Afscheid maakt melancholiek

Het verhaal van het verloren kind (2016) is het vierde en laatste deel van het vierluik ‘De Napolitaanse romans’, geschreven door Elena Ferrante. Het gegis naar de identiteit van de auteur achter dit pseudoniem heeft de afgelopen jaren tot veel commotie geleid. Na uiteenlopende suggesties beweerde de Italiaanse journalist Claudio Gatti onlangs, tot grote woede van de trouwe schare Ferrante-fans, dat Ferrante het alias zou zijn van vertaalster Anita Raja, woonachtig in Rome. Eén ding is zeker: of de auteur nu wel of niet zelf geleefd heeft in een arme volkswijk van Napels, het heeft in elk geval een meer dan geloofwaardig kwartet romans opgeleverd over meer dan 30 jaar vriendschap tussen de twee vriendinnen Elena en Lila.

Na De geniale vriendin (2012), De nieuwe achternaam (2015) en Wie vlucht en wie blijft (2016), beschrijft Het verhaal van het verloren kind grofweg de levensfase tussen veertig en zestig jaar van Elena en Lila. Inherent aan deze levensfase maken de vrouwen minder heftige ontwikkelingen door, maar reflecteren (vooral Elena) meer op hun leven vol keuzes, imperfecties, intens geluk, ontdekkingen, falen, opkrabbelen.

Het is gemakkelijk om als auteur een aimabel karakter te creëren dat goede dingen doet of een bad guy die alleen maar slechte dingen uithaalt. Veel intrigerender is het echter om de donkere kant van een goed persoon te belichten of andersom. Zo is er de moederlijke liefde van Elena die regelmatig wijkt voor haar persoonlijke ontwikkeling en autonomie. Egoïstisch, of niet? Doet Elena het verkeerd als moeder? En die altijd weer opstandige Lila, is zij nu daadwerkelijk een loeder of kan de lezer toch sympathie krijgen voor haar acties? Is Nino, de liefde van hun beider leven, charmant of een genadeloze manipulator? En is de perceptie van verteller Elena überhaupt objectief te noemen? Ze neemt de lezer mee in haar vertelling, stelt niet alleen haar mening bij over mensen in haar leven, maar ook die van de lezer.

Het contrast tussen de intellectuele ontwikkeling van Elena en de ontwikkeling van de overlevingsmechanismen van Lila is groot. Het drijft hun relatie op de spits. Beiden hebben op hun eigen manier geprobeerd aan ‘de wijk’ te ontsnappen, aan de grauwheid, het geweld, het keurslijf en de moeilijk te verbreken banden. Ze bewonderen en verafschuwen elkaar erom, staan elkaar bij, botsen en drijven weer uiteen. Op de achtergrond ontvouwt zich ondertussen de geschiedenis van het naoorlogse Italië.

Terugkijkend op alle vier de romans zijn er delen met absolute pageturners en, onvermijdelijk, delen die minder boeiend zijn. Ondanks dat is het de consistente filmische schrijfstijl van Ferrante (net als de fear of missing out) die de lezer aan de pagina’s gekleefd houdt, wachtend op nieuwe, onverwachte plotwendingen in de levens van de beide vrouwen. Het eind van deze sage is onvermijdelijk en maakt, net als het eindigen van een favoriete Netflix-serie, enigszins melancholiek. Geen Elena en Lila meer. Behoefte om met andere lezers te spreken die de hele reeks hebben gelezen. Die Elena en Lila ‘kennen’. Napraten, ontleden, reflecteren. Op een aangename manier blijft de echo van de ‘Napolitaanse romans’ van Elena Ferrante nog lang naklinken.