Toegankelijke historische roman

Wanneer de islamitische Alya uit Al Andalus vanwege haar bijzondere talenknobbel op reis wordt gestuurd, is dit het begin van een reeks moeilijkheden die haar ver van haar pad – en de weg naar huis – brengen. Tijdens deze lange tocht door het negende-eeuwse Europa komt ze in aanraking met veel verschillende mensen en samenlevingen en moet ze zich telkens aanpassen, waarbij haar gave om talen razendsnel te leren goed van pas komt.

Deze roman biedt een interessante rondtocht door een historisch gebied dat niet vaak wordt belicht. Het taalaspect moet even op gang komen, maar is daarna een uitstekende manier om met zoveel mogelijk mensen en leefstijlen mee te kijken en geeft bovendien een mooie draai aan Alya’s interacties. Er wordt in korte tijd een groot aantal plaatsen aangedaan, zodat aspecten van verschillende samenlevingen kunnen worden getoond. Dit betekent wel dat er in sneltreinvaart en zonder veel diepgang langs allerlei ontwikkelingen wordt geraasd. In elke episode krijgt Alya met dilemma’s te maken die vervolgens niet bevredigend worden uitgewerkt, omdat de volgende episode alweer abrupt zijn intrede doet. Hetzelfde geldt voor de relaties die ze onderweg opbouwt: deze worden meestal enkel samengevat, en in een enkel geval moet je maar gewoon aannemen dat Alya reden heeft om zo op een bepaalde persoon gesteld te zijn. Hierdoor heeft het weinig impact wanneer Alya deze personen (ineens) moet verlaten. Ook is het verhaalverloop enigszins formulair, met vergelijkbare overgangen tussen episoden, en het einde is duidelijk enkel een tussenstop, met weinig om het te onderscheiden van het einde van een van de andere episoden. Dit alles is echter een afweging: als roadtrip/panorama van een groot en voor velen onbekend historisch gebied is het zeker geslaagd.

Het boek is geschreven in de tegenwoordige tijd vanuit de ik-persoon. De schrijfstijl zelf is zeer helder en leest prettig, maar de voordelen van dit perspectief worden helaas niet of nauwelijks benut. Ik-persoon tegenwoordige tijd is het meest directe en intieme perspectief, maar in plaats van dat Alya haar gedachten inderdaad in het hier en nu weergeeft, worden deze vaak indirect weergegeven: ik besluit …, ik realiseer me dat …, ik wil …, ik weet niet of … en andere formuleringen die beter passen bij een vertelling achteraf. Neem een moment dat Alya koude rillingen krijgt:

"Ik weet niet helemaal zeker of ik Einirs woorden goed verstaan en helemaal begrepen heb, maar zelfs als het in de buurt komt van wat hij echt zei, is het genoeg om me de stuipen op het lijf te jagen." (p. 178)

Dit is de stem van iemand die haar gedachten heeft geordend en alweer in staat is terug te kijken op haar schok en angst, geen directe weergave van deze gevoelens zoals de gekozen lens wel suggereert. Het directe aan ik-persoon tegenwoordige tijd wordt verder teniet gedaan wanneer Alya grote tijdsprongen maakt in haar vertelling en weken of zelfs maanden samenvat.

Het boek wordt niet als jeugdboek gepresenteerd, maar leest wel zo. Voor het grootste gedeelte doet dit geen afbreuk aan het vermaak voor volwassenen, maar er zijn momenten waarop te veel uitleg wordt gegeven. Zo zijn er veel zinnen die enkel vertellen dat iets ‘(over)duidelijk’ is, wat het dan ook inderdaad al was:

"Rimbert had een dergelijke reactie duidelijk niet verwacht. ‘Hoezo, Alfgarde?’ reageert hij. ‘Je wilde (...). Dat is precies wat ik voor je heb gekocht.’ Het klinkt verontwaardigd. Hij had overduidelijk op meer dankbaarheid gerekend." (p. 211)

Ook blijven Alya’s inzichten en motivaties vrij oppervlakkig; haar ontwikkeling is duidelijk, maar niet altijd even natuurlijk opgebouwd. In combinatie met de soms afstandelijke en uitleggerige stem duurt het even voor Alya zelf even interessant wordt als de beproevingen die ze ondergaat. Voor de ervaren lezer jammer, maar het maakt het verhaal wel zeer toegankelijk.

Al met al ondanks enkele ruwe randjes voor de liefhebber een geslaagde roman.