DE AUTEUR

De Brits-Australische juriste Emilia Hart was pas midden twintig toen zij getroffen werd door een herseninfarct. Na haar herstel besloot zij het roer om te gooien en haar jeugddroom waar te maken: een boek schrijven. Haar debuutroman De Weyward-vrouwen werd zeer goed ontvangen. Het idee voor de tweede roman lag ook al klaar, opgedaan tijdens haar herstel in een zwemdagje met haar zus. Het werd een roman over het vermogen van water – en zusterschap – om te genezen en te transformeren.

HET BOEK

In De sirenen raken de levens van twee zussen in het heden en een tweeling in het verleden met elkaar verbonden.
2019 - Studente Lucy wordt midden in de nacht wakker in de kamer van haar vriend, met haar handen om zijn keel. Ontzet vlucht ze naar het huis van haar zus in Comber Bay, aan de kust van New South Wales. Misschien weet Jess een verklaring voor het slaapwandelen en de vreemde dromen waar ze last van heeft. Eenmaal aangekomen blijkt haar zus verdwenen.
Ruim twee eeuwen eerder worden tweelingzussen Mary en Eliza verbannen naar Australië. Opgesloten in het ruim van een strafschip, samen met vele andere vrouwen, wacht hen een onzeker lot in een onbekend en ruig land. Hun lichamen reageren op onverklaarbare wijze.

DE LEESCLUB

Veel enthousiaste lezers van De Weyward-vrouwen schreven zich in voor deze Hebban Leesclub. Slechts vijftien daarvan mochten zich melden aan de start van van de Leesclub, de helft zelfs voor de allereerste keer. Nieuwsgierig waren we zeker, want zou een sirene nu echt een staart hebben?

DE DISCUSSIE

Het uitpakken van het boek is iedere keer weer een feestje. Ziet het boek er in het echt net zo mooi uit als het online oogt?

"Het eerste wat ik dacht was, wow ,wat een mooi boek. Met dat moet ik eerlijk toegeven altijd weer een lichte teleurstelling dat de cover niet hetzelfde is als de Engelse versie. Die is ook dit keer weer nog mooier." (Nancy)

Die mening wordt door meer deelnemers gedeeld wanneer we een aantal verschillende covers gaan vergelijken. En dat zijn er nogal wat, want bijna ieder land heeft zo zijn eigen reden om voor iets anders te kiezen. 
Voor ‘onze’ uitvoering geldt dan weer dat die weer beter past bij de cover van De Weyward-vrouwen. Net als daar, heeft dit boek een fraai gedecoreerde binnenflap, dit keer met vissenstaarten. In onze beleving is dat iets wat bij een sirene hoort, dus die staart gaan we vast nog terugzien in het verhaal.

Natuurlijk is het gedeelte tussen voor- en achterkant het belangrijkste. Een stukje historische achtergrond geeft meteen een gevoel van authenticiteit, en zet de toon voor wat we gaan lezen over de hoofdpersonages. Een goed geschreven proloog zet het verhaal meteen op scherp:

"De schrijfstijl vond ik erg prettig weglezen. Ik kwam meteen in het boek en vergat mijn omgeving." (Marga)

Vlot, helder, beeldend, functioneel, niet al te moeilijk. Zomaar wat aanduidingen waarmee we schrijfstijl van Emilia Hart kunnen typeren. De sfeer die ze daarmee weet op te roepen en over te brengen wordt nog versterkt door het gebruik van Ierse woorden en begrippen. Een vertaling blijkt niet nodig, de context geeft voldoende informatie.

"JEen leuke toevoeging! Het maakt het verhaal van Mary en Eliza authentiek.” (Ruby)

"Ik kan het allemaal echt voor me zien, horen, ruiken, de schilferige huid van de pols afgepulkt zien worden en het glanzende vel daaronder. Echt heel knap gedaan vind ik." (Meike)

De opbouw met drie verhaallijnen is interessant. Beginnend als een klassiek mysterie met onopgeloste verdwijningen in een slaperig kuststadje, draait het verhaal om naar fragmenten uit een dagboek waaraan een opgroeiende tiener haar worstelingen en ervaringen heeft toevertrouwd. Daartussen speelt zich een verhaallijn uit het verleden zich af. Gebaseerd of historische feiten, maar met fictieve personages. De overeenkomst tussen de drie is overduidelijk: mannen die zich van een minder prettige kant laten zien en daar binnen de geldende maatschappelijke kaders gewoon mee weg kunnen komen. Dat Emilia Hart niet alleen de gebeurtenissen vertelt maar echt laat zien hoe de verschillende vrouwen daarmee omgaan, vinden we een van de sterke punten van deze roman. Wat minder vinden we het weinig verschillende taalgebruik om het verleden, het heden, en het dagboek van een puberale tiener onderscheidend genoeg neer te zetten.

