Onuitwisbare bloedvlekken....

De hoogste tijd om weer een Frans boek te lezen. De keuze viel op het romandebuut van de alom geprezen Gaël Faye (succesvolle rapper, dichter, schrijver die doet denken aan Stromae, evenals Faye met Frans-Rwandese nationaliteit. Petit Pays (Burundi) wist al drie prijzen in de wacht te slepen waaronder de prestigieuze Prix Goncourt des Lycéens. Gaël preciseert dat het verhaal niet autobiografisch is maar het wel had kunnen zijn.

De hoofdpersoon GABY, is geboren in Burundi, in Bujumbura, zijn moeder is Rwandese en zijn vader Fransman uit de Jura. Hij kent daar een zorgeloze jeugd, haalt samen met zijn vriendjes veel kattenkwaad uit, maar dan gaan zijn ouders scheiden. Gaby is dan 11 jaar en blijft met zijn jongere zusje Ana bij zijn vader wonen. Zij hebben als redelijk gefortuneerde expats zelfs enkele bedienden. In datzelfde jaar breekt ook de burgeroorlog uit tussen de Hutu’s en de Tutsi’s die uitmondt in de grote Rwandese genocide. We zijn in 1992-1993-1994. Tussen de 500.000 en 1.000.000 slachtoffers.

Elk jaar op zijn verjaardag, denkt Gabriel die nu woont en werkt in de regio Parijs aan zijn elfde verjaardag in Burundi die toen groots gevierd met o.a. een krokodil op de BBQ. Iedereen uit de impasse waar het gezin en nog enkele gefortuneerde families woonde was erbij. Het einde van het paradijs.
En Gabriel wordt dan bijna depressief wanneer hij denkt aan zijn ouders, zijn vrienden, zijn zusje met wie hij halsoverkop naar Frankrijk moest vluchten voor de vreselijke slachtingen die hij zelf ook meemaakte. Zijn verloren jeugd.
Waarschijnlijk is dus dat de titel “Klein land” eveneens verwijst naar zijn eigen “Petit Pays”, de impasse waar hij woonde en die symbool staat voor zijn eigen “Petit Pays Paradis” totdat hij zelf ook zijn eigen kamp moest kiezen…. met alle tragische gevolgen van dien en het een “paradis perdu” wordt.”

Dan krijgt hij bericht dat zijn Griekse buurtgenote, mevrouw Economopoulos, bij wie hij destijds zijn toevlucht zocht en die hem vele boeken heeft laten lezen die hem tot troost waren in haar testament heeft bepaald dat Gaby haar bibliotheek erft. Door haar boeken en de gesprekken met haar kon hij tijdelijk de vreselijkheden vergeten. Is dit een reden voor hem om voor een paar dozen met oude boeken terug te gaan? Ja!

Gabriel besluit, nu 20 jaar later, voor enige tijd terug te keren naar zijn geboorteland, zijn geboorteplaats en wij lezen in dit boekje zijn herinneringen. Door zijn uitmuntende, lichte schrijfstijl die ook enige humor niet uit de weg gaat, zijn we a.h.w. ooggetuigen van de vele nostalgische en leuke momenten. De talloze prachtige natuurbeschrijvingen.
Maar we lezen ook van de grote onmenselijke tragedie van destijds, de vele gewelddaden die hij van binnenuit haarfijn en vrij objectief weet te beschrijven. Het stuklopen van het huwelijk van zijn ouders en de steeds dichterbij komende oorlog om hem heen lopen a.h.w. parallel. Vakmanschap!

Een van de heftigste, tranentrekkende scènes vond ik dat achter in een bar, een oude vrouw die niet meer bij zinnen is, vertelt over de bloedvlekken op de grond in het huis die op geen enkele manier verwijderd meer konden worden. Symbool voor deze genocide. Onuitwisbaar. En dan aan het eind van het boek blijkt zijn moeder toch nog te leven… Onherkenbaar… Hoe lang zal Gabriel nog blijven in Burundi..?
Een pareltje in de literatuur! Een naam om te onthouden.