De laatste winter - Femke Roobol
De mannen van Putten
In het Gelderse dorp Putten werd op 2 oktober 1944, door de Duitsers, een razzia uitgevoerd. Aanleiding hiervoor was de hinderlaag van het Puttens verzet de dag ervoor, waarbij een Duitse officier om het leven kwam en 2 korporaals gewond raakten. Bijna de gehele mannelijke beroepsbevolking werd op transport gezet, 661 man. Ook mannen die toevallig in het dorp aanwezig waren, zoals voedselzoekers, werden meegenomen. Na de oorlog keerden slechts 48 mannen weer terug naar thuis. De overige waren overleden aan ziektes, mishandeling, uitputting en ondervoeding. Hoofdpersonen in De laatste winter, de Amsterdamse Anna en Maarten Verbeek, brengen een bezoek aan hun oom en tante in Putten en belanden midden in de razzia.
Maarten en zijn oom worden door de Duitsers opgepakt en enkele dagen later met, onbekende bestemming, afgevoerd met de trein. Anna keert terug naar Amsterdam, met een fiets vol voedsel, maar zonder haar broer….. Maarten komt, met een groep Puttenaren, in werkkamp Neuengamme terecht. Samen met zijn nieuwe vriend Bastiaan probeert hij de zware ontberingen te overleven. Ook Anna heeft het moeilijk die laatste oorlogsmaanden. Haar moeder geeft haar de schuld dat Maarten is opgepakt en ze raakt steeds depressiever. Ook op haar werk (in het distributiekantoor) heeft ze het zwaar. Ondanks dat haar NSB-collega haar goed in de gaten houdt, verdoezelt Anna het werk van haar collega’s die actief zijn in het verzet. En dat terwijl ze zwak is van de honger. Toch weet ze zich, voor haar zusje en moeder, sterk te houden. Ze is er van overtuigd dat alles weer goed komt zodra Maarten na de oorlog weer thuiskomt. Echter, na de bevrijding vindt ze niet Maarten maar zijn kampvriend Bastiaan terug.
Op 2 oktober 2019 is het 75 jaar geleden dat de razzia van Putten plaatsvond. Het is jammer dat dit (5 jaar oude) boek van Femke Roobol niet opnieuw onder de aandacht wordt gebracht. Het boek is nog steeds in de boekhandels te bestellen. Als lezer krijg je een duidelijk beeld van het leven tijdens de laatste oorlogsmaanden en de eerste tijd na de bevrijding. De schrijfster besteedt veel aandacht aan gebeurtenissen uit die tijd. Zoals de hongerwinter, Dolle dinsdag, de Jodenvervolging, het leven in een concentratiekamp, de angst voor de NSB, de voedseltochten naar het platteland, het bombardement op de Cap Arcona en de slechte opvang van de mensen die terugkwamen uit een concentratiekamp. Vooral dit laatste bleef me erg bij. Onbegrijpelijk dat deze mensen door hun nieuwe werkgevers voor lui werden versleten. Het waren wrakken, zowel geestelijk als lichamelijk! Omdat het taalgebruik in het boek eenvoudig is (wat fijn leest), de historische gebeurtenissen duidelijk omschreven worden én de hoofdpersonen jong zijn zou het boek (met wat kleine aanpassingen) ook prima thuishoren in de Young Adultkast van de boekhandel of bibliotheek.
Jannes Priem was de laatste nog levende overlevende van de razzia van Putten. Zijn informatie over de razzia en het kamp waren voor Femke Roobol van grote waarde! Jannes speelt zelfs een kleine rol in het boek. Hoofdpersoon Anna ziet dat Jannes Priem patroonhulzen verstopt in het hooi. http://www.jannespriem.com/
Foto 1: Gedenksteen bij de Oude kerk van Putten.
Foto 2: Het vrouwtje van Putten. De rouwende vrouw kijkt in de richting van de Oude Kerk, van waaruit de mannen zijn weggevoerd.
De recensie is uit 2014.