"De manier waarop de schrijfster de spanning opdrijft, door op het juiste moment een ander persoon zijn eigen verhaal verder te laten vertellen maakt je nieuwsgierig naar het vervolg." (Myrna)

Het verhaal verloopt wat traag en de puzzelstukjes worden maar mondjesmaat gelegd. In datzelfde trage tempo zie je de personages zich ontwikkelen en pas helemaal op het einde tot volle bloei komen. Zo leer je de verschillende vrouwen goed kennen. En over een favoriet hoofdpersonage hoeven we niet lang na te denken:

"Lucy sprak mij het meeste aan. Met haar leven we ook het meeste mee relatief gezien door het boek heen en het boek en verhaal ontwikkelt zich tegelijk met haar." (Freya)

Opnieuw zijn vrouwen de 'lijdende' personages in deze roman. Maar gelukkig heeft de auteur dit keer de rol van mannen wat genuanceerder neergezet. Als tegenwicht voor mannen die hun eigen genoegens najagen en daarmee wegkomen, al dan niet geholpen door de heersende maatschappelijke verhoudingen, zijn er mannen die het hart op de juiste plaats hebben zitten, zoals Da, Wright de matroos, Robert/Michael en, niet te vergeten, Max.

"Ik vind dat er in het boek echt aandacht is besteed om op een subtiele manier mannen met verschillende karakters weer te geven." (Hilda)

De verschillende tijden waarin het verhaal zich afspeelt, worden op een heel natuurlijke manier neergezet. In de tijd van Mary en Eliza zijn het de gebeurtenissen die voor zichzelf spreken en het verhaal meteen in de juiste historische setting plaatsen. De deportaties naar de strafkolonie in Australië waren een grimmige realiteit waaraan vooral vrouwen aan werden blootgesteld. Ruim tweehonderd jaar later zijn het de mobiele telefoons die als onderdeel van het plot worden toegevoegd. Verdere uitleg is dan niet meer nodig.
Grote vraag blijft hoe het zit met de tijd daartussen. Verloopt tijd soms trager onder water? Dat zou tenminste een verklaring kunnen zijn voor de tweehonderd jaar tussen heden en verleden die in het verhaal verder niet wordt opgevuld. Dat idee klinkt eigenlijk wel logisch, omdat dat tevens zou betekenen dat sirenen veel langer meegaan dan een mensenleven. Zo zou het meisje Mary, na de schipbreuk in 1801, als sirene ook in de tijd van Lucy nog kunnen bestaan. Een magische gedachte.

De verhaallijnen komen bij elkaar in Comber Bay in New South Wales. Een fictieve kustplaats met vele grotten, waar de zee soms flink kan spoken en mannen kunnen verdwijnen. Een logische plek, is onze conclusie.

"Het lijkt alsof Lucy en Jess door een onzichtbaar touw worden toegetrokken naar de zee. Naar de plek waar hun leven begon en waar Mary en Eliza eindelijk hun ware ik konden omarmen. Mooi hoe het verhaal op dat punt samenkomt." (Barbara)

Creativiteit genoeg wanneer we nadenken over de vraag of een dergelijk verhaal zich ook in Nederland zou kunnen afspelen. Op de Waddeneilanden, in Zeeland bij een van de talloze verdronken dorpen, of gewoon in de Maas. Wanneer niet de sirenen als wraakgodinnen dienst hoeven doen, dan zijn ook de mergelgrotten in Limburg een interessantie locatie, of de moerassen waar de witte wieven tol heffen.

Wraak of geen wraak? Het is één van de vele thema’s die allemaal in elkaar grijpen in De sirenen. Onrecht aangedaan door mannen, de vrouw die ervoor wordt gestraft en de man die ermee wegkomt, banden gesmeed door bloed of zusterschap. De vrouw blijkt sterker dan zij zelf denkt, met een beetje hulp van moeder natuur. Maar is wraak wel een oplossing?

"Wat ik vooral mooi vond was de kracht van de vrouwen door het boek heen zowel onderdeks als in Comber Bay waar de vrouwen door de magische kracht van de zee worden beschermd." (Marye)

Helaas blijken de problemen voor vrouwen in een patriarchale maatschappij nog net zo actueel als eeuwen terug. Al is er hoop op een kentering, zoals blijkt uit de rechtzaak van Gisèle Pelicot in Frankrijk.

"Mooie link met het verhaal, het ongeluk van het schip veroorzaakt ook de volledige verandering van Eliza en Mary waardoor ze hun ware zelf worden en ook echt een verandering veroorzaken voor de toekomst van vrouwen in die omgeving, omdat ze de vrouwen beschermen." (Ayla-May)

De sirenen is een verhaal waarin magisch realisme is toegepast. Maar op zo’n subtiele manier dat het tijdens het lezen niet eens opvalt. Emilia Hart is erin geslaagd het onnatuurlijke logisch te verklaren en dat is een knappe prestatie.

