Door het stof kruipen

Neurochirurg Etan Green woont met zijn gezin in Beër Sjeva in Israël. Green haat alles en iedereen in deze stad, maar het meest haat hij de stof. Auto’s, straten, verkeersborden….alles ligt bedekt onder een dikke laag stof. Op een nacht rijdt Green, op weg naar huis, een Eritreeër dood.  Dit ongeluk doet ook weer een hoop stof opwaaien!

Ik had het geluk dat ik deel mocht nemen aan de Hebban-leesclub rond dit nieuwe boek van Ayelet Gundar-Goshen. De club bestond dit uit 30 enthousiaste lezers en al snel werd duidelijk dat Leeuwenwekken een hoop gespreksstof zou opleveren. Al bij de eerste vraag, over de cover, liepen de meningen zeer uiteen!

Op de cover staat de achteruitkijkspiegel van Greens rode jeep afgebeeld. Op het eerste gezicht een wat saaie cover dus, maar naarmate het verhaal volgt ging ik steeds meer in die spiegel zien. In de spiegel zie je een verlaten autoweg in de woestijn. Mijn eerste indruk was dat dit de weg was waarop Green de Eritreeër doodgereden had. Later zag ik er weer heel wat anders in. Wat Green ook doet en waar hij ook naar toe gaat, het ongeluk blijft hem achtervolgen. Omdat de chirurg met niemand over het ongeluk kan praten, zie ik ook eenzaamheid in die spiegel. De weg die Green af moet leggen is lang, zwaar en verlaten.

Na het ongeluk rijdt Etan door en laat het slachtoffer alleen achter. Wat hij niet weet is dat de kersverse weduwe getuige is geweest. De Eritrese Sirqit spoort Etan op en begint hem te chanteren. Ze dwingt Etan om medische hulp te verlenen aan Eritrese vluchtelingen. Etans staat enorm onder druk. Niet alleen zijn werk in het ziekenhuis lijdt er onder, maar ook zijn huwelijk met Liat. Liat is, als rechercheur, namelijk met het onderzoek belast. Etans leven is een woestijn geworden, zal hij nog een uitweg vinden?

Ayelet Gunar-Goshen is geboren en getogen in Israël en is net als haar hoofdpersonen Etan en Liat Green van Joodse komaf. Hoewel het verhaal niet doorspekt is van Joodse tradities en gebruiken vind je er wel het één en ander in terug. Zo viert de familie Green Sabbat, Rosj Hasjana en Chanoeka. Ook lezen we over de Joodse rouwperiode en de kleding van de strenggelovige Joden. Er komen ook enkele verwijzingen naar de Bijbel/ Thora voor in het boek. Zo praat één van de vluchtelingen over het splitsen van de zee (Mozes), wordt Etan door zijn vorige werkgever naar een achteraf ziekenhuis in de woestijn (staat voor bezinning en straf) verbannen en komt de slang (symbool voor kwaad en de verleiding) in het verhaal voorbij. Etans woonplaats Beër Sjeva, betekent put van de eed. Duizenden jaren geleden sloot Abraham hier, bij een waterput, een verbond met een Filistijnse vorst. Lezers die geen Joodse of Christelijke achtergrond hebben, zullen waarschijnlijk over deze mooie verwijzingen heen lezen.

De titel van het boek zou ook een verwijzing naar het Jodendom kunnen zijn. Het symbool van het Joodse volk is immers de leeuw van Juda. Deze leeuw staat o.a. voor kracht, macht, trots, geloof en wijsheid. Dit alles slaat beslist niet op het laffe gedrag van Etan. De schrijfster verwijst in het boek meerdere keren naar een leeuw. Etans vrouw Liat heeft haren als manen en de ogen van een leeuw. Ook jaagt ze naar de dader van het ongeluk en vecht voor haar huwelijk. Liat is een vrouw waar het Joodse volk trots op mag zijn. Maar het beste past de titel bij Sirqit. In Eritrea is de leeuw een gevaarlijk roofdier. Wanneer Sirqit getuige van het ongeluk is ruikt ze bloed; de leeuw in haar wordt gewekt. Ze stort zich als een roofdier op Etan en neemt ook meteen wraak op de man die haar jarenlang heeft uitgebuit.

Het verhaal is erg boeiend, zit goed in elkaar en leest fijn. Wel is de schrijfster zo nu en dan wat lang van stof. Er komen interessante onderwerpen voorbij zoals schuldgevoel, chantage en de vluchtelingenproblematiek. Vooral dit laatste thema maakt het boek heel actueel. De Eritreeërs in het verhaal worden door hun werkgever uitgebuit, zijn slecht gehuisvest, hebben geen toegang tot de gezondheidszorg en worden veelvuldig gediscrimineerd. Sirqit heeft heel goed in de gaten in welke positie Etan verkeert. Ze draait de rollen om; de arts wordt háár slachtoffer. Etan kruipt letterlijk voor haar door het stof. De arts heeft nooit eerder oog voor de problematiek van de vluchtelingen gehad. Nu hij door Sirqit gedwongen wordt hen een medische behandeling te geven worden zijn ogen geopend. De reden waarom Etan zijn slachtoffer na het ongeluk dood achterliet, wordt niet helemaal duidelijk in het boek. Fijt is wel dat het ongeluk grote gevolgen voor hem zou hebben gehad als hij zichzelf had aangegeven. Hij zou niet alleen zijn baan verliezen maar waarschijnlijk ook zijn vrouw. Toen Etan, na zijn afstuderen, de Eed van Hippocrates aflegde, beloofde hij zijn medemens altijd met toewijding te behandelen. Dit gegeven en zijn geweten zorgen voor een groot schuldgevoel. (foto vluchtelingen in Beër Sjeva)

Abraham telde duizenden jaren geleden in de woestijn ontelbaar veel sterren. Ayelet Gundar-Goshen moet voor dit boek genoegen nemen met mijn vier fonkelende gele Hebban-sterren!

Ik kreeg de operking dat ik de woonplaats van Etan verkeerd geschreven had in deze recensie. In het boek wordt de plaats als Beër Sjeva gespeld. In de bijbel wordt het Berseba genoemd. Op internet staan nog enkele andere spellingswijzen: Be'er Sheva, Beersheba en Beersheva. 

https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/en-nacht-markovitsj-ayelet-gundar-goshen