Waterschapsheuvel - Richard Adams
Is it a kind of a dream?
In maart 2020 verscheen er een nieuwe druk van de klassieker Waterschapsheuvel van Richard Adams. Tegelijkertijd opende het Airborne Museum in Oosterbeek een expositie en kindertentoonstelling over het boek en de schrijver. Omdat dit boek één van mijn favorieten is uit mijn jeugd, vond ik dit geweldig nieuws! Eindelijk zou ik een ontdekkingsreis door de konijnenwereld van Waterschapsheuvel kunnen maken! (Oh, oh is it a dream?) De expositie gaat over Adams leven en laat zien waar de schrijver zijn inspiratie voor het beroemde verhaal vandaan heeft gehaald. Adams was lid van de 250ste Light Company van de Royal Army Service Corps (RASC). De eenheid was verbonden aan de 1ste Airborne Division en nam deel aan Operatie market Garden. Leden van zijn eenheid waren bij de slag om Arnhem betrokken. Mijn angst voor corona heeft ervoor gezorgd dat ik de tentoonstelling helaas nog niet heb kunnen bezoeken. Ook de konijnen van Waterschapsheuvel waren bang voor een zeer besmettelijke ziekte, Witte blindheid (myxomatose). Voor deze ziekte hebben we tegenwoordig een vaccin, hopelijk komt die ook heel snel voor corona.
Vijfje voelt dat de Kolonie van Sandelvoorde in groot gevaar is. Samen met zijn broer Hazelaar en een groepje andere konijnen slaat hij op de vlucht. Wanneer ze een fijne plek gevonden hebben, worden ze uitgenodigd zich aan te sluiten bij een andere kolonie. Ondanks dat de holen onder de grond groot genoeg zijn en er eten in overvloed is, heeft Vijfje weer een slecht voorgevoel. De groep konijnen besluit verder te trekken.
Als ze hun Waterschapsheuvel gevonden hebben komen Kapitein Hulst en Grasklokje, twee bewoners uit de oude kolonie, bij hen wonen. Ze vertellen dat Sandelvoorde door mensen verwoest is. De groep konijnen wil graag een eigen kolonie vormen, maar hoe moet dat zonder voedsters? De konijnen bevrijden eerst twee tamme vrouwtjes uit een hok. Daarna vertrekken ze naar de streng bewaakte kolonie Efrafa waar ze enkele voedsters helpen ontsnappen. Niet lang daarna vallen Generaal Guldenroede en zijn aanhangers de kolonie aan. Zal het nog goed komen met de bewoners van Waterschapsheuvel?
De Britse schrijver (1920-2016) is geboren in Newbury. Adams haalde voor het schrijven van Waterschapsheuvel veel inspiratie uit zijn oorlogstijd. De karakters van twee konijntjes zijn zelfs gebaseerd op twee officieren waaronder hij gediend heeft; de dappere en bescheiden Hazelaar (John Gifford) en de sterkte vechtersbaas Kopstuk (Kaptein Desmond Kavanagh). Het konijnenavontuur is ontstaan tijdens een lange autorit. Op aandringen van zijn dochters heeft Adams het verhaal opgeschreven. Toen het manuscript na vele maanden klaar was, werd het door de ene na de andere uitgeverij afgewezen. In 1972 werd het boek voor het eerst uitgegeven door Rex Collings. Inmiddels zijn er over de hele wereld 50 miljoenen exemplaren verkocht. In 1974 werd het boek in ons land voor het eerst uitgegeven door Uitgeverij het Spectrum. Dit jaar verscheen bij Uitgeverij De Boekerij de drieëntwintigste druk.
Het verhaal speelt zich af in het Noorden van Hampshire, tien kilometer ten Zuidwesten van Newbury en drie kilometer ten westen van Kingsclere. Een gebied waar de schrijver als kind vaak met zijn vader wandelden. Op pagina 14 en 15 van de nieuwste druk van uitgeverij De Boekerij staat een landkaart afgedrukt. Op deze kaart kun je de reis die de konijnen maken volgen. Wat ook erg leuk is om te doen is het gebied op Google Maps te bekijken. Zie linkje onderaan.
Om de hoofdrolspelers zo goed mogelijk neer te zetten bestudeerde Adams het boek Het leven der konijnen van R.M. Lockley. De schrijver van het boek voorzag Adams van goede suggesties. Zo besloot de schrijver dat de konijnen wel menselijke karaktertrekjes mochten hebben, maar geen dingen moesten doen waar ze in het echt fysiek niet toe in staat zouden zijn. Ondanks dat het verhaal over een groep konijntjes gaat, is het beslist geen kinderboek. De dieren houden ons een spiegel voor; ze confronteren ons met de harde en verrotte wereld waarin we leven. Er worden serieuze onderwerpen besproken zoals leiderschap, milieu, leven en dood, moed, toewijding, vertrouwen, democratie, overbevolking, oorlog en respect voor elkaar en de wereld om je heen. Maar in de eerste plaats draait het verhaal om vriendschap.
De liefde voor de natuur spat van het boek af. Al lezende rook ik de bloemen en het aankomende gevaar (de vos, kat en hond). Ik voelde het gras en het zand tussen mijn tenen kriebelen. Op mijn netvlies verschenen prachtige groene heuvels en tuintjes vol met de heerlijkste groenten. Ik hoorde de donder, de klapperende vleugels van een meeuw en vele stampende achterpootjes. Het liefst zou ik net als Braam, Potje, Vijfje, Paardenbloem, Hyzenthley, Hulst en Zilver uren lang willen silfleren (gras eten) en lekker schaamteloos hraka willen doen. Als je wilt weten wat dat is, zal je het boek zelf moeten lezen!
Op internet zijn er veel artikelen over Waterschapsheuvel te vinden waarin verwezen wordt naar de Holocaust. Ik vind sommige vergelijkingen echt veel te ver gezocht, maar deze vijf punten herkende ik wel. De schrijver ontkende overigens dat hij met het konijnenverhaal een verwijzing naar de Holocaust heeft willen maken.
- Vijfje zag in een visioen prikkeldraad, bloed en de dood. De vergelijking met een concentratiekamp is snel gemaakt.
- De konijnen zorgde voor overbevolking en schopte hierdoor de plannen van de mens in de war. De konijnen mochten niet heersen over het gebied, maar de mens. Hun populatie moest worden verminderd. Net als de zigeuners en joden werden de konijnen vergast.
- Vijfje en Hazelaar proberen de kolonie over te halen om naar het beloofde land te gaan, Waterschapsheuvel. De naam van Hazel (Hazelaar) lijkt op Herzl, de leider van het Zionisme. Herzl droomde net als Hazel en Vijfje van een eigen staat (Palestina).
- De konijnen in Efrafa werden geregeerd door Generaal Guldenroede, een zeer agressief en kwaadaardig dier (De Furher). De generaal werd omringt door een groep trouwe officieren en de Auwsla, een politie-eenheid die te vergelijken is met de NSB.
- Bij de konijnen in Efrafa werden littekens op hun lichaam aangebracht die aanduidden in welk gebied een konijn thuishoorden of welke rang zij hadden.
In 1978 is het boek voor het eerst verfilmd, door Martin Rosen. Art Garfunkel zong de prachtige soundtrack van de film, Bright eyes. Als grote konijnenvriend heb ik de film als kind vele malen op video bekeken. Tranen met tuiten heb ik gehuild toen kopstuk in een strik vast zat en Hazelaar werd neergeschoten.
Van 1995 tot 2001 was er een kindvriendelijkere televisieserie te zien. De serie is te zien op youtube. In 2018 maakte de BBC samen met Netflix een miniserie over het boek. Deze laatste film kreeg veel commentaar. Veel mensen verwachtte een Disneyachtig konijnenavontuur en werden door de kwaadaardige dieren en het vele geweld verrast.
Toen ik onlangs de oude film opnieuw bekeek werd ik vooral geraakt door de muziek. Wat zou het prachtig zijn om deze film in een theaterzaal te zien terwijl het Rotterdams Philarmonisch orkest de muziek speelt. Dit orkest had ook bizargoede concerten met Harry Potterfilms. Als de bijna 80-jarige Art Garfunkel hierbij dan nog één keertje (speciaal voor mij) Bright eyes zou willen zingen is mijn geluk compleet (Oh, oh is it a dream?).
Meer info over de tentoonstelling https://www.airbornemuseum.nl/tentoonstellingen/waterschapsheuvel
De vollendige speelfilm uit 1978 https://www.youtube.com/watch?v=5PdwxamslN0
De serie https://www.youtube.com/watch?v=Dqp-7Cb4Low&list=PLqcNVz8UuCsLx8_SOghAGZllzrBLSDWhZ
Trailer van Netflixfilm https://www.youtube.com/watch?v=w3gQ117IKkM&list=PL6izw2nRvtetX5Bj_cCMR_z_4gPS6FihX
Foto's : De tentoonstelling in het Airborne Museum en mijn eigen Pipkin (Nederlandse hangoor dwerg).
