In de zomermaanden leest de Literatuurclub een aantal favoriete boeken van de Hebban Crew. Op Hebban kun je namelijk heerlijk snuffelen in virtuele boekenkasten van ieders gelezen boeken en leesinspiratie opdoen voor je eigen Wil ik lezen-lijst. Anne en Harriët lazen één van de favoriete boeken van Sander, De Cirkel van Dave Eggers, en Sander legt uit waarom dit boek tot zijn favorieten behoort. 

Over het boek en de schrijver

Dave Eggers (1970) schreef verschillende boeken waaronder Wat is de Wat, Een hologram voor de koning, Helden van de grens  en De monnik van Mokka. Zijn boeken werden genomineerd voor de Pulitzer Prize, de National Book Award en de National Book Critics Circle Award. Zijn nieuwste boek De Parade (2019) werd getipt door het boekenpanel van DWDD maar zijn bekendste boek is waarschijnlijk De Cirkel. De Nederlandse vertaling door Elles Tukker verscheen in 2015 bij uitgeverij Lebowski en het boek werd in 2017 verfilmd met in de hoofdrollen Emma Watson en Tom Hanks.

Hoofdpersonage in De Cirkel is Mae Holland. Zij wordt tot haar grote vreugde aangenomen bij het machtigste internetbedrijf in de wereld: de Cirkel. Alles wat de gebruikers van de Cirkel doen moet openbaar zijn, van sociale media tot persoonlijke e-mails. Betalingsverkeer en aankopen zijn met elkaar verbonden door de Cirkel met als resultaat, één online identiteit voor iedereen. Privacy is diefstal, maar als Maes bijdrage aan de Cirkel steeds openbaarder wordt, verliest ze het leven buiten de Cirkel steeds verder uit het oog.

Waarom Sander het boek toevoegde aan zijn favorieten

Waarom dit boek in mijn top 25 staat? Eggers beschrijft in De cirkel de geleidelijk opkomende macht van een internetbedrijf, de impact die het heeft op privacy en afhankelijkheid, maar vooral ook - en dat vind ik misschien wel het interessantst - het gemak waarmee weldenkende mensen zoals hoofdpersoon Mae Holland eerdere principes laat varen en ‘er in’ meegaat. Hoe gamification het wint van gezond verstand (meer likes, meer waardering, een hogere rank, etc). Ik heb betere en veel completere boeken gelezen dan De cirkel - de personages zijn vrij eendimensionaal en ik herinner me dat ik het liefdeslijntje misschien nog wel het meest ongeloofwaardig vond van het hele boek - maar als ‘concept novel' staat hij als een huis. Je hoeft niet heel veel fantasie te hebben om het destijds wellicht voor sommigen futuristische aspect los te laten op de huidige tijd.

Leeservaring Anne en Harriët

Anne: Eggers sleept de lezer meteen vanaf de allereerste pagina mee in de wereld van de Cirkel, net zoals hoofdpersonage Mae Holland zich laat meeslepen in de ideologie van de Cirkel en er zelf steeds een stap verder in gaat. Het is knap hoe de auteur de wereld rondom en binnenin de Cirkel heeft weten te vangen vanuit het perspectief van Mae, die zich opwerkt van klantenservicemedewerker naar een van de invloedrijkste personen binnen de internetgigant. Toch was Mae voor mij vooral een personage om je aan te ergeren, haar naïviteit en dommigheid waren voor mij als lezer amper te bevatten, zeker richting het onvoorspelbare einde van het verhaal. Voor Eggers is dit hoofdpersonage geschikt om de kracht die de Cirkel heeft extra voelbaar te maken, dus wat dat betreft is het een geslaagde opzet, maar de frustratie tijdens het lezen was groot (wat wederom als een compliment aan de auteur gezien mag worden).

Vond jij Mae een sympathiek personage? Was ze geloofwaardig voor jou?

Harriët: Ik snap jouw frustratie over het gedrag van de hoofdpersoon wel, Mae komt inderdaad wel wat naïef en beïnvloedbaar over. Toch heb ik mij niet zo aan haar geërgerd. Ik vond het eerder fascinerend om te lezen hoe gemakkelijk mensen, in dit geval Mae, te manipuleren zijn. Dat kwam niet omdat zij misschien wat naïef en niet zo slim zou zijn, maar meer door de “trucjes” die deze internetgigant gebruikte om mensen zo ver te krijgen. En niet alleen Mae werd hier natuurlijk door beïnvloed, ook heel veel andere personages binnen en buiten de Cirkel gingen hier in mee. Het is bijna beangstigend hoe snel dit ging en hoeveel van de toegepaste “trucjes” er ook in werkelijkheid al gebruikt worden in de sociale media waardoor veel mensen beïnvloed worden. Mae is wat mij betreft een geloofwaardig personage. Hierop aansluitend, er wordt natuurlijk een toekomstbeeld geschetst in de Cirkel en een aantal dingen hiervan zijn ook nu al werkelijkheid.

Zie jij het boek De Cirkel als een waarschuwing aan de lezer?

Anne: Helemaal eens dat de auteur Mae als voorbeeld gebruikt om te laten zien hoe makkelijk de grote internetbedrijven mensen kunnen manipuleren en het is inderdaad bijna ongelooflijk hoeveel mensen daar zonder vragen te stellen in meegaan. En tegelijk is het helemaal niet zo ondenkbaar omdat we het steeds vaker om ons heen zien gebeuren. We geven zonder na te denken toestemming voor duizend dingen via de sociale media en het internet en dat is als je er eens goed over nadenkt heel beangstigend. Ik denk dan ook zeker dat De cirkel als een waarschuwing voor de lezer kan dienen, het zet je in elk geval aan het denken over alle informatie die er over ons zonder heel veel moeite allemaal beschikbaar is en wat een kwaadwillend iemand (of instantie) daarmee zou kunnen doen. Het maakt de lezer in elk geval bewust van de keerzijde van al die leuke en positieve kanten die er aan de moderne technologie zitten. De Cirkel verscheen natuurlijk al een aantal jaar geleden en sindsdien is er veel veranderd op technologisch gebied en de wereld die Eggers schetst is misschien geen onmogelijke toekomst meer.

“She had openly offered this information for many years, and she felt that offering her preferences, and reading others’, was one of the things she loved about her life online. […] It was some kind of mirror, but it was incomplete, distorted.”

Hoe (on)waarschijnlijk is de wereld die Eggers schept in De Cirkel en maakt het zijn boek anno 2019 nog steeds relevant?

Harriët: Veel van de wereld die Eggers schetste in 2013 is anno 2019 zeer actueel en zeker relevant. Veel bestanden zijn al gekoppeld en instanties weten heel veel van iedereen. Privacy is iets waar je goed over na moet blijven denken als je bezig bent op de sociale media en het internet. Of het echt zo ver gaat komen zoals in De Cirkel, ik hoop het niet.

"Ik bedoel, ik kan je geen mailtjes sturen omdat je die meteen naar iemand doorstuurt. Ik kan je geen foto sturen omdat je die op je eigen pagina post. En ondertussen zoekt jouw bedrijf in al onze berichten naar infomatie die ze kunnen verzilveren. Vind je dat niet gestoord?" 

Ik hoop dat er, net als in het boek, genoeg mensen zullen zijn die vragen blijven stellen over hoe ver we moeten gaan met alle technologische ontwikkelingen. Gelukkig zie je ook al steeds meer bewegingen ontstaan waarbij mensen bewust een tijdje “offline” gaan.

Eindoordeel

Anne: **** “Eggers’ boek verscheen voor het eerst in 2013 maar zet ook zes jaar later de lezer nog steeds op scherp. Het boek is spannend maar roept vooral vragen op bij de lezer over thema’s als onze privacy, democratie, ons geheugen en het recht om vergeten te worden én over het willen weten en kennen van alles dat er op de wereld gebeurt.” - Lees de hele recensie.

Harriët: **** “Eggers heeft een boek geschreven dat in de huidige tijd nog steeds relevant is. Het boek dwingt je om door te lezen met in je achterhoofd de vraag waar de wereld in hemelsnaam naar toegaat en met de hoop dat het tij nog gekeerd wordt.”

Meer Hebban Crew-favorieten lezen?

• Op 23 juni schreef Helena een leeservaring over haar favoriet van Daphne: De Literatuurclub leest de Hebban Crew-favorieten: Nietzsches tranen
• Op 17 juli bespraken ook Anne en Harriet een favoriet van Daphne: De Literatuurclub leest de Hebban Crew-favorieten: Muidhond
• Op 24 juli bespraken Ine en Saar