De vloek van het middelste deel slaat toe

De ijzeren prins is het tweede deel in de Helse Creaties-trilogie van Cassandra Clare, en het vervolg op De ijzeren engel. Cassandra Clare is begonnen als fanficschrijver, waarmee ze veel fans heeft gekregen maar waarbij ze ook beschuldigd is van plagiaat. De Helse Creaties-trilogie is een prequel bij de Kronieken van de Onderwereld-serie, die gebaseerd is op de betwiste fanfic.  

In De ijzeren engel werd de zestienjarige Tessa opgenomen in een organisatie van nephilim (afstammelingen van engelen) die de mensheid beschermen tegen de bovennatuurlijke wereld. Tessa kan van vorm veranderen en kan daarmee ook iemands persoonlijkheid en herinneringen overnemen, al weet ze niet waar dat talent vandaan komt. De nephilim worden bedreigd door een man die hen wil vernietigen met behulp van een mechanisch leger en die Tessa’s vermogens voor zichzelf wil hebben. In De ijzeren prins proberen de nephilim hem op te sporen en uit te vinden wie zijn bondgenoten zijn. Maar het grootste deel van het boek gaat over de persoonlijke relaties van de karakters, en vooral over hun verliefdheden.  

Tweede delen in trilogieën zijn altijd probleemgevallen. Het zijn bijna per definitie boeken zonder opening of conclusie. Alle belangrijke conflicten en karakters zijn in het eerste deel geïntroduceerd, maar oplossingen moeten wachten tot het derde deel. Dus de auteur moet zich beperken tot zijplotten en het uitdiepen van achtergronden en karakters. Dat is een stuk lastiger dan ‘Daar is het monster – pak ’m!’, en Clare valt te veel terug op haar fanfic-ervaring.  

De belangrijkste relatie is een driehoeksverhouding tussen Tessa en beste vrienden Will en Jem. Will is charmant maar wispelturig en afstandelijk, Jem is romantisch stervend aan een bovennatuurlijke versie van tbc. Deze relatie was al geïntroduceerd in De ijzeren engel, maar daar was het een subplot die verweven was met de meer actiegerichte hoofdplot. In De ijzeren prins domineert verliefdheid. Zelfs de scènes waarin de hoofdpersonen onderzoek doen naar hun vijand zitten vol met verlangende blikken, in mijmering verzonken karakters en ‘waarom houdt/hij zij niet van me?’-verzuchtingen.  

Tessa en de andere karakters zijn goed genoeg voor een verhaal met veel actie, maar zijn niet interessant of genuanceerd genoeg voor een plot waar de nadruk op persoonlijkheden en interacties tussen karakters ligt. En doordat de nadruk voortdurend ligt op hoe mooi iedereen is, hoe volmaakt de krullen in hun nek vallen, hoe huid die bleek is van vermoeidheid de kleur van iemands ogen nog beter uit doet komen, komt het allemaal erg oppervlakkig over. Daarnaast zijn Tessa, Will en Jem niet de enige door verliefdheid gekwelde personages. Bijna alle karakters – zelfs de bijfiguren, zelfs de karakters die al jaren getrouwd zijn – raken verstrikt in liefdesdrama’s.  

Tessa’s vermogens zijn nog steeds problematisch. In De ijzeren engel werden die erg onhandig ingezet, en in De ijzeren prins is dat niet anders. Tessa verandert bijvoorbeeld opnieuw van vorm om iemand te bespioneren, terwijl het veel veiliger en zekerder zou zijn om direct in die persoon te veranderen. (Toegegeven, hun vijand heeft blokkades in de geesten van bepaalde karakters aangebracht, maar daar komen de helden pas vrij laat in het boek min of meer bij toeval achter.)  

Ook zou je verwachten dat Tessa haar vermogens in haar privéleven gebruikt. Ze zou al haar twijfels over Will – en waarom hij zich zo gedraagt – op kunnen lossen door zijn gedaante aan te nemen en zijn gedachten te lezen. Dat is misschien niet erg sympathiek, het is een schending van iemand privacy en vertrouwen, maar een onervaren, verliefd en verward zestienjarig meisje zou het op zijn minst overwegen. Het zou Tessa menselijker maken, minder perfect, en voor een interessanter conflict zorgen dan vierhonderdvijftig pagina’s ‘Waarom wil hij me niet?’  

Het is verleidelijk om te zeggen: ‘Maar het is tienerliteratuur. Die willen romantiek en gezwijmel – waarom zou je het beoordelen alsof het voor volwassenen bedoeld is?’ Maar onderschatten we tieners daarmee niet? Is romantiek niet interessanter als er een goede plot omheen zit en de karakters individuen zijn met goede en slechte eigenschappen, geen mooie mannequins die met grote ogen naar elkaar staren? Laat het me weten.