Jantje van Tijnen uit Rotterdam

Oud- minister en burgemeester Ed van Thijn maakte als kind de oorlog mee. Lange tijd was hij niet in staat om over deze moeilijke periode uit zijn leven te spreken, maar in 2004 zette hij zijn verhaal toch op papier (Achttien adressen). Het was jammer dat van Thijn dit boek niet voor kinderen schreef. Het is belangrijk dat kinderen over de oorlog leren en lezen en een waargebeurd verhaal van een leeftijdsgenoot maakt altijd erg veel indruk. Gelukkig kreeg Martine Letterie (in 2014) van Herinneringscentrum Kamp Westerbork de opdracht alsnog een jeugdboek over Ed van Thijn te schrijven.

Het is 1943. Eddy en zijn ouders wonen sinds enige tijd in bij Eddy ’s niet Joodse oom Koos in Amsterdam. De vertrouwde mensen om Eddy heen lijken plotseling te verdwijnen. Vele vrienden en bekenden duiken onder, anderen die minder geluk hebben worden bij een razzia opgepakt. Op een dag klinkt ook bij familie van Thijn de deurbel en stormen soldaten hun woning binnen. Omdat de kleine Eddy met hoge koorts in bed ligt, hoeven zij nog niet mee. Bij een volgende razzia gaat het fout. Eddy en zijn moeder worden opgepakt en komen in kamp Westerbork terecht. Dankzij vaders werk bij de Joodse raad komen Eddy en zijn moeder vrij. Meteen na thuiskomst in Amsterdam moet Eddy afscheid nemen van zijn ouders. Hij vertrekt met Truus Vermeer van de NV verzetsgroep naar Limburg. Eddy heet vanaf nu Jantje van Tijnen en komt uit het gebombardeerde Rotterdam. Hij trekt in Limburg en Overijssel van onderduikadres naar onderduikadres. Hij is nergens veilig en voelt zich vaak vreselijk eenzaam. Zijn enige houvast is een luciferdoosje dat hij van thuis meegenomen heeft. Hierin zit een blauwe postzegel van koningin Wilhelmina en een rode van Hitler. Zolang Koningin Wilhelmina bovenop ligt, weet Eddy dat Holland de vreselijke oorlog zal winnen!

De NV groep De NV groep bestond in die tijd uit een groep jonge mensen die, met gevaar voor eigen leven, 250 Joodse kinderen uit handen van de Duitsers wist te redden. Dankzij deze groep vond Eddy onderdak op maar liefst achttien verschillende adressen. Hij was geen gemakkelijke onderduiker. Als enig kind was hij geen drukte om zich heen gewend en door zijn astma bracht hij zichzelf en zijn onderduikouders regelmatig in gevaar.

Aanpassingsvermogen Het was bijzonder om te lezen dat de jongen zich keer op keer weer wist aan te passen aan de gezinnen waar hij onderdak kreeg. Gereformeerde en rooms- katholieke gezinnen vingen de kinderen vaak met de beste bedoelingen op. Eddy was binnen een mum van tijd een goed katholiek. Hij deed knielend voor Maria zijn gebedje, las in de bijbel en zei keurig zijn weesgegroetjes op. Het is dat de streng katholieken geen verjaardagen vierden anders hadden we in de jaren zeventig een katholieke minister van Binnenlandse Zaken gehad.  

Op de ochtend van zijn tiende verjaardag trok Eddy zijn zondagse kleren aan en verheugde zich enorm op de felicitaties en cadeautjes.       Blz 129: ‘Wij Katholieken vieren geen verjaardagen, wij doen aan naamdagen. ’Het is alsof oom Sjra hem een klap in zijn gezicht geeft. Hij voelt ineens een enorme leegte van binnen. Een paar tellen blijft hij onbeweeglijk zitten en dan begint hij over zijn hele lichaam te trillen. In de leegte vormt zich een donkere rode bal die razendsnel groeit. Eddy springt op. ‘Wat een rotgeloof! Daar wil ik niet bij horen. Rotkatholieken! Ik wil niet katholiek worden, nooit!’

Bewondering Na het lezen van Eenzaam in de oorlog heb ik een grote bewondering gekregen voor Ed van Thijn. Eerlijk gezegd kende ik de man amper. Natuurlijk kende ik het verhaal van zijn politieke carrière, maar verder herinner ik mij de man voornamelijk van de hilarische filmpjes van van Kooten en de Bie (sorry..…). Wat een doorzettingsvermogen heeft deze man gehad! Als kleine jongen heeft hij amper de lagere school van binnen gezien. Ondanks zijn oorlogstrauma en zwakke gezondheid doet hij het na de oorlog meteen erg goed op school en volgt hij later zelfs meerdere studies aan de universiteit. Ik hoop dat van Thijn een voorbeeld kan zijn voor de vele vluchtelingenkinderen die ons land nu telt.

Ik vind het jammer dat er niet wat meer foto’s in het boek staan, bijvoorbeeld van kamp Westerbork, van de gevangenis waar Eddy verbleef of van zijn ouderlijke woning. Ook mis ik een voorwoord van Ed van Thijn in het boek. Verder is het verhaal mooi, ontroerend en leerzaam. Martine Letterie schreef het boek voor kinderen van tien tot en met twaalf jaar. Het boek hoort bij een serie van Uitgeverij Leopold, ‘Vergeten oorlog’. Deze serie brengt oude oorlogsverhalen weer tot leven. Er zijn boeken over het bombardement op Rotterdam, zigeuners, onderduikers, de oorlog in Indonesië en Suriname enz. Het is een serie die eigenlijk in geen enkele schoolbieb mag ontbreken. https://www.leopold.nl/thema/vergeten-oorlog/

Ed van Thijn vertelt over kamp Westerbork  

Meer info: http://www.kampwesterbork.nl/nl/index.html#/index