De doodstraf

De doodstraf is de zwaarst mogelijke straf. In vroegere tijden was het de bedoeling dat de veroordeelde zoveel mogelijk pijn leed, tegenwoordig wordt de doodstraf op een zo humaan mogelijke manier uitgevoerd. Veelgebruikte vormen om de doodstraf uit te voeren zijn een dodelijke injectie met gif, elektrocutie met de elektrische stoel, vergassing in de gaskamer, ophanging of dood door de kogel. In sommige landen is daarnaast steniging ook nog een vorm.

In de meeste westerse landen komt de doodstraf al lange tijd niet meer voor. In Nederland is de doodstraf bijvoorbeeld in 1870 afgeschaft. In Amerika bestaat de doodstraf nog wel en worden zo'n 50 mensen per jaar geëxecuteerd. Landen waarin de meeste doodstraffen uitgevoerd worden zijn China, Iran en Noord-Korea. De doostraf mag alleen uitgevoerd worden als de persoon in kwestie 18 jaar of ouder is.

Voorstanders van de doodstraf vinden dat een zeer ernstige misdaad ook een grote consequentie moet hebben voor de dader, de doodstraf is goedkoper dan een gevangenisstraf en het werkt afschrikwekkend. Tegenstanders beroepen zich vooral op de onherroepelijkheid van deze straf: Als er gerechtelijke fouten gemaakt worden, zijn deze later niet meer te herstellen. Daarnaast is er een moreel argument: je verlaagt je met de doodstraf tot het niveau van de moordenaar, iemand doden is altijd moreel verwerpelijk, ook als diegene zelf iemand vermoord heeft. Veel mensen vinden de doodstraf ook een schending van mensenrechten.

Ik las drie boeken over dit boeiende, maar heftige onderwerp.

Geraadpleegde bron: Wikipedia

De boeken

In koelen bloede - Truman Capote

In deze nonfictie roman construeert Truman Capote een moordzaak. Het is 1959 als vier leden van een Amerikaans boerengezin op bloedige wijze vermoord worden. De daders zijn zeer kundig, want ze hebben geen sporen achtergelaten. De familie was daarnaast ook erg geliefd bij iedereen en er is dan ook geen duidelijk motief te vinden voor deze moordzaak. Uiteindelijk wordt de zaak toch opgelost en worden de moordenaars op 14 april 1965 geëxecuteerd.

De doodstraf laat in dit boek even op zich wachten. Het boek bestaat uit vier delen. In het eerste deel wordt de laatste dag van de vermoorde familie besproken, in deel twee wordt de moord vanuit de moordenaars belicht. Pas in het derde deel worden zij opgepakt en veroordeeld en het laatste deel van het boek richt zich op de doodstraf. Ook dan volgt de doodstraf niet meteen, want er is enkele keren sprake van uitstel van executie (letterlijk dus, in dit geval). Maar dan komt het moment toch.

'Heb je het gelezen in de krant van vanavond, wat ze voor hun galgemaal hadden besteld? Allebei hetzelfde. Garnalen. Frites. Brood met knoflookboter. IJs met aarbeien en slagroom. Het schijnt dat Smith er haast niets van heeft gegeten.

Perry zelf heeft voor hij opgehangen wordt nog een laatste woord te spreken. Hij is tegen de doodstraf (in tegenstelling tot Dick, die voor is, zolang hij het zelf maar niet is):

'Ik vind het een gore rotstreek,' zei hij, 'om op deze manier een eind aan iemands leven te maken. Ik geloof niet in de doodstraf, moreel én juridisch gesproken. Misschien had ik iets bij te dragen, iets...' Zijn zelfvertrouwen begaf het; verlegenheid smoorde zijn stemgeluid, verzwakte het tot een net hoorbaar volume: 'Het is zinloos om mijn excuses aan te bieden voor wat ik heb gedaan. Het is zelfs misplaatst. Maar ik doe het toch. Ik bied mijn excuses aan.'

Lezen want Truman Capote heeft zes jaar lang onderzoek gedaan naar deze zaak en met diverse betrokkenen gepraat. Hij heeft de moordenaars ook begeleid tijdens hun laatste gang naar de galg. Hierdoor geeft dit boek een volledig beeld van de zaak. Daarnaast schrijft Truman Capote op een zeer prettige manier en weet hij je te betrekken bij deze moordzaak.

De genadestoel - Elizabeth Hartley Winthrop

De achttienjarige Willie Jones wacht in zijn cel zijn einde af. Hij is veroordeeld tot de doodstraf, omdat hij een blank meisje verkracht zou hebben. Zijn vader Frank is op de vooravond van zijn exectutie op pad met een hele oude muilezel om de grafsteen naar de begraafplaats te brengen. De officier van justitie overdenkt zijn vonnis, terwijl een bewaker samen met een veroordeelde de elektrische stoel waarop Willie zal sterven steeds dichterbij brengt.

De doodstraf wordt in dit verhaal uitgevoerd door middel van een elketrische stoel. In dit verhaal speelt een belangrijke vraag een rol: Is deze straf eigenlijk wel terecht? Verschillende mensen beginnen zichzelf dit af te vragen, maar voor Willie lijkt dat toch echt te laat te zijn, hij is inmiddels aan de vooravond van zijn executie beland.

'Je moet schoon zijn als je de Heer gaat ontmoeten,' mompelt Burl.

Grazer maakt een snuivend, spottend geluid. Willie doet zijn ogen open. 'Je moet kaal zijn jongen,' zegt Grazer, en hij kijkt Willie in de ogen, trekt een van zijn mondhoeken hoog op. 'Dan kan de elektriciteit rechtstreeks door die dikke schedel van je dringen. De Heer heeft daar niks mee te maken.'

Lezen want dit is een zeer goedgeschreven boek dat laat zien hoe het op de vooravond van een exectutie er aan toe gaat. Door de vele personages bereikt het boek niet al te veel diepgang, maar het is desondanks een mooi boek dat aan het nadenken zet.

Nieuwe maan - Sarah Crossan

Joe is zeven jaar oud als de telefoon gaat. Het is zijn broer Ed, die hun zus Angela wil spreken, of anders hun moeder. Ed blijkt beschuldigt te worden van moord. Een jaar later volgt het tweede telefoontje. En pas als Joe zeventien is, ziet hij zijn broer weer. De executiedatum is vastgesteld en Joe is vastbesloten om naar Texas te gaan, waar zijn broer in de gevangenis zijn doodstraf afwacht.

De doodstraf. Frank Pheelan, een blanke politie-agent, is doodgeschoten. Ed heeft (onder dwang) bekend en hem staat nu de doodstraf te wachten. De doodstraf zal bestaan uit een injectie.

En totdat Angela het me uitlegde,

wist ik niet dat een beschuldiging van moord

in de verkeerde staat

                             dodelijk was

In het boek volgen we de laatste maand van Ed in de gevangenis, afgewisseld met herinneringen aan hun jeugdtijd. Het gaat over de afwachting op de doodstraf, de hoop dat er toch uitstel komt, de laatste momenten samen als familie. Dit alles wordt vanuit het perspectief van broertje Joe verteld, op de twee brieven na die Ed heeft geschreven.

Lezen want dit is een heel bijzonder boek. Het bestaat uit korte zinnen, weinig tekst. Het doet hierdoor bijna poëtisch aan. Met weinig woorden weet dit boek de lezer enorm te raken.

Een korte vergelijking

Alledrie de boeken gaan over de doodstraf, maar de manier waarop deze uitgevoerd wordt is in de boeken verschillend: ophanging, de elektrische stoel, een injectie. Een belangrijk verschil in de verhalen is de mate waarin de doodstraf als terecht voelt. In koelen bloede is het duidelijk dat de moordenaars het echt gedaan hebben en is de daad ook zo verschrikkelijk, dat de doodstraf gerechtvaardigd voelt (voor zover je dat überhaupt ooit gerechtvaardigd vindt). Maar in Nieuwe maan en zeker in De genadestoel is het helemaal niet zo duidelijk dat dit gerechtvaardigd is. Willie heeft vrijwel zeker niet gedaan waar hij voor berecht is, bij Ed is dat onduidelijk. Dat beide rechtszaken niet helemaal gegaan zijn zoals zou moeten, is een ding dat zeker is. Zeker deze twee boeken zetten daarom vraagtekens bij de doodstraf.

Het laatste maal van de ter dood veroordeelde is een duidelijk onderdeel van de gang van zaken en komt dus in de verhalen terug. De uitvoering van de doodstraf zelf komt wel terug in De genadestoel en In koelen bloede, maar niet in Nieuwe maan. Gezien de doelgroep van Nieuwe Maan vind ik dat overigens een begrijpelijke keuze. En ook zonder een expliciete beschrijving van de doodstraf is Nieuwe maan een zeer indrukwekkend boek.

Welke boeken over de doodstraf hebben jullie gelezen?