekomen in een land dat herstellende is van een jarenlange burgeroorlog. Ze hebben hier een belangrijke taak: het aanleggen van een nieuwe weg die de twee helften van het land opnieuw met elkaar verbindt.

"De opdracht was simpel: ze moesten 230 kilometer tweebaansweg asfalteren en van markeringen voorzien en zo het landelijke zuiden van het land met de hoofdstad in het verstedelijkte noorden verbinden."

Als buitenlandse werknemers kennen de mannen het land waar ze terecht zijn gekomen niet. Gaandeweg worden de beide mannen geconfronteerd met de absurditeit van hun werkzaamheden en de verregaande gevolgen die hun aanwezigheid in het land heeft. Bovendien zijn Vier en Negen ook nog eens elkaars tegenovergestelde. Terwijl de een avontuurlijk is, het nachtleven en de mensen wil ervaren, wil de ander het liefst zo snel en goed mogelijk de klus klaren. Er is immers een deadline die gehaald moet worden.

"En het belangrijkste was: de weg moest op tijd klaar zijn voor de parade. De president, die bekendstond om zijn voorliefde voor politiek theater, wilde de parade laten beginnen zodra de weg was voltooid. De processie, die vanuit de hoofdstad naar het zuiden zou trekken, moest een symbool zijn van het eind van de decennialange oorlog en het begin van de vrede en de welvaart die de nieuwe weg mogelijk zou maken."

Wederopbouw na een oorlog

De setting van De parade is ontzettend interessant. Hoewel je niet weet over welk land het verhaal gaat - en of het überhaupt bestaat - kom je toch veel te weten over de manier van leven daar. Over de oorlog die er gewoed heeft. En over de manier waarop buitenstaanders naar een nieuwe locatie kijken. Het feit dat het gaat om een land in opbouw na een decennium oorlog, geeft het verhaal een heel rauw randje. Vier en Negen worden geconfronteerd met gewonden en rebellen. Ook in het landschap zien ze de vele overblijfselen van een oorlog terug. Van vliegtuigwrakken en vuilniszakken tot de opkomst van nieuwe bedrijfjes aan de rand van de nieuwe weg.

"Een ontluikende stad, levend en wel na een burgeroorlog waarvan de inwoners dachten dat er nooit een eind aan zou komen. Al het glas was versplinterd, alle daken waren ingestort. Er waren mensen zonder benen en hospitalen vol stervenden en behoeftigen. Er waren miljoenen ontheemden, miljoenen vluchtelingen, tienduizenden wezen. Toch verliep de wederopbouw in een jubelstemming, ondanks het onopgeruimde puin, het afval in beken en rivieren, het overal oprukkende tij van felgekleurde plastic flessen. Te midden van de chaos heersten vreugde en koortsachtige ondernemingslust."

Als dag en nacht

Wat me ook erg aanspreekt in het verhaal zijn de hoofdpersonages, die als dag en nacht van elkaar verschillen. Vier is stipt. Hij wil zijn werk zo goed mogelijk en zo snel mogelijk afronden. Hij vermijd contact met de lokale bevolking en volgt nauwgezet alle regeltjes die hij vanuit zijn opdrachtgever heeft meegekregen. Negen lijkt vanaf de eerste dag alle regels aan zijn laars te lappen. Hij eet het lokale eten (wat ernstig afgeraden wordt), spreekt met de lokale bewoners (ook dit wordt ontmoedigd) en bestelt minstens eenmaal een prostituee.

"Vier begreep niet wat het bedrijf in die man zag. Hij was een veiligheidsrisico."

Hoewel De parade een heel serieus en rauw verhaal vertelt, kreeg ik bij vlagen toch een glimlach niet van mijn gezicht geveegd. De absurditeit van de regeltjes waarin Vier zich houdt en het leven waarmee de mannen geconfronteerd worden - Dave Eggers weet met weinig woorden enorm beeldend te schrijven. Hij haalt uit naar de huidige maatschappij, zonder opvallend met het vingertje te wijzen. Het verhaal zit heel slim in elkaar. Desondanks zag ik de ontknoping van mijlenver aankomen. Toch raakte het boek mij. De no-nonsense, kort-maar-krachtig stijl van Dave Eggers geeft het verhaal enorm veel kracht.

"De natuurlijke staat van de wereld, de overheersende staat, was er een van totale stilte en de onlogische zegen van het geheel was dat de wezens die lawaai maken, bijna de hele mensheid dus, alleen maar nog meer lawaai opzochten, zodat het grootste deel van de planeet leeg en vredig was."

Achter de prachtige cover van De parade schuilt een verrassend goed verhaal vol humor, maar tegelijkertijd mededogen. Een verhaal over de huidige maatschappij, over oorlog en uitersten. Twee mannen - Vier en Negen - die in niets op elkaar lijken, hebben de taak een nieuwe weg aan te leggen in een naamloos land. Maar kunnen zij als buitenstaanders ooit de nasleep van de oorlog in dit land begrijpen? Hoewel het einde behoorlijk voorspelbaar was, was ik toch onder de indruk. Het is interessant om te zien hoe Dave Eggers zo’n sterk verhaal in zo weinig woorden weet te vertellen. Kort maar krachtig. (En wat mij betreft minstens een miljoen maal beter dan De cirkel, waarmee Dave Eggers voor een groot deel zijn bekendheid verwierf).

Deze recensie verscheen ook op Oog op de Toekomst.