Subliem

Wallace Stegner (1909) is geen onbekende, althans dat doet de achterflap van deze roman suggereren. De in 1993 overleden historicus, milieuactivist en auteur heeft ‘een omvangrijk oeuvre’. Wat behouden blijft (2015, Lebowski) is zijn laatste en, als we de achterflap mogen geloven, beste roman.

In Wat behouden blijft volgen we de oude Larry die terugblikt op het leven met zijn vrouw Sally en hun bijzondere vriendschap met Charity en Sid. Larry en Sid ontmoeten elkaar op de Universiteit van Wisconsin, waar zij op de faculteit Engels werken. Het is het begin van een levenslange vriendschap. Zowel Sids vrouw Charity als Larry’s Sally is zwanger, zodat er zowel verbondenheid als competitieve drang ontstaat. Wie als eerste bevalt, wint.

Charity en Sid zijn welgesteld, Sally en Larry hebben het krap. Als Charity maar de toon zet, daar lijkt zij van overtuigd, dan kan ze hen meenemen in haar welvaart. Terwijl de vriendschap closer en closer wordt, groeit Charity’s drang om haar vrienden mee te nemen in de door haar perfect geschapen toekomst exponentieel. Larry en Sally worden langzamerhand verheven tot dezelfde status die zij hebben. "De ene straalt, de ander warmt zich daaraan."

De memoires lezen als één geheel, elk facet draagt bij aan het grotere geheel. Terwijl het lijkt op een ‘gewone roman’, een verhaal verteld door een oude man, laat de verteller duidelijk merken dat hij zijn herinneringen zorgvuldig gereconstrueerd en geordend heeft om van zijn verhaal een roman te maken. De vorm sluit hier perfect aan op de inhoud, daar de oude Larry een gevierd schrijver is.

Wallace Stegner bezat de gave om puur door het beschrijven van intonatie en door de woordkeuze een geheel personage te scheppen, zonder daarbij gedrag noodzakelijk te moeten beschrijven. Aan de dialogen kan de lezer al zien wie wat uitspreekt. Stegner beschrijft gedrag en omgevingen op een magische manier, bijna melancholisch en altijd fascinerend.

Wat behouden blijft is een roman die doordrenkt is van levenswijsheid, vol zit met subliem gearrangeerde zinnen die lezen als een perfect opgetekend gedicht. Een roman die erom vraagt voorgelezen te worden, waarbij je als lezer al direct de auteur voor je ziet, hem hoort, geboeid raakt door een ingebeelde persoon. Je zit bij hem in de woonkamer, hoort hem spreken op een hypnotiserende toon met zijn rijke woordenschat. Subliem.