"Doordat de schrijfster aan het begin van het verhaal de waterallergie heeft benoemd, bleef bij mij gedurende het verhaal de gedachte in het achterhoofd dat de transformatie van mens naar sirene niet vreemd of ongeloofwaardig is, maar een soort allergische reactie is die medisch gezien kloppend zou kunnen zijn." (Hilda)

Magische momenten waren er ook genoeg, maar de meeste deelnemers kozen de proloog, samen met het einde dat het verhaal rond maakt, als meest indrukwekkende scène.

"Voor mij is het meest magische moment de geboorte van Jess. Dat haar vader voelde dat er iets te gebeuren staat. En dat hij door dat gevoel naar de grot wordt getrokken." (Marga)

Nog een scène met een duidelijke link naar magisch realisme was het moment tijdens de schipbreuk van de Naiad. Het moment dat Mary moet kiezen en met Eliza de transformatie tot sirene doormaakt. Het moment waar we allemaal op zaten te wachten, want hoe ziet een sirene er eigenlijk uit? Klopt die vissenstaart van de cover wel? Of toch niet? We kwamen er niet helemaal uit. De menselijke trekjes die Emilia Hart haar sirenen meegegeven heeft, kunnen de meesten wel waarderen.

"Eigenlijk had ik tevoren geen goed beeld bij een sirene. Nu heb ik dat wel, hoewel ik vroeger aan een mannenlokkende nimf dacht, blijkt het ook anders te kunnen zijn. Ook het langzaam veranderen vind ik mooi." (Myrna)

"Bij een sirene had ik het beeld van een prachtige vrouw met staart die mannen lokt met haar zang. Ik was eigenlijk wel teleurgesteld hoe Emilia hier de sirene heeft neergezet. Minder magisch en ook niet kloppend met de cover." (Nancy)

Behalve de knap geschreven transformatie van Mary en Eliza zijn er nog meer scènes die indruk hebben gemaakt en nog lang in het geheugen zullen blijven hangen.

"Alle gebeurtenissen op het schip zullen me wel even bijblijven: die beklemming, de angst van de vrouwen, volkomen overgeleverd zijn aan degenen die over hun lot beslissen..." (Marieke)

"Wat voor mij een van de sterkste scènes was, was het moment dat Lucy realiseert hoe de maatschappij tegen vrouwen is gekeerd en altijd het belang van mannen voorop zet." (Hanne)

En toen was plotseling het verhaal afgelopen en het boek uit.

"Voordat ik begon dacht ik dat dit een dik boek was, ik las het echter sneller dan menig dun boek en had gewild dat het boek nog langer was." (Meike)

Om het verhaal samen te vatten in maximaal in tien woorden blijft een goede vingeroefening om vast na te denken over de kern van de te schrijven recensie. Een lastige opgave, die uiteindelijk toch slaagt:

• Een lekker weg te lezen verhaal over vrouwelijke kracht en mystiek (Freya)
• Mysterieuze gebeurtenissen , geschiedenis verwoven in het heden, spannend en verrassend (Marga)
• Mystiek verhaal, waar heden en verleden verrassend bij elkaar komen (Myrna)
• Historische elementen gemixt met vrouwenonderdrukking en de kracht van de oceaan (Hanne)
• Heden en verleden vinden elkaar in een bloedlijn in de zee (Meike)
• Een magische zeeroman over sterke vrouwen, familiebanden en gerechtigheid (Marieke)
• Vier vrouwen, door het lot en de zee met elkaar verbonden (Barbara)
• Magische zee roman vol met mysterie en vrouwenkracht (Ayla May)
• Vrouwen vinden elkaar, gescheiden door tijd, maar verbonden door water (Ronny)
• Vier vrouwen, de zee, een zoektocht. Spannend tot de laatste bladzijde (Nancy)
• Vier sterke vrouwen, een magisch noodlot, familiebanden verbonden door de zee (Ruby)
• Vier vrouwen en de zee: over verbondenheid, kracht en identiteit (Hilda)
• Mysterieus, meeslepend, magisch verhaal over vrouwen, kracht en natuurwetten (Marye) 

DE WAARDERING

Ook al werd er hier en daar een kritische noot gekraakt, en verwoordde ieder het op een eigen manier, over de indruk die na het lezen achterbleef waren we het eens:

"Wanneer je de gaten in het plot voor lief neemt, heb je met De sirenen een mooie roman met aansprekende hoofdpersonages te pakken."(Marieke)

Dat werd weerspiegeld in het aantal gegeven sterren: 4 x 3 sterren, 3 x 4 sterren en 5 x 5 sterren. Met een gemiddelde van 4,1 sterren en twaalf afrondende recensies sluiten we deze Leesclub af. Een intensieve ervaring voor diegenen voor wie het een kennismaking met de Hebban Leesclubs was. Maar wel eentje die naar meer smaakt!

Ronny van Erp, 18 mei 2025