Blijf thuis!

Journalist en filmmaker Michael Barzilaij schreef een boek over zijn oma Cocky en haar man Anton Sanders. In zijn jeugd vertelde oma wel eens over de hongerwinter, de vele bommen die op de stad gevallen waren en over een piloot die bij hen ondergedoken zat. Deze verhalen waren altijd erg karig, oma wilde er nooit veel over kwijt. Bij toeval ziet de schrijver een documentaire op Rijnmond tv over een Amerikaanse piloot die in de Tweede Wereldoorlog in Rotterdam ondergedoken heeft gezeten. Laat dit nu toevallig piloot Jim Kleeffe zijn, de piloot waar zijn oma hem in zijn jeugd over heeft verteld.

Oma Cocky                                                                                                                                 

Michael Barzilaij regelt een ontmoeting met de zoon van de piloot en is verbaasd over wat hij te horen krijgt; zijn lieve en zachtaardige oma blijkt een belangrijke rol te hebben gespeeld in het Rotterdamse verzet. Michael besluit de archieven in te duiken. Wie was zijn oma Cocky eigenlijk?

Oma Cocky en opa Anton hadden een goedlopende kleermakerij en stonden in aanzien bij de gegoede Rotterdamse bevolking. Het stel had vele vrienden en kennissen. Enkele hiervan waren aangesloten bij een verzetsgroep. Naarmate de oorlog voortduurde, werd de nood onder de Rotterdammers steeds groter en voelde Cocky en Anton dat hun hulp nodig was. Het stel nam onderduikers in huis, ritselde voedselbonnen, kocht eten op de zwarte markt, bracht illegale kranten rond en voorzag joodse mensen van valse persoonsbewijzen en medische documenten.

Eerbetoon                                                                                                                     

Het boek is niet alleen een eerbetoon aan Michaels oma, maar aan het hele Rotterdamse verzet. Hun moedig werkzaamheden, vaak met gevaar voor eigen leven, komt uitgebreid aan bod. Het boek is ook een interessant stukje geschiedenis. Zo veel wist ik nog niet veel van het leven in Rotterdam tijdens de vijf oorlogsjaren. Over het grote bombardement van 14 mei 1940 hebben we allemaal op school wel gehoord, maar het vele bommengeweld wat daarna volgde was me onbekend. Wat een angst hebben deze mensen keer op keer te verduren gehad. Ook de verhalen over de hongerwinter hebben veel indruk op mij gemaakt. Ik zag de verdoofde, hongerige en verkleumde kinderen op mijn netvlies verschijnen. Vierhonderd Rotterdammers kwamen er per week om van de honger. Ik was opgelucht dat de voedseldroppingen enkele bladzijden later begonnen….

Een bekende                                                                                                                                   

Een kleine groep van de Rotterdamse verzetsmannen wordt aan het eind van de oorlog steeds gewelddadiger; vele Duitsers worden in koelen bloede door hen vermoord.  Cocky verafschuwt al dat geweld. De moorden roepen vergeldingsacties op, die onschuldige mensen het leven kosten.                                             

Blz 208: Bijna twee weken later werd een majoor der Ordepolitie door de LKP op straat doodgeschoten. Vier dagen later hoorde Cocky van weer een vergeldingsactie, waarbij twintig mannen onder aan de Oostzeedijk door een uit veertig man bestaand peloton van de Ordungspolizei werden gefusilleerd. Na de oorlog is op deze plek een herdenkingsmonument geplaatst waar Cocky met haar kinderen regelmatig een bloemetje neerlegde, waaruit valt op te maken dat ook tussen deze slachtoffer hoogstwaarschijnlijk een bekende moet hebben gezeten.                                                                                                                   

Onder deze twintig slachtoffers bevond zich een plaatsgenoot van mij, Alex Meijler. Alex was een Joodse verzetsman die, net als Cocky, voedsel naar onderduikers bracht en hielp bij het verstrekken van valse persoonsbewijzen. Volgend jaar hopen we een Struikelsteen voor Alex in Noordwijk te plaatsen. http://stolpersteinenoordwijk.nl/

Corona                                                                                                                                        

De boekpresentatie bij boekhandel Donner in Rotterdam kon in verband met coronacrisis helaas niet doorgaan. Maar de online boeklancering (zie filmpje) is erg leuk om te zien. Sander de Kramer rijkt de eerste drie exemplaren van dit boek symbolisch uit aan Cocky’s kinderen Monique en Paul en Cocky’s joodse buurjongen, de inmiddels stokoude Eduard Waisvisz. De herinneringen van meneer Waisvisz waren van groot belang voor dit boek.

Ik vond het bijzonder om in deze coronatijd (op bladzijde 14 en 15) te lezen dat dat er door de Rotterdammers in mei 1940 volop gehamsterd werd en scholen, banken en kerken gesloten waren. Het advies van de gemeente luidde: Blijf thuis! Laten wij dit laatste ook doen. Des te sneller is ons land weer coronavrij! Met dit mooie boek zijn de avonden zo voorbij #Ikleesthuis!