Van knopenwinkel tot Aziatisch imperium

In 1957 liet Dun Yong Sau zijn oog vallen op een knopenwinkel in de Stormsteeg in Amsterdam. Hij stuurde zijn vrouw Stien naar binnen met de woorden: ‘jij vragen, ik kopen.’ Twee jaar later opende het echtpaar op deze plaats Toko Dun Yong, een winkel van twintig vierkante meter vol Chinese spullen. Inmiddels beslaat het pand verschillende verdiepingen en is de winkel bekend tot buiten onze landsgrenzen. Documentairemaakster en schrijver Karina Meeuwse beschrijft het verhaal van de oudste toko in Amsterdam in Lang leven. Het familieverhaal achter een Chinese toko.

Meeuwse maakte twintig jaar geleden voor de IKON een documentaire over de geschiedenis van Chinezen in Nederland, want rond de eeuwwisseling was het honderd jaar geleden dat deze bevolkingsgroep zich voor het eerst in ons land vestigde. Bij de voorbereiding leerde ze Hengko Dun kennen, die haar hielp met het onderzoek. De twee hebben altijd contact gehouden, vertelt Meeuwse in Trouw. Toen uitgeverij Ambo Anthos een boek over het bedrijf wilde uitbrengen, wilde de familie dat zij het schreef.

De Kantonese Dun Yong Sau was het aan het begin van de twintigste eeuw het eerste familielid dat voet op Amsterdamse bodem zette. Net als veel andere Chinezen ontvluchtte hij de armoede in zijn vaderland. Na jarenlang als kok gewerkt te hebben, vestigde hij zich definitief in Nederland na zijn huwelijk met de Rotterdamse Stien. Samen openden ze eind jaren vijftig de toko, waarbij de klandizie eerst bestond uit Chinezen en Indiërs, in de jaren zestig aangevuld door de eerste golf gastarbeiders uit Turkije en Marokko. Het boek volgt hoe volgende generaties het bedrijf hebben uitgebouwd, vooral profijt hebbende van de komst van de Chinese restaurants in heel Europa. Het bedrijf bestaat inmiddels uit een toko, groothandel en hotel.

De geschiedenis van de familie loopt volgens Meeuwse parallel met de historie van de Chinese gemeenschap in Amsterdam. Werd deze bevolkingsgroep eerst geschetst als ‘de sympathieke, bescheiden, tevreden-in-zijn-eigen-aandoenlijke-mysterieuze-wereldje-levende Chinees’, naarmate de tijd vorderde werden ze steeds vaker gesignaleerd ‘in danspaleizen en andere uitgaansgeleden in de hoofdstad.’ Toch werden ze pas echt zichtbaar na de Tweede Wereldoorlog door de opkomst van Chinese eetgelegenheden. Een periode waaraan Meeuwse regelmatig refereert als ‘een gouden tijd.’

Deze informatie over de gemeenschap in Amsterdam is niet nieuw. Meeuwse maakt hiervoor gebruik van haar eigen onderzoek, waarover ze al eerder in Het huis van Han en Oostenwind schreef. Aan het einde van de vorige eeuw sprak ze voor deze boeken onder andere met verschillende Chinezen uit de eerste generatie en deze informatie gebruikt ze nu weer. Daarnaast blijkt uit de bibliografie achter in het boek dat er al veel meer boeken over dit onderwerp zijn geschreven. Lang leven moet het dus vooral hebben van interessante familieverhalen. Deze focus verdwijnt in de tweede helft van het boek steeds meer naar de achtergrond, want door het succes van het bedrijf werken er steeds meer personeelsleden, zodat je langzaam de band met de familie verliest. Door de toenemende opsomming van werknemers en familieleden krijgen deze nooit echt een gezicht, of in ieder geval niet zoals de eerste twee generaties, waarvoor in het verhaal veel meer plaats is ingeruimd voor het persoonlijke leven van Dun Yong Sau, Hengko Dun en zijn vrouw Wai Ming.

Het verhaal van de familie Dun Yong is vooral interessant als eerste kennismaking met de geschiedenis van de Chinese gemeenschap in Nederland. Ben je hier al mee bekend, dan biedt het boek weinig nieuwe informatie, juist omdat het familieverhaal op veel momenten parallel loopt met de manier waarop er met de Aziatische bevolkingsgroep in Amsterdam werd omgegaan. Toch laat Lang leven wel de veerkracht van de familie zien, want elke generatie voegt iets extra’s toe aan het bedrijf, waardoor de voormalige knopenwinkel al meer dan zestig jaar een begrip in de Nieuwmarktbuurt is.