Poëziebundel over seksueel geweld

het leven van sterren is, zoals de ondertitel al zegt, een leesboek over geweld. Is het poëzie? Een essay? Non-fictie? Eerder een combinatie van deze drie. Het onderwerp is echter vanaf de eerste pagina duidelijk: verkrachting. marwin vos (die zowel haar eigen naam als haar complete bundel zonder hoofdletters schrijft) neemt geen blad voor de mond. Verschillende stemmen in haar poëziebundel vertellen over ervaringen met dit vaak onzichtbare geweld, alsook de gevolgen die ze hiervan ondervinden. Een zeer belangrijk boek.

"ook de jongens wilden weg toen ik aan ze voorbij wilde lopen
pakten ze me en verkrachtten me"

Het taboe doorbreken

marwin vos wil ervaringen met seksueel geweld terugschrijven in de werkelijkheid. In de huizen, op straat, in de opengebroken kelders, in het fietsenhok op school, in je slaapkamer, in de gesprekken aan tafel, in de statistieken van geweld die dalen maar waarin seksgeweld niet opgenomen is. Het taboe moet verbroken worden en het ernstige leed dat verkrachting is moet bespreekbaar gemaakt worden. En vervolgens een halt toegeroepen worden.

"als je het zag waarom heb je dan niets gedaan?
als je het wist waarom heb je er dan niets van gezegd?"

De taal van het leven van sterren is hard en direct. De verzen van vos zijn verrassend ritmisch, maar het zijn de woorden die de lezer raken. Woorden zetten de aanval in. Woorden tonen de kracht van seksueel geweld, de reacties van de samenleving hierop en de pijn waarmee het slachtoffer blijft zitten. De teksten tonen emotie en laten de lezer pijn voelen. Het is geen gemakkelijk bundel om te lezen, onder andere door minimalistisch gebruik van interpunctie en het zware thema, maar wel eentje die keihard binnenkomt.

"simone zegt je moet jezelf vernietigen maar meestal ben je al
beschadigd door een ander je hebt dan juist alles nodig om zelf niet

geheel te verdwijnen en dit maakt het zelf alleen maar sterker"

Ook Sohaila Abdulal wil met haar boek Waar we over praten als we over verkrachting praten seksueel geweld bespreekbaar maken.

Meerstemmigheid van de gedichten

marwin vos maakt in haar gedichten gebruik van een zekere meerstemmigheid door diverse personages aan het woord te laten. Hiermee laat ze zien dat seksueel geweld veel meer mensen overkomt dan vaak gedacht wordt. Het is een structureel probleem, waar veel vrouwen én mannen het slachtoffer van worden. Daarnaast gebruikt de auteur hier en daar ook Engelstalige zinnen in haar poëzie, want aanranding, misbruik en verkrachting zijn internationale problemen. Het gebeurt overal ter wereld en dat is verschrikkelijk.

"in het begin kun je de verhalen bijna niet geloven je vindt het
onvoorstelbaar dat de ene mens de andere zoiets aan kan doen en
wanneer tijdens een college de feiten en cijfers van mishandeling
worden genoemd komt dat niet echt bij je binnen maar als je hoort dat
de bekende actrice door het geweld doof is geworden ben je onthutst"

De titel van de bundel, het leven van sterren, komt ook meerdere keren terug in de dichtregels. Het achterliggende idee: als je een verhaal aan een ster, een beroemdheid, ophangt komt het bij meer mensen binnen.

"je besluit om zinnen uit bestaande verhalen over geweld in de mond van
sterren te leggen je zou niets hoeven te verzinnen iedereen zou luisteren
en iedereen zou het geloven je gebruikt de namen van sterren om iets
meer los te maken maar op een of andere manier kwam het plan niet
van de grond"

Woede, verontwaardiging en onmacht

In het leven van sterren is ook veel aandacht voor het trauma dat je over kunt houden aan seksueel geweld. Allereerst, hoe vertel je aan je omgeving dat je dit hebt meegemaakt? Gaan mensen je geloven, hebben ze medelijden of willen ze liever dat je zwijgt? Denken mensen dat het jouw schuld is? Dit is een zeer belangrijk onderwerp (overigens: het slachtoffer heeft NOOIT schuld aan seksueel geweld. Het is ALTIJD de schuld van de dader). Deze gedichten kunnen hopelijk helpen om het gesprek over verkrachting op te starten.

"het bangst ben je voor de reactie van je ouders je bent bang dat ze je niet
zullen geloven en daarom zeg je het niet dat was heel verstandig van je

esra zegt toen ik ze veel later vertelde wat er destijds was gebeurd zag ik
iets van walging in hun ogen"

het leven van sterren is een poëziebundel vol woede en verontwaardiging. marwin vos onderzoekt de gevolgen van seksueel geweld - alsook het trauma waarmee een slachtoffer achterblijft. Maar vooral stelt ze de vraag: hoe kan het dat verkrachting nog altijd niet uitgebannen is? Hoe kan het dat daders hier zo gemakkelijk mee wegkomen? De woorden van vos zetten de lezer niet alleen aan het denken, maar maken hem/haar even woedend. Een daverend poëtisch pamflet dat een groot leespubliek verdient.

Deze recensie verscheen ook op Boekvinder.be.