Ann in haar groene vallei

Post-apocalyptische verhalen zijn populair. Met name in de Young Adult zijn boeken (en films) met onwaarschijnlijke helden in beroerde leefomgevingen een hit. De nieuwe uitgeverij Aerial Media Company springt hierop in met een verrassende vertaling.

De oorspronkelijke, Engelstalige versie van Z van Zachariah werd door Robert C. O’Brien geschreven. Hij stierf voordat hij het manuscript kon voltooien, waarna zijn vrouw en dochter het boek afschreven en het uiteindelijk in 1974 kon worden uitgegeven. Het is nooit in het Nederlands vertaald, tot nu.

De zoektocht naar oude titels om nieuw leven in te blazen is ook al zo’n moderne toestand. Het bekendste voorbeeld daarvan is Stoner van John Williams. Zo’n beetje elke uitgever probeert nu een onbekend en ongeliefd boek uit de oude klei te trekken om er een hit mee te scoren. Z van Zachariah lijkt zijn Nederlandse bestaan te danken aan die twee hypes.

Het is een post-apocalyptische wereld waarin Ann Burden, zestien jaar oud, in haar eentje overleeft. Er is een nucleaire aanval geweest, waarna de wereld stil werd. Ann woont met haar familie in een vallei, die diep en afgeschermd genoeg ligt om onaangetast te blijven. Haar familie gaat op onderzoek uit en reist naar buurdorpen. Ze keren uiteraard nooit meer terug. Ann blijft alleen achter op de boerderij, met een stel kippen en koeien. Ze houdt een dagboek bij en het boek begint op 20 mei, als Ann ontdekt dat ze misschien toch niet de enige overlevende is. Ze ziet een rookpluim naderen, elke dag een stukje dichterbij. Ze is al zo lang alleen dat ze zowel blij en opgelucht is, als bang en vol wantrouwen. Op het moment dat de rookpluim binnen een dagreis afstand komt, vertrekt ze naar een nabijgelegen grot, om daar de komst van de ander af te wachten.

Ann is nog maar 16, maar overleeft al maanden in haar eentje in deze vallei waar ze geboren is. Ze kent het terrein als haar broekzak en weet precies wat ze kan eten, welk water ze kan drinken en welke routes het handigst zijn. De nieuwkomer is een man in een beschermend pak, die in een vals gevoel van veiligheid in deze groene vallei, op het eerste stroompje water afduikt en daarvan drinkt. Het is besmet water. Ann besluit hem te verzorgen als hij erg ziek wordt. Ze groeien naar elkaar toe, maar er ontstaat ook een vreemd gevoel als Ann doorkrijgt dat ze haar boerderij en vallei nu moet delen met een ander. Een breekpunt volgt als John meer begint te eisen dan Ann wil geven.

Z van Zachariah is een prachtig spel tussen de twee laatste mensen op aarde. Het is geen garantie dat de laatste twee mensen op aarde elkaar helpen en steunen of elkaar zelfs maar mogen. Wie zegt dat je overweg kunt met elkaar, dat je dezelfde ideeën hebt, dat je elkaar het spaarzame eten gunt. Hoe zo’n wankel bestaan kan ontsporen, wordt geweldig aangetoond in Z van Zachariah. Hoe hard je Ann ook een medestander gunt, je gunt haar nog sterker haar rust weer, haar eigen vallei terug. Ann komt een tikje naïef over, maar blijkt van staal te zijn. De vindingrijkheid waarmee ze haar eigen leven terugpakt en de rollen volledig omdraait is zo stoer. Het einde is onverwacht, de beslissing die ze neemt is zowel hartverscheurend als ontzettend dapper.

Z van Zachariah is op een langzame en slopende manier erg spannend. De psychologische strijd in en tussen beide personages is daarnaast ook nog eens heel subtiel en mooi gebracht. Het is een ontzettend ‘stil’ boek en vrij traag, maar dat past wel bij die eenzame, groene vallei met dat ene dappere meisje, dat begrijpt dat ze alleen op zichzelf kan rekenen.

Ik ben Ann-fan.

De titel is overigens echt zo sterk. Dat ontdek je pas als je in het boek leest waar 'Z van Zachariah' vandaan komt.