Vermakelijke maar rommelige afsluiter

Lange tijd werd hij niet meer verwacht, maar nu is hij toch nog gekomen: de Nederlandse vertaling van A Darkling Plain (Een duistere vlakte) van Philip Reeve (1966). Het vierde en laatste deel uit zijn ‘Mortal Engines’-serie dat de grote ontknoping onthult. Een eerdere poging om deze serie over steden op wielen in het Nederlands uit te brengen strandde na het derde deel. Dat veranderde door de blockbuster Mortal Engines die eind 2018 uitkwam en de daaruit voortkomende heruitgaven van de serie wereldwijd. Vertaalster Annemarie de Vries mocht aan de slag met de bijna vijfhonderd pagina’s tellende serieafsluiter. Een goede zaak natuurlijk, al lost het boek zijn belofte helaas maar gedeeltelijk in.  

Philip Reeve is een ervaren en gelauwerde Britse schrijver van kinder- en jeugdboeken. Met het eerste deel van ‘Mortal Engines’ won hij al een prijs en voor dit laatste deel kreeg hij de prestigieuze Guardian Children's Fiction Prize, die wellicht valt te zien als erkenning voor de hele serie.

De hoofdmoot van het verhaal speelt zich af in de ruïnes van Londen, de stad waar het verhaal ooit begon. Wren Natsworthy raakt daar verzeild, samen met haar vader Tom en het nieuwe karakter Wolf Kobold, de militante jonge burgermeester van de graafstad Ergerberrie. Het blijkt dat Londen niet zo uitgestorven is als gedacht en dat de achtergeblevenen zelfs werken aan een spectaculair geheim project. Terwijl Wren, Tom en helaas ook Wolf uitvinden wat er aan de hand is, neemt op ander plaatsen de oorlog tussen de Groene Storm en de mobiele steden onder leiding van de Traktionsstadten grimmige vormen aan.  

In wat er dan volgt hebben ook Hester, Theo Ngoni, de sluipers Shrike en Fang, Nimrod Pennyroyal, de jongen Fishcake en Oenone Zero zowel een belangrijke rol als een eigen gezichtspunt. Daarnaast mogen ook een aantal minder belangrijke personages van alle leeftijden zich soms op een eigen gezichtspunt verheugen. Enerzijds maakt dat het boek afwisselend, anderzijds zwalkt het verhaal hierdoor meer dan ooit tevoren heen en weer tussen jeugdliteratuur, young adult en sciencefiction voor volwassenen.  

Een aanverwant probleem is dat A Darkling Plain een wirwar aan verhaallijnen heeft. Die lopen door elkaar heen, vloeien samen met andere verhaallijnen, splitsen zich gaandeweg op in nieuwe lijnen en vermengen zich dan uiteindelijk met een weer heel ander plotonderdeel. Wie dit boek goed wil samenvatten zou dan ook een soort van organogram nodig hebben. Een situatie die een hoge mate van rommeligheid en onoverzichtelijkheid tot gevolg heeft, zodat het geheel niet altijd gemakkelijk te volgen is. Soms weet je echt niet meer wie er precies op welke locatie aanwezig is om wat te doen.  

Reeve heeft veel spektakel gewild, maar weet dat niet te sturen. Spektakel is het nochtans wel. Net als de vorige delen zit A Darkling Plain vol originele vondsten die tot de verbeelding van de fans zullen spreken. Zo heeft de auteur het toch weer voor elkaar om een aantal totaal nieuwe typen (mobiele) steden op te voeren. Dat hem dat in een vierde deel nog steeds lukt, is opmerkelijk en geeft wel aan hoe creatief hij is. De meeste auteurs die een alternatieve wereld opzetten, komen zo ver in een serie niet met zoveel geslaagde toevoegingen.  

Ondertussen is er volop avontuur, zijn er zowel romantische, ontroerende als enge momenten en wordt alles verteld met de van Reeve bekende humor. Daarmee is het boek ondanks de warrigheid nog steeds vermakelijk genoeg om te lezen.  

‘Vermakelijk’ is echter niet helemaal wat je hoopt van een knallende serieafsluiter. Indrukwekkend of spetterend zou beter zijn geweest. Doordat A Darkling Plain zo bomvol zit met verwikkelingen en gezelligheid slaat echter niet alles aan. Door het voorthollende karakter mist het verhaal iets op het gebied van intensiteit, betrokkenheid en diepgang. Toch hoeven mensen die de andere delen hebben gelezen het daar niet om te laten liggen. Philip Reeve heeft met ‘Mortal Engines’ hoe dan ook een bijzondere serie voor jong en oud geschreven.