Opa vertelt....

Het thema van de Kinderboekenweek 2016 is: ‘Voor altijd jong’. In deze feestelijke week staan opa’s en oma’s centraal. Overal in het land organiseren scholen, boekhandels en bibliotheken gezellige  activiteiten voor jong en oud. Het is erg leuk dat het Kinderboekenweekgeschenk dan ook door een oude opa geschreven is.

De 87 jarige Dolf Verroen neemt je mee terug in de tijd, naar meer dan  zeventig jaar geleden toen Dolf nog een Dolfje was. Een bescheiden jongetje met een uilenbrilletje. De schrijver was elf jaar toen de oorlog uitbrak, net zo oud als Joop, de hoofdpersoon van het boek.

Nederland is al een tijd in oorlog. De vrienden Joop en Kees krijgen er steeds meer last van. Het eten is op de bon, ‘s avonds mag er niemand de straat meer op en ook op school is alles anders. Meester Millenaar mag geen kwade dingen zeggen over de Duitsers, kinderen hebben ruzie met elkaar en op een keer is de school gewoon gesloten. Maar het ergste is dat Joop van zijn ouders niet meer met Kees mag spelen. Kees is zijn beste vriend, hij kan er toch ook niets aan doen dat zijn ouders bij de NSB zitten?

Ondanks dat Oorlog en vriendschap maar een heel dun boekje is, laat de schrijver veel belangrijke onderwerpen voorbij komen zoals: onderduiken, het verzet, Jodenvervolging, de NSB, honger, bevrijding en Radio Oranje. Het mooie aan het verhaal is dat de hoofdpersoon net als de lezers van het Kinderboekenweekgeschenk, op de basisschool zit. Hierdoor gaat het verhaal voor de kinderen echt leven. Het boek is heel geschikt om klassikaal te lezen, bijvoorbeeld rond Bevrijdingsdag, als de Tweede Wereldoorlog op het lesprogramma staat.

Stel dat jij 73 jaar geleden leefde en bij meester Millenaar  in de klas zat. Met wie had jij dan bevriend willen zijn en met wie niet? En waarom dan?  

Joop Een verlegen en onhandig jongetje. Joop kan goed leren, maar is nog een beetje speels. Daarom blijft hij nog een jaartje langer op de lagere school. Joop moet een belangrijk geheim bewaren; er zijn namelijk onderduikers bij hem in huis.                                                                       

Rinus Een stoere jongen, een echte krachtpatser. Zijn ouders zijn lid van de NSB. Rinus zit bij de Jeugdstorm en is hier nogal trots op. Het liefst zou hij zijn uniform aandoen naar school, maar dat mag niet van meester Millenaar. Wijntje noemt hem een landverrader.   

-Monique (moeder Tristan): Ik zou alleen die Rinus niet als vriend willen hebben (alhoewel ook hij maar een product van zijn opvoeding is…).                                                                                             

Kees Ook de ouders van Kees zijn lid van de NSB, maar Kees praat hier niet over. Hij is lid van de Jeugdstorm, maar schaamt zich hiervoor.

- Vincent (10 jaar): Ik wil geen vriend zijn van Kees omdat zijn ouders bij de NSB zitten. Wel met alle andere kinderen omdat hun ouders goede vaderlanders zijn.  

-Monique (moeder Tristan): Het meest heb ik medelijden met Kees. Die wil geen NSB-er zijn, maar wordt met de nek aangekeken. Ook nog maar een kind. Ik word er verdrietig van                                                                                                        

Jaap Een sterke en drukke jongen. Een beetje een opschepper met spierballen. Jaap dringt zich nogal op bij Joop. Ondanks de minpuntjes is het een goede jongen.                                                                    

Wijntje Een stoere, slimme meid die niet op haar mondje gevallen is. Zo af en toe doet ze soms zelfs een klusje voor de ondergrondse.        

Irma Een rustig Joods meisje. Toen de oorlog in volle gang was was Irma niet meer welkom op school. Eigenlijk was ze nergens meer welkom. Ze mocht niet meer naar de bibliotheek, de bioscoop, het park, de sportclub en het zwembad. Op een gegeven moment werd het zelfs zo gevaarlijk voor Irma dat ze moest onderduiken.

De tekst van het boek is eenvoudig, het bevat veel korte zinnetjes en weinig moeilijke of nieuwe woorden. Woorden die onbekend kunnen zijn zoals Jeugdstorm, gaarkeuken, schuilkelder of het verzet worden allemaal duidelijk gemaakt in het verhaal. De hoofdstukken tellen niet meer dan drie bladzijden, wat heel prettig leest. In bijna elk hoofdstuk staat weer een ander oorlog onderwerp centraal. Ook dit is handig als je het verhaal op school wilt bespreken. De illustraties in het boek zijn gemaakt door Charlotte Dematons. Op de voorkant staat Joop (of Dolf) in kleur afgebeeld, om hem heen zijn alle belangrijke gebeurtenissen uit het boek getekend. Deze tekeningetjes zijn overigens zwart-blauw. Joop is dus echt het middelpunt. Het boekje staat verder vol met heel sprekende illustraties die goed bij de tekst aansluiten.

In het boek zit een voorgedrukte ansichtkaart waarmee kinderen hun grootouders kunnen uitnodigen om samen iets gezelligs te gaan doen. Na het lezen van dit prachtige Kinderboekenweekgeschenk weten kinderen wat hun (overgroot) opa’s en oma’s allemaal hebben meegemaakt in de oorlog. Hoe mooi zou het zijn als ze hen, na aanleiding van dit verhaal, zouden uitnodigen om samen over vroeger te praten. Misschien kunnen ze wel net zulke mooie verhalen vertellen als opa Dolf!

Foto's: Illustraties uit het boek en Kinderboekenweekgeschenkjes van marsepein en chocola. 

Enkele leeftijdsgenootjes van Joop en Kees zijn nu dit boek aan het lezen. Zij zullen de komende weken onder de beschrijvingen van bovenstaande kinderen vertellen met wie zij wel/ niet bevriend zouden willen zijn en waarom.