Nico Dijkshoorn op zoek naar zichzelf…

De proloog van “Ooit gelukkig“ vermeldt dat Nico Dijkshoorn eerder de roman “Nooit ziek geweest” (2012) over zijn dominante en egoïstische vader Klaas schreef met wie hij, eufemistisch gezegd, geen enkele affiniteit had. Door vele critici werd dit boek dan ook gezien als een genadeloze afrekening met zijn toen op dat moment nog in leven zijnde, maar demente vader. Op de vraag destijds van Matthijs van Nieuwkerk van DWDD : “Nico, is dit zijn verdiende loon ?“ bevestigt ND op tv : “Ja, hij heeft het verdiend“. ND beseft pas later in de auto op weg naar huis wat hij heeft gedaan en besluit de proloog in “Ooit gelukkig“ met: “Ik heb het feestje verpest“.

Met zijn roman “Ooit gelukkig“ (2019), deel 2 van wat ND een familiekroniek noemt, probeert hij een lieflijker beeld van zijn moeder neer te zetten. Een soort laat excuus naar zijn ouders toe ?
Helaas, hij houdt dit zogenaamde eerbetoon niet zo lang vol.
Eigenlijk gaat alleen het eerste deel : “Bootjes“ over zijn moeder. Dat zijn de eerste 100 blz. ND constateert bijna niets te weten over zijn moeder. Zijn ouders hadden in zijn herinnering altijd ruzie. Hield zij (Nel) wel van zijn vader (Klaas)? Is zij ooit wel gelukkig met hem geweest ?

“Ik ben een man die bang is voor het bed van zijn moeder, een man die niet wil weten wanneer ze haar hoofd boos, bang of verdrietig op het kussen legde. (…) Niet omdat ik het niet wilde weten, maar omdat het gewoonweg niet in me opkwam“. Blz. 60. Heel herkenbaar overigens voor iemand van de leeftijd van ND …. En ook de ouders worden door hem heel geloofwaardig neergezet. Die generatie besprak geen intiemere gedachten met elkaar of met hun kinderen of vrienden.

In de volgende drie delen ligt de focus meer bij zijn eigen zoektocht naar erkenning in dit fanatieke honkbalgezin, ND zag zichzelf als een buitenbeentje, hij honkbalde niet, hij las liever en maakte muziek. Hij voelde zich ongelukkig, moest altijd flink zijn. Zelfs toen hij als kind echt wat mankeerde en veel pijn had ! “Je was ook altijd een beetje een zeikerd“, volgens moeder Nel.

In deze drie delen beschrijft ND (te) gedetailleerd zijn TIA’s en paniekaanvallen die zijn leven behoorlijk overhoop gooien, zijn zekerheden aantasten en hem aan het denken hebben gezet. Steeds meer komt ND tot het inzicht dat hij, toch een echte 100% Dijkshoorn is, een product van zowel zijn vader als van zijn moeder.

Een treffend citaat in een terugblik over zijn vader. Blz. 49 : “Als Klaas dood is zal het gaan kabbelen., dat leven van mij. Soms een beetje stormen. Maar zonder hem. Hij zit netjes opgeborgen in een kaft. In januari 2012 komt het boek uit en dan is het klaar. Dan hoef ik nooit meer aan hem te denken. Ik zat er zo vreselijk naast“.
Blz. 113 : “Ik verander in mijn vader“.
En de gelijkenis met zijn moeder. Op blz. 136 : “Dit moet mijn moeder ook hebben gevoeld. Ik herinner me de avond vlak na haar eerste TIA. Een huis vol familie. Vrolijkheid en Opluchting. Daarna zijn we allemaal naar huis gegaan en we hebben haar achtergelaten bij Klaas. Zij heeft ook liggen piekeren. Haar manier van lopen, haar bewegen was behoedzaam, steeds maar bedacht op het ergste“.

Wanhopig voelt ND zich en hoopt dat zijn kinderen hem wél willen begrijpen en vragen zullen stellen, en hem de waarheid zullen zeggen… Gelukkig is Tanja, zijn partner, er ook nog die zich om hem bekommert en hem steunt. Wat is hij zonder Tanja ?

Opmerkelijk was dat ik de titel “Ooit gelukkig“ in het begin steeds met een vraagteken las. Ondanks de zogenaamd geborduurde, tuttige, cover gaat het boek namelijk niet alleen over het feit dat zijn moeder ooit gelukkig was in Zwitserland, maar vooral ook over Nico en zijn bedenkingen over zijn eigen “gelukkige“ jeugd. Het vraagteken was misschien toch zo gek nog niet...

Zijn schrijfstijl is vlot, heel compact, met weinig woorden weet ND herkenbare beelden op te roepen. Hij schrijft zoals hij praat en dicht in DWDD, vanwaar ik hem ken.
Humoristisch soms, ondanks de tragiek.
Toch miste ik de diepgang. ND stelt zich, ogenschijnlijk, wel open op. Hij is openhartig tot op een bepaald punt. Hij probeert steeds zijn eigen kwetsbaarheid te camoufleren, uit de weg te gaan, indien mogelijk. Ook had ik graag de mening van de anderen gelezen, vanuit hún perspectief en niet alleen door de ogen van ND.
Alle herinneringen blijven anekdotisch, zou je kunnen zeggen. Ik zie deze roman dan ook meer als een verzameling columns over zijn jeugdjaren in het ouderlijk huis en daarna vooral dus over zijn huidige, toch wat fragiele gezondheid.

Nog een mooie laatste zin tot besluit. ND gaat voor de laatste keer alleen naar zijn moeder in het verpleegtehuis. Hij nam een digitaal fotolijstje voor haar mee. Een succes. Ze keken er samen na en elke foto kreeg een kort commentaar. ND besluit dit hoofdstuk op blz 43 met : “Ik loop naar mijn auto en zeg : “Nico in Aalsmeer. Toen was hij heel verdrietig.“ Ik denk dan : “Even gelukkig ?“ Toch...

DRIE STERREN.