Ik turf vrouwelijke en mannelijke auteurs in de zomerbrochures van uitgeverijen. 22 zomerbrochures heb ik geturfd tot nu toe en drie weekenden boekenbijlagen van kranten (3x NRC, 3x Volkskrant). Als disclaimer voeg ik toe dat ik nog minstens zo veel zomerbrochures heb te gaan. Ook dan is het nog maar één seizoen, dus het geeft geenszins een totaalbeeld. En drie weekenden kranten is ook nog niets om een oordeel aan te hangen (ik pak Parool en Trouw er binnenkort bij en De Groene Amsterdammer en HP/De Tijd). Maar ik wil jullie wel graag een update bieden, want het is en blijft fascinerend en opvallend.

De oorsprong

Het idee voor het turven begon na de selectie van de keuzetitels voor een grote leescluborganisatie (honderden leesclubs, 1600 lezers). Zij lezen vier boeken elk jaarseizoen en kozen vier boeken van (witte) mannen. Hun begeleidende tekst schoot me in het verkeerde keelgat, want die concludeerde dat het ook wel even goed was als de mannelijke auteurs zich goed hadden ingeleefd in hun vrouwelijke personages. De keuze komt tot stand door een boekencommissie, die circa honderd boeken heeft bekeken. En met bekeken lijkt te worden bedoeld dat ze deels zelf hebben gelezen en deels recensies hebben gelezen. Ik vroeg me af, als er onder honderd beoordeelde boeken geen enkele roman van een vrouwelijke auteur te vinden is, hoe het dan staat met het aanbod. Is dat zo scheef dat er ook amper een roman van een vrouwelijke auteur te vinden is die voldoende discussiestof kan bieden (een van de belangrijkste criteria voor de keuzetitels)? Om dat te ontdekken moest ik het aanbod bekijken en dat besloot ik te doen via de meest actuele aanbiedingsbrochures van de uitgeverijen, de zomerbrochures 2025.

Tussentijdse update

Nogmaals, dit is geenszins een conclusie. Ik deel slecht een tussentijdse blik op mijn telraampje. En dat doe ik vooral omdat de zomerbrochures het omgekeerde tonen wat ik verwacht had aan te treffen. Ik begon met Uitgeverij Alfabet en die telt elf mannen en één vrouw. Het blijkt de enige (!) uitgeverij te zijn die dit beeld laat zien. 21 brochures later zit ik op 169 vrouwelijke en 129 mannelijke auteurs. In deze 22 brochures worden veel meer literaire romans (67v/42m), thrillers (28v/11m) en YA-romans (10v/3m) aangeboden van vrouwelijke auteurs dan van mannelijke. Alleen in de non-fictie 'wint' de man het (55v/69m). Ik heb geen kinderboeken geturfd, feelgood is tot nu toe 100% vrouw (en ik vermoed dat dat vrijwel zo zal blijven), non-fictie omvat alle subgenres van sport tot breien en poezie is in de literatuursectie toegevoegd.

Drie uitgeverijen kondigden alleen boeken van vrouwelijke auteurs aan en dat betreft twee 'women-only' uitgeverijen: Orlando en De Crime Compagnie. Blossom Books is de derde. Ambo|Anthos kondigde daarnaast twaalf literaire romans aan voor de zomer en die zijn allemaal van vrouwelijke auteurs (maar zij hebben ook nog andere genres).

Ik onderzoek dit niet wetenschappelijk of academisch, ik turf ouderwets, op zijn knullig. Maar ik probeer de cijfertjes wel recht te doen, door pas conclusies te trekken als er conclusies te trekken zijn. En dat betekent dat ik alle zomerbrochures turf en misschien ook een jaar terugkijk (voorjaar 2025 en najaar 2024 erbij), om te kijken of de uitgeverijen nu uitschieters vertonen of standaard beleid. Als het tijd is om conclusies te trekken, geef ik alle cijfertjes en onderbouwingen erbij, net als ik nu doe, zodat ieder voor zich een eigen conclusie kan trekken.

Los van alleen een v/m-verdeling (met hier en daar een x), kan je ook nog aandacht vestigen op de verdeling in subgenres. Ik heb nu alle non-fictie bij elkaar in gegooid, maar als vrouwen bijvoorbeeld alleen over hobby's met wol mogen schrijven en mannen alle boeken over geschiedenis doen, zijn we er nog steeds niet. Die verdieping zoeken we een andere keer op. Ik weet vrijwel zeker dat ik straks de najaarsbrochures ook weer oppak en op deze manier verwerk en ik heb geleerd van dit eerste turfreisje.

Maar als ...

Als deze halve blik op een enkel seizoen enigszins kan voorspellen wat het grotere plaatje zal laten zien, dan is het aanbod dus niet ten voordele van de mannelijke auteur. En dan is het helemaal bijzonder dat een leescluborganisatie geen geschikte roman van een vrouwelijke auteur kan vinden en de krantenturf 25v/41m laat zien aan besproken auteurs. Dan moeten redacties en boekencommissies slalommen om de vrouwelijke auteurs heen om boeken van mannelijke auteurs te vinden. Als het grote plaatje dit gaat laten zien, zou ik blij zijn met de goede balans bij de uitgeverijen (jaja, meer vrouwen, maar we hebben nog wat eeuwen in te halen, dus shush), maar verbaast me de keuze van aandacht in de media des te meer. Hoe zit dat?

Maar daar zijn we nog lang niet, we kunnen ons nog niet afvragen hoe het zit tot we uitgeteld zijn.

Intelligentere ogen

Ondertussen doet het tellen van alles met mij, want ik zie overal v'tjes en m'tjes. Ik tel automatisch van alles, het is alsof ik de matrix kan zien (referentie aan een 25 jaar oude film, don't make me feel old door het niet te snappen!) en dat vind ik wel heel positief. Het is alsof mijn ogen intelligenter worden. Als ik een krantenbijlage opensla zonder mijn excel erbij om eentjes te zetten, rinkelt mijn spiderzintuig al vanzelf over wat ik zie en lees.

Zo spotte ik Inge Ipenburg die artikelen in een krant aan het turven was op vrouwelijke en mannelijke schrijvers/journalisten (niet specifiek de boekrecensies dus, maar de algemene krantenartikelen). Het valt haar tegen dat het de redactie zelf kennelijk nooit is opgevallen. 

En ik ontdekte in de Instagramstories van mijn favoriete boekhandel Godert Walter het boek Mythica van Emily Hauser, waarin aandacht is voor 'een nieuwe geschiedenis van de wereld van Homerus, door de ogen van de vrouwen die eruit geschreven zijn'. Het is zo'n beetje wat Femina van Janina Ramirez is voor de middeleeuwen dus.

Japke-d. Bouma vindt het ook: 'Negeren is geen optie meer' (over seksistische opmerkingen van mannen). 

Zie ook mijn eerdere artikel met nog meer tips over vergeten vrouwen.

Discussie

Los van mijn slimmere kijkertjes, leverde mijn eerste turfactiviteiten ook een discussie op. Niet altijd aangenaam en hier en daar afdwalend van het daadwerkelijke kernpunt, maar een discussie is altijd waardevol, dus lees het even terug in de reacties als je interesse hebt. Niemand heeft het antwoord, maar samen weten we meer dan een. Voor mij is de eindconclusie niet het enige of voornaamste doel van dit projectje, de reis ernaartoe is ook heel intrigerend en fascinerend. Ik denk dat je door discussie je visies sterker kan maken en ik geloof heilig in voortschrijdend inzicht.

Ik spotte overigens in die honderden auteursfoto's slechts een handvol auteurs met een donkere huidskleur. Ik heb mijn aandacht gehouden bij v/m/x, maar hier is ook iets te turven, ontdekken, vinden, discussieren en concluderen. To be continued ...