Ontsnapt

Gwen Strauss schreef een boek over haar oudtante Héléne Podliasky. Tante Héléne speelde op jonge leeftijd een belangrijke rol in het Franse verzet. De intelligente en dappere vrouw was nog maar 24 jaar toen ze werd gearresteerd door de Gestapo en naar Ravensbrück werd gebracht. Hier leerde ze de acht vrouwen kennen, die een belangrijke rol in haar leven zouden gaan vervullen.

Vijf vrouwen waren Frans, Suzanne Maudet (Zaza), Nicole Clarence, Renée Lebon Châtenay (Zinka), Jacqueline Aubery de Boulley (Jacky) en Yvonne Le Guillou (Mena). Twee vrouwen kwamen uit Nederland, Guillemette Daendels (Guigui) en Madelon Verstijnen (Lon). De jongste Joséphine Bordanava (Josée) was geboren in Spanje, maar groeide op in Frankrijk.

Een maand na aankomst in Ravensbrück werd een groot deel van de gevangenen naar een subkamp van Ravensbrück gebracht in Leipzig. De negen vrouwen waren dankbaar dat ze bij elkaar mochten blijven; hoop, vriendschap, vertrouwen, overlevingsdrang en solidariteit hielp hen op de been.

Toen de geallieerden oprukten besloten de nazi’s de kampen te ontruimen. In de nacht van 13 op 14 april 1945 moesten 5000 vrouwen zich buiten in de vrieskou verzamelen. Ze kregen een laatste rantsoen uitgedeeld, wat bestond uit een paar sneetjes brood, een lepel margarine en vier eetlepels smeerworst. Om twee uur ging de kamppoort open  en liepen ze als een lange kudde makke schapen door de donkere koude nacht. Vermoeidheid, kou, honger en kapotte voeten maakte de tocht tot een hel. De gevangenen moesten lopen tot ze er dood bij neervielen. Achtenveertig uur non-stop liepen ze door. Tijdens het lopen smeden de acht vrouwen een ontsnappingsplan. Toen het moment daar was lieten ze zich alle negen in een greppel vallen. Het hoopje vrouwen viel niet op; de berm lag immers bezaaid met lijken…..

Een week lang liepen de vrouwen door Duitse dorpjes, waar ze meer vijanden dan vrienden ontmoeten.

Hoewel ze alle negen na de oorlog hun leven oppakte; ze werden herenig met familie, trouwden en kregen een gezin bleef de nachtmerrie van het werkkamp en de ontsnapping hen achtervolgen.

Aan elk van de negen vrouwen is een hoofdstuk gewijd in het boek. Toch heb ik het gevoel dat ik de vrouwen niet echt heb leren kennen in hun eigen hoofdstuk. De hoofdstukken staan vol met allerlei feiten en gebeurtenissen waar tussendoor informatie van een van de negen hoofdpersonen is verwerkt. Soms wist ik halverwege het hoofdstuk niet meer wie van de negen vrouwen nu centraal stond. Na driekwart van het boek gelezen te hebben veranderde de stijl en kwamen de hoofdpersonen meer tot leven.

Het boek is anders dan ik had verwacht, het is meer een informatief boek dan een verhaal. De feiten die de schrijfster haar lezers vertelt zijn erg interessant. Hoewel ik al heel wat oorlogsboeken gelezen heb, kwamen er veel dingen voorbij die ik nog niet wist. Zo ontroerde het me dat deze groep gevangenen zich over verweesde Joodse kinderen ontfermden. 

Het is een indrukwekkend verhaal over ontferming, kracht, hoop en vriendschap. En een prachtig eerbetoon aan alle moedige Franse verzetsvrouwen!

Jetske Spanjer en Ange Wiebedink maakte een documentaire over de Nederlandse Lon Verstijnen en Française Christine Bénedite.

De film 'Ontsnapt' kijk je hier

In dit Taiwanese filmpje de ontroerende hereniging van Helene (de oudtante van de schrijfster) samen met Lon.