Van de hotspot en de brigadeleider

Iemand die in 1964 is geboren in het Westen, heeft vele veranderingen kunnen zien in het leven van alledag. Maar iemand die in 1964 in China werd geboren, heeft de meest extreme dingen kunnen meemaken, van de Culturele Revolutie tijdens Mao Zedong tot het staatskapitalisme van het moderne China. Binnen twee generaties werd het traditionele leven weggevaagd en wat erop volgde werd vervolgens ook weer weggevaagd.

De Chinese schrijver Bi Feiyu is een chroniqeur van de hedendaagse geschiedenis van zijn land. Zijn uitgeverij, De Geus, publiceerde eerder al twee romans van zijn hand. Onlangs verscheen van Bi Fuiyu de verhalenbundel Krekel Krekel, twaalf sfeervolle korte verhalen waarvan de vertaling tot stand kwam door een redactie onder leiding van de Leidse sinoloog Mark Leenhouts.

Wie begint te lezen blijft schakelen tussen verbazing en herkenning. Menselijke emoties zijn universeel, maar de Culturele Revolutie stelt iedereen wel bijzonder op de proef. Het is amper voor te stellen dat het Chinese communisme ooit werd beschouwd als een ideaal, maar wie meer wil weten over wat het betekent op te groeien tijdens met name die periode van grote en kleine terreur, kan voorzichtig beginnen in deze verhalen. ‘Ons dorp Wangjia op de wereldkaart’ bijvoorbeeld geeft een inkijk in het schoolsysteem onder Mao. De Culturele Revolutie hield gelukkig op enig moment op en werd vervangen door perioden van grotere en minder grote vrijheid en economische ontwikkeling. In het hedendaagse China zijn hogesnelheidstreinen en smart phones net zulke vanzelfsprekendheden als bij ons – dat er strijd over geleverd is, is onder de oppervlakte nog wel te voelen.  

Maar er is meer te vinden in de verhalen van Bi Feiyu. Deze schrijver kruipt in de huid van zijn personages en beschrijft hun wel en wee met een droge, bijna absurde humor. Zoals in het verhaal ‘Paradijs in de trein’, dat begint met de intrigerende zin: ‘Vier jaar geleden ben ik redelijk gelukkig gescheiden’. Vier jaar later gaat deze ik-verteller hertrouwen met zijn ex en tijdens de treinreis naar haar toe geeft hij huwelijksadvies aan de medereizigers in zijn coupé. Vol mededogen laat Bi Feiyu zijn personages in zeven sloten lopen, verkeerde beslissingen nemen, met mildheid reageren of juist niet en kleine heldendaden verrichten. Groots en meeslepend? Nee. De grote inleiding tot de Chinese samenleving? Evenmin. En de mysterieën van het leven worden ook al niet ontraadseld, maar dank zij zijn geconcentreerde zorgvuldigheid weet deze auteur wel een grote ontroering op te roepen.