Ward en Minke, twee tieners in het verzet

Op woensdag 21 maart mogen we allemaal weer naar de stembus voor de Gemeenteraadsverkiezingen. Wat veel volwassenen niet weten is dat er voor kinderen ook verkiezingen zijn. Alle kinderen van 6 tot en met 16 jaar mogen hun stem uit brengen op het allerbeste boek van 2017. Voor kinderen van 6 tot en met 12 jaar is er De Nederlandse kinderjury (7 maart tot 16 mei) en voor scholieren van 12 tot en met 16 jaar De Jonge Jury (1 januari tot 1 mei). Soms heb je van die boeken die op beide verkiezingslijsten thuishoren. Gevaarlijk geheim van Jan Heerze is zo’n boek. Interessant voor kinderen van groep 7 tot en met de onderbouw van de Middelbare school.

Jan Heerze heeft vijf jeugdboeken geschreven die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog afspelen. Omdat de schrijver zes jaar oud was toen de oorlog in ons land uitbrak kan hij als geen ander beschrijven hoe het leven van kinderen er tijdens de oorlog uitzag. De inmiddels 83- jarige schrijver liet zich voor zijn nieuwe boek inspireren door het leven van mensen die echt hebben bestaan; dit maakt het verhaal nog specialer!

Ward brengt illegale krantjes rond. Als de Duitsers hem op een keer aanhouden beseft hij dat het heel gevaarlijk is wat hij doet. Hij vraagt aan zijn klasgenootje Minke of ze voortaan met hem mee wil gaan. Een fietsend jong stelletje valt immers veel minder op. De vijftienjarige scholieren raken al snel steeds meer betrokken bij het verzet.

Dit jaar is het Jaar van Verzet. Het is goed om hier op school ook aandacht aan te besteden. Dit boek laat zich hier prima voor gebruiken. Wat veel kinderen misschien niet weten is dat kinderen vroeger ook bij het verzetswerk betrokken waren. De hoofdpersonen uit ‘Gevaarlijk geheim’ brengen samen illegale kranten weg en helpen een Joods meisje aan een onderduikadres. Dit lijkt allemaal reuze spannend om te doen, maar uit het boek van Jan Heerze zie je ook een andere kant. Minke en Ward zaten soms echt in doodsangst. Door hun grote verantwoordelijkheid ging hun jeugd aan hen voorbij. 

• Wat voor werk werd er door kinderen gedaan? Veel kinderen brachten stiekem allerlei spullen weg zoals persoonsbewijzen, pamfletten, kranten, wapens, voedselbonnen of eten. Maar er zijn ook wel verhalen bekend van veel gevaarlijkere klussen, zoals hulp bij een overval of zelfs een moord.                                                                 
• Waarom werden kinderen betrokken bij dit werk? Omdat de Duitsers kinderen niet snel verdachten.                                                                                                                                                                                                                                             

Hoewel het boek van Heerze één verhaal is, laten veel hoofdstukken zich ook prima los lezen. Leerkrachten kunnen hierdoor het boek bij hun geschiedenislessen betrekken. In bijvoorbeeld Hoofdstuk 2 lees je hoe de klas van Ward en Minke samengesteld is. Ewoud en Frits zitten bij de Jeugdstorm, Heidi is Duits en Roosje Joods. Met wie van de kinderen zou je bevriend willen zijn en met wie niet? In hoofdstuk 21 lees je over razzia op school. Alle jongens van 17 jaar en ouder moeten vluchten. Wanneer zo'n verhaal in een klas voorgelezen wordt, komt de oorlog heel dichtbij.

Het verhaal draait niet alleen om oorlog, ook vriendschap, verliefdheid, vertrouwen en goed en kwaad spelen een belangrijke rol. In het boek wordt duidelijk dat het in oorlogstijd niet altijd duidelijk is wie goed en wie kwaad is. Soms kun je jezelf hier heel lelijk in vergissen.

Sinds enige maanden zamel ik geld in om de namen van onze Joodse plaatsgenoten te kunnen adopteren die vermeld komen te staan op het Holocaust Namenmonument in Amsterdam. Een plaatsgenoot, Rebecca Opdenberg, is tijdens de oorlog naar Het Apeldoornsche Bosch overgebracht; een Joodse psychiatrische instelling. Deze instelling speelt in dit boek een belangrijke rol. In de nacht van 21 op 22 januari 1943 werden alle bewoners (waaronder Rebecca) en personeelsleden (de vriendin Minke) gedeporteerd. Door dit boek weet ik nu wat de vrouw heeft moeten doorstaan. Verschrikkelijk. In april en mei komen alle certificaten, met daarop de namen van onze omgekomen plaatsgenoten, een tijdje in de bibliotheek te staan. Dit boek krijgt dan een plaatsje naast het certificaat van Rebecca.