Aangrijpende, heldere beschrijving van het leven in Berlijn aan het eind van WOII

Wanneer ik een film of serie kijk over de opmars van de geallieerden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, vraag ik mij vaak af: "En de burgers dan? Waar zijn ze? Wat doen ze?"
Dit boek is daar een aangrijpend en helder antwoord op.

Een Berlijnse vrouw die anoniem wenst(e) te blijven, heeft van april tot juni 1945 een dagboek bijgehouden. Daarin beschrijft ze over het dagelijks leven, de beschietingen, het schuilen in de kelders, de zoektocht naar eten en water, de opmars van het Rode Leger, de verkrachtingen door de Russen en ook hoe de stad weer begint op te krabbelen in de eerste dagen na het einde van de oorlog. Doordat ze zich aardig kan redden in het Russisch, heeft ze contact met de Russen. Soms maakt dat het voor makkelijker, soms juist moeilijker:

"Ik vraag me nu geregeld af of het een geluk of een ongeluk is dat ik een beetje Russisch ken. Aan de ene kant geeft het me een gevoel van zekerheid, dat de anderen niet hebben. Wat voor hen grove dierengeluiden, onmenselijke kreten zijn, is voor mij toch een menselijke taal - de rijkgeschakeerde, melodische taal van Poesjkin en Tolstoj. Wel ben ik bang, bang, bang (sinds Anatol is het iets minder); maar ik praat toch met ze van mens tot mens, zie wie de allerergsten zijn en wie meevallen, ik kan onderscheid maken, vorm me een beeld van ze. (...)
Aan de andere kant hebben de anderen, die geen woord van hun taal begrijpen, het makkelijker. Zij kunnen vreemden blijven voor deze mannen, zich dieper ingraven en zichzelf wijsmaken dat dit helemaal geen mensen zijn, alleen maar wilden, vee. Dat kan ik niet."

De schrijfster beschikt over een vlotte pen en vertelt helder, zonder zelfmedelijden, over haar leven. Details waar het nodig is, geen details als het eigenlijk te gruwelijk is. Naast de beschrijving, neemt ze de lezer ook mee in haar gevoel - dat echter steeds meer afgestompt wordt. De veerkracht blijft en dat is wellicht wat dit boek voor mij zo bijzonder maakt.