Sterren geven is een hele kunst met bovendien een volledig individueel smaakje. De een houdt zich er helemaal niet bezig, de ander kwakt 5*-beoordelingen links en rechts neer en een derde peinst 20 minuten over toch die vierde ster of blijft het bij drie? Als je de sterrengever kent en op de hoogte bent van diens smaak, kan een sterwaardering heel veel informatie geven. Daarbuiten wordt het echter een potje, want je hebt geen idee met welke methode de sterren alle kanten op vliegen en wat deze lezers normaal graag lezen. Een ritje naar een profiel kan wat meer achtergrond bieden, maar je kan moeilijk dagen rondsurfen om te analyseren wiens smaak overeen komt met de jouwe. Het zou tof zijn als iedereen zich aan dezelfde regels houdt, maar aan de andere kant is het een vrij wereld en kan en mag iedereen doen met een boek wat men wil. Omdat het toch leuk is om te filosoferen over de sterren, start ik deze sterrenreeks. 

Beoordeling versus ervaring

Een recensie is in principe een beoordeling van een product. Is de kwaliteit goed, is het precies wat je dacht te bestellen, valt de kleur anders in daglicht, slijt het te hard, et cetera. In de praktijk is een boekrecensie of een sterwaardering hier echter vaak meer een uiting van de persoonlijke leeservaring. Kan dat wel? Hmm, lastig om te zeggen, want ...

Alles mag en alles kan

We leven in een vrij land met vrijheid van meningsuiting. Lezers zijn er in alle kleuren en maten en iedereen is gewoon lekker bezig met diens hobby. Als jij een sciencefictionboek oppakt omdat je dat genre nog nooit hebt gelezen en eens wilt uitproberen, drie bladzijden leest en het dan woest aan de kant smijt en 1* uitdeelt, dan mag dat. Ik heb er echter wel een mening over en ik heb zin om daarover te praten, dus ...

De sterrenreeks

Dit artikel is het eerste in de 'sterrenreeks' waarin ik me afvraag (en jullie ook die vraag stel): hoe ga je om met een sterwaardering aan boeken en wat vind jij dat anderen niet of juist wel zouden moeten doen? Er zullen onderwerpen langskomen als: zou een auteur sterren moeten geven aan een eigen boek? Mag je sterren geven aan een boek dat je tegen heug en meug (verplicht) bent gaan lezen? Mag je sterren geven aan een onuitgelezen boek? Mag je sterren geven binnen een niet-favoriet genre? Kan je sterren geven aan een boek dat vooraf al niet je ding was? Mogen familie en vrienden sterren geven? Mag je als auteur sterren ronselen? Wordt er te veel gejubeld en te weinig bekritiseerd (lees: te veel 5* en te weinig 1*)? In deze eerste aflevering ben ik benieuwd wat jullie vinden van ...

Sterren voor wereldklassiekers

De boeken die de literatuur van nu gemaakt hebben, de boeken die duizend keer zijn verfilmd, de boeken die iedereen kent, de boeken die in alle talen zijn vertaald, de boeken die het fundament vormen onder de boeken van nu. Vind jij dat je een 1*-beoordeling zou moeten kunnen geven aan zo'n boek als je leeservaring tegenviel? Een boek zoals Het Achterhuis van Anne Frank? Hier enkele citaten* uit recensies van allerlei sterren. 

'Het duurt wel even voordat het verhaal echt begint en spannend word, dat is dus wel een beetje saai maar als je gewoon snel doorleest komt het wel gewoon weer goed en zit je echt in het verhaal.'

'In het begin had ik het lastig om in het boek te komen, maar op het laatst kon ik het niet meer wegleggen.'

'Het is een leuk boek als je graag leest over het leven van haar, maar ik vond het boek nogal eentonig en niet echt boeiend. Dit laatste komt waarschijnlijk doordat ik niet van de Tweede Wereldoorlog houd.'

Het Achterhuis kreeg 19 1*-beoordelingen en maar liefst 68 2*-beoordelingen (van in totaal bijna 3500 sterwaarderingen). Dit boek wordt vaak als verplicht nummertje op scholen gelezen en de kans is vrij groot dat er leerlingen bij zitten die stomverveeld raken door het lezen van andermans dagboek en de zware lading van het boek nog niet helemaal op waarde kunnen schatten. Ik bemerk overigens bij mezelf een heel vervelende bijsmaak bij het woord 'sterren' hier en dat geeft ook wel aan hoe emotioneel en complex de betekenis van dit boek is. 

Andere boeken

Het Achterhuis heeft natuurlijk een heel bijzondere positie in de wereldliteratuur. Het is waargebeurd, het is een dagboek en we weten allemaal hoe het is afgelopen met de schrijfster ervan (en miljoenen van haar lotgenoten, inclusief vrijwel haar hele familie). Laten we eens kijken naar een paar literaire fictieklassiekers. 

In de ban van de ring van J.R.R. Tolkien - een favoriet boek van mij en daardoor is het extra pijnlijk als er 1*-beoordelingen langskomen. Het boek is inmiddels wat gedateerd en beschrijvingen zijn ook soms oeverloos, waardoor lezers die graag wat vlotter door een boek heen willen komen, het langdradig kunnen vinden, maar ouch, 1* voor de grondlegger van de epische fantasy?

Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Marquez - dit boek heb ik zelf niet gelezen en het trekt me ook niet meteen, maar het is wel een heel belangrijke titel in de Zuid-Amerikaanse literatuur. Wie over het boek is gestruikeld en toch het verhaal toch zich wil nemen, kan sinds kort de Netflix-versie ervan bekijken. 

'Een mens kan beter honderd jaar in eenzaamheid verkeren dan jezelf door dit gedrocht heenwerken.' (Deze lezer voegt zelf een heel geslaagde disclaimer toe: 'Concluderend dus een slecht boek? Dat zou ik niet willen stellen. Het is vooral helemaal niet mijn boek (op dit moment in mijn leven.'))

Opvallend: Ulysses (of ook wel Ulixes) van James Joyce krijgt maar weinig 1*-beoordelingen. Ik vermoed dat de onleesbaarheid van dat boek dermate bekend is dat alleen de dappersten onder ons zich eraan wagen. 

Trots en vooroordeel van Jane Austen - een van mijn mislukte LEWA's, die voor mij aanleiding was voor het artikel 'Welke klassieker is jouw Moby Dick?' Ik vond de zinnen prachtig en de sfeer die Austen neerzet, fabuleus, maar het is zo veel van hetzelfde en het kabbelt maar voort en voort. Ik kwam er niet door, ik las het niet uit. Ik zou het boek toch nooit sterren geven, vanwege de centrale rol die het in de vrouwenliteratuur heeft gehad. En ik weet dat ik een ongeduldige lezer bent, dus het ligt toch echt aan mij. 

Dit zijn slechts een paar voorbeelden uit de duizenden zo belangrijke boeken. 

Wat vind ik?

Ik vind dat je een boek met een centrale, belangrijke, waardevolle, betekenisvolle positie in de wereldliteratuur en/of historie eigenlijk helemaal geen sterren moet geven en zeker geen lage sterwaardering. Een boek kan gedateerd zijn geraakt, een boek kan te zwaar, te langdradig, te literair voor je zijn, maar ik denk dat het besef aanwezig mag zijn dat jouw leeservaring dan wel minder positief is, maar dat niet altijd veel zegt over de kwaliteit van een boek. De stelling is:

Ik vind dat je wereldklassiekers geen (lage) sterwaardering behoort te geven. 

Wat vind jij?

* Ik citeer hier en daar uit recensies die online te vinden zijn. Ik verwijs met opzet niet naar de recensies zelf, omdat ik geen mensen te kijk wil zetten. Mijn opzet is niet om te pesten.