Veelzijdig heldinnenepos

Het Alice-netwerk heeft daadwerkelijk bestaan. Het was een spionagenetwerk dat tijdens de Eerste Wereldoorlog opereerde vanuit het door Duitsland bezette Lille. Er hoorden ook vrouwelijke spionnen tot dit netwerk, waaronder de leidster, de adembenemende en avontuurlijk aangelegde Louise de Bettignies (1880-1918), met als schuilnaam Alice Dubois. Zij was dan ook degene die auteur Kate Quinn (1975) inspireerde tot het schrijven van een boek over de rol van vrouwen in en rond de twee wereldoorlogen. Maar niet zonder daar ook romantiek en een spannend plot aan toe te voegen. En zo ontstond de lijvige historische roman Het Alice-netwerk, waarin feit en fictie met elkaar worden vermengd.

Kate Quinn is een Amerikaanse bestsellerauteur die al zeven historische romans schreef. Het Alice-netwerk is haar grootste succes tot nu toe en tevens haar eerste Nederlandse vertaling. Daarvoor verantwoordelijk is Arthur Wevers, die een extra uitdaging had in het goed omzetten van de ferme stotter van hoofdpersone Eve.

De roman kent twee verhaallijnen. De eerste speelt zich af in 1947 en heeft als hoofdpersone de Amerikaanse Charlotte (Charlie) St. Clair, die negentien is en ongehuwd zwanger. Samen met haar moeder komt ze in het naoorlogse Europa aan voor een Afspraak met een Zwitserse kliniek. Charlie heeft echter andere plannen. Ze gaat liever op zoek naar haar nicht en beste vriendin Rose, die in de oorlog vermist is geraakt. Aldus neemt ze de benen en zoekt contact met de Britse Evelyn (Eve) Gardiner, die mogelijk weet wat er met Rose is gebeurd. Dat blijkt het begin van een lange speurtocht door Frankrijk, die de dames uitvoeren in gezelschap van Eves manusje van alles, de ruige Schot Finn Kilgore.

De tweede verhaallijn draait om de belevenissen van Eve tijdens de Eerste Wereldoorlog en ook nog in de jaren daarna, totdat beide verhaallijnen samenkomen in 1947. Nadat ze in 1915 als spion is geworven, wordt Eve ingedeeld bij het succesvolle Alice-netwerk in Lille. Ondanks het feit dat leidster De Bettignies haar taak geweldig uitvoert, hebben de spionnen gevaarlijk werk en neemt de kans om door de Duisters te worden ontdekt alsmaar toe. Eve krijgt in het restaurant waar ze undercover is bovendien te maken met ongewenste avances en zal dan moeten kiezen tussen wegstappen of er gebruik van maken.

In beide verhaallijnen onderzoekt auteur Quinn hoe iemand een heldin kon worden in tijden dat vrouwen nog grotendeels werden gezien als zwakke en afhankelijke wezens. In het verhaal van Eve laat ze daarbij mooi zien hoe vrouwelijke eigenschappen spionnes juist kunnen helpen informatie te verwerven, maar hoe ze ook in dubieuze zaken verzeild kunnen raken. In Charlies verhaal staan oorlogstrauma’s en de verwerking daarvan centraal. Charlie heeft zelf geen rol gespeeld in de Tweede Wereldoorlog, maar ze is omringd door mensen die trauma’s hebben of het slachtoffer zijn geworden van oorlogsgeweld en die probeert ze nu zoveel mogelijk op te vangen.

Het zijn thema’s waar de auteur wel raad mee weet. Ze bouwt er een aangrijpend en diepgaand verhaal omheen dat ook de lezer aanzet tot nadenken over wat er te ver gaat en wat niet. Daar staat tegenover dat ze haar hoofdpersonen zoveel overtuigde heldhaftigheid en misplaatst verantwoordelijkheidsgevoel meegeeft dat het op momenten ongeloofwaardig en irritant wordt. Maar niet als Louise de Bettignies aanwezig is. Quinn weet haar dicht op de historische persoon te houden en verweeft waargebeurde scènes uit het leven van de topspionne naadloos met het fictieve verhaal. Daardoor krijg je een goed beeld van hoe het Alice-netwerk in elkaar stak en opereerde. Ook andere research is grondig gedaan, waarbij opvalt hoe goed de in Californië woonachtige auteur bekend is met Frankrijk.

Ondanks enkele tragere stukken is Het Alice-netwerk een bijzonder veelzijdig boek. Het heeft zowel spanning, aangrijpend drama, een mooie historische enscenering als romantiek te bieden en is geschreven in een beeldende stijl, opgefleurd met humor en een breed palet aan metaforen. Voor de liefhebber van historische romans is Kate Quinn dan ook een aanwinst.