Meer dan 5,2 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Van achterstandswijk tot raskakkers

Marcia 02 januari 2020

In Het gym is de Surinaams-Nederlandse Sandra, woonachtig in een achterstandswijk, een van de weinige niet-kakkers op haar middelbare school. Ze krijgt met heel wat rare opmerkingen te maken, zowel over haar huidskleur als over het feit dat ze in ‘de wijk’ woont – een buurt met troosteloze flats die bekend staat vanwege haar armoede en vele immigranten. Ook vanuit haar eigen wijk wordt er van alles gezegd over het feit dat ze naar het gymnasium gaat. Karin Amatmoekrim schrijft levensecht; ik zag gesprekken, situaties en schoolgenoten helemaal voor me. Bovendien durft ze thema's als armoede en racisme onomwonden aan de kaak te stellen. Een zeer goed boek voor jong en oud.

 Het-gym-3.jpg

Naar het gymnasium

Sandra woont samen met haar moeder en haar halfzusje in een achterstandswijk. Hun flat kijkt uit op het industriegebied en op andere, identieke flats. De wijk groeit dicht met Turkse gastarbeiders en andere immigranten, wat in de wijk op veel commentaar kan rekenen. Maar dat is niet het enige onderwerp van gesprek onder de bewoners. Sandra gaat namelijk als enige uit haar wijk naar het gymnasium. Het ‘gennasium’, zoals de school in de wijk wordt genoemd, is voor kakkers. Daar heeft een allochtoon kind uit een kansarm eenoudergezin volgens de mensen in de wijk niets te zoeken.

'Die mensen hier gunnen het je gewoon niet. Dat is het. Echt! Al die opmerkingen die ik heb gekregen, toen ze hoorden dat je naar het gymnasium ging. Je mag - Sandra luister goed naar wat ik nu ga zeggen - je mag het in dit land niet beter doen dan de Nederlanders.'

Op 'het gym' is alles anders dan Sandra gewend is. Haar klasgenoten zitten op hockey, praten onverstaanbaar bekakt en hebben belachelijke namen als Jojanneke, Liselotte en Dirk Jan.

"Dirk Jan Brouwer. Hij was haar al eerder opgevallen. Blond. Een knap, vriendelijk gezicht. En dan die ogen.
Maar ja, hij heette Dirk Jan. Dat kon nooit wat zijn."

Hoe moet Sandra omgaan met de kakkers die ze nu vrienden noemt? En wat moet ze doen met die ene klasgenoot die vastberaden is haar het leven zuur te maken met racistische opmerkingen? Terwijl Sandra zich ontwikkelt van basisschoolleerling tot brugpieper, moet ze vechten voor haar plaats in de multiculturele samenleving.

Het-gym-1.jpg

Racisme is overal

Het gym is gedeeltelijk autobiografisch en gebaseerd op het eigen leven van Karin Amatmoekrim. Dit maakt het verhaal ontzettend herkenbaar, zeker ook door de levensechte personages en hun onderlinge dialogen. Zelf groeide ik op in een heel rijk dorp, dus ook op mijn middelbare school zaten heel wat kakkers en 'raskakkers' - zoals Amatmoekrim ze noemt. Door het verhaal kwamen vele lang vergeten herinneringen naar boven. Wat Het gym echter een extra dimensie geeft, is het feit dat Sandra een van de weinige niet-witte leerlingen is op haar school. Je leest hoe zij met heel vervelende opmerkingen te maken krijgt.

"Het was makkelijk om te denken dat het aan haar lag. Dat alleen zij met haar huidskleur bezig was. Want het maakte hún niets uit. Dat zeiden ze tenminste. Dat zeiden ze zelfs heel vaak. Dat ze niet bij kleur stilstonden. Dat ze geen verschil zagen. 'Ik snap niet dat mensen dat verschil überhaupt maken. Jij bent gewoon Sandra.' Dat was iets om trots op te zijn, als je dát kon zeggen. Ze voelden zich beter dan de rest als ze dat zeiden, want ze meenden het echt. Terwijl de anderen, zoals mensen uit de wijk, daar anders over dachten. Kortzichtige en volkse mensen waren dat. Maar zij, de mensen uit het dorp, dachten niet zo. Die zagen het verschil niet eens. Moet je nagaan."

Al op haar eerste dag op het gymnasium weet Sandra een aantal vriendinnen te maken. Behalve dat ze ontzettend nieuwsgierig zijn naar Sandra ('Waar kom je vandáán? Wat eet je thuis voor avondeten? Krult je haar zo uit zichzelf of doe je er elke dag krulspelden in?'), lijken deze meisjes het wel goed te bedoelen. Net als hun ouders in de manier waarop ze omgaan met Sandra. Ze zien haar bijna als een trofee. Als het bewijs van hun eigen ruimdenkendheid. Ze vinden zich zelf zo onbevooroordeeld. Hieraan zie je maar hoezeer racisme structureel verankerd zit in onze maatschappij. Geen van de personages is zich van hun kwetsende opmerkingen bewust. Niemand komt voor Sandra op wanneer ze te maken krijgt met racisme. En dat is pijnlijk.

Het-gym-2.jpg

De kloof tussen rijk en arm

Sandra is een heel interessant personage om over te lezen. Ze kijkt kritisch naar de wereld om zich heen. Zo valt het haar bijvoorbeeld op dat er in het lokaal Nederlands enkel portretten van witte, mannelijke auteurs hangen.

"Aan de andere muur hingen grote zwart-witportretten in zilverkleurige lijsten. Ze liet haar ogen langs de gezichten gaan. Strenge blikken, sommige verveeld wegkijkend. Schrijvers, vermoedde ze. Geen donkere gezichten. Geen vrouwen, ook."

Het gym is een boek van vele contrasten. Veel van de leerlingen op het gymnasium gaan drie keer per jaar op vakantie. Een van de jongens vertelt trots dat zijn vader een nieuwe boot heeft gekocht - hij was een halve ton duurder dan hun oude boot. Sandra rekent snel uit dat een halve ton meer dan vier jaar bijstand is. En zij kan het weten. Zij weet hoe het is om op te groeien met weinig geld. Om haar armoede verborgen te houden voor haar vriendinnen nodigt ze niemand uit bij haar thuis. Ze houdt haar leven in de wijk op afstand voor haar klasgenoten. Misschien schaamt ze zich stiekem wel een beetje.

Het gym is een belangrijk boek over structureel racisme in onze maatschappij, alsook over de kloof tussen arm en rijk. Over 'de intellectuele elite' die zogenaamd geen kleur ziet, maar toch voortdurend wijst op het anders-zijn van Sandra. Ondanks de zware onderwerpen, wordt het verhaal echter nergens zwaar. Amatmoekrim schrijft vlot en met humor. Het gym is absoluut een aanrader voor scholieren, maar evengoed voor volwassenen. Je bent immers nooit te oud om over de verschillen in onze maatschappij te leren. 

Het-gym-4.jpg

Deze recensie verscheen ook op Boekvinder.be.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Marcia

Gesponsord

June steelt Athena's net voltooide manuscript en publiceert het als haar eigen werk. Verdient dit stukje geschiedenis niet verteld te worden, ongeacht door wie?

Als de Amerikaanse pionier van de moderne dans tart Isadora Duncan de normen en wetten van haar tijd, zowel in haar kunst als in haar persoonlijke leven.

Fredo en Luigi zijn twee heel verschillende broers. Wanneer Fredo na vele jaren terugkomt naar Italië, heeft dat alles te maken met de dood van hun vader en diens lege, oude huis.

Koning Willem II is verwikkeld in een machtsstrijd met West-Friesland wanneer hij vader wordt van twee zoons: de wettige Floris en de bastaard Alard.

Perdido, het stadje waar de rijke familie Caskey de scepter zwaait, wordt in 1919 getroffen door een overstroming. Enige dagen later verschijnt de mysterieuze Elinor.

Dit gedetailleerd portret van Volodymyr Zelensky is gebaseerd op vier jaar verslaggeving, uitvoerige reizen met de president naar het front en tientallen interviews.

Wanneer voormalig spion Maggie Bird een lichaam op haar oprit vindt, weet ze dat iemand achter haar aan zit. Ze richt zich tot haar oude vriendenkring van gepensioneerde CIA-agenten.

Dit boek bevat waardevolle lessen om je eigen koers te varen, speciaal voor jongeren. Ontdek hoe je een positieve mindset ontwikkelt, leert omgaan met stress en rust in je hoofd vindt.

Een toevallige ontmoeting zet het leven van de zeventienjarige Victoria op de kop. Binnenkort zal ze gedwongen zijn om diep de natuur in te vluchten en haar leven achter zich te laten.

Herman Koch besluit na zijn diagnose eigenlijk meteen dat hij de kanker een zo beperkt mogelijke rol in zijn leven wil laten spelen: 'Ik zou niets doen.'

Hoe ga je om met de belangrijkste relaties in je leven? Als de verhoudingen goed zijn, kun je ook beter omgaan met de andere problemen om te gaan die op je pad komen.

Het is mei 1940 en Rotterdam staat in brand. De half-Joodse Debra ontmoet een jonge wolf wanneer de Rotterdamse Diergaarde wordt getroffen door bommen.

Beaujon leidt in Constantinopel een comfortabel leven, maar dat verandert als hij betrokken raakt bij een aanslag op een antiek monument.

Volwassen zijn in deze tijd, hoe doe je dat? Doe je het alleen, of durf je het samen? Een onmisbaar boek voor ex-pubers, voor Generatie Hoi. Met veel survivaltips en voiceberichten!

Het logboek van Peter R. de Vries, over de laatste anderhalf jaar van zijn leven, wordt afgewisseld met fragmenten uit het dagboek van zijn zoon Royce.

Metin gaat studeren in San Francisco en is vastbesloten zijn oude zelf achter zich te laten. Een paar weken na zijn aankomst, vinden de aanslagen van 11 september plaats.

Wanneer de introverte William trouwt met de bruisende Julia, wordt hij als vanzelf opgenomen in haar chaotische, liefdevolle familie. Dan komt de duisternis uit zijn verleden naar boven.

Daniel leidt een bewogen leven. Wanneer haar reputatie verslechtert, voelt ze zich in het nauw gedreven. En nu is Daniel dood. Jodie, haar grote liefde, wil weten waarom.

Als zijn vrouw Alissa plotsklaps verdwijnt en Roland met hun vier maanden oude zoontje achterblijft, gaat hij niet alleen op zoek naar haar, maar ook naar het waarom van zijn rusteloze bestaan.

De eenentwintigjarige M. vertrekt in 1989 halsoverkop naar Parijs en gaat aan de slag als au pair. Om grip te krijgen op het leven, schrijft ze.

In de donkerste periode van haar leven wil Milouska Meulens weten wie ze echt is en waar ze thuis is. Die vragen kan ze alleen beantwoorden als ze weet waar ze vandaan komt.

Wanneer Hugo's vroegere gouvernante overlijdt, duiken de verloren gewaande dagboeken van zijn grootvader Willem Adema op, die een ontstellend licht werpen op diens oorlogsjaren.

Drie jaar na het overlijden van zijn opa en de verdwijning van diens vrouw Pepa krijgt Ruben Kruijssen de opdracht de Alquerías, het familiehuis in Spanje, te verkopen.

Spontane foto’s waren zeldzaam aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Fotografen als Jacob Olie en James Higson legden zich juist toe op het fotograferen van het leven van alledag.

Titus Crown is de eerste zwarte sheriff van Charon County. Na de moord op een onderwijzeres wordt de dader, een zwarte oud-leerling, doodgeschoten door Titus' hulpsherrifs voor hij kan ingrijpen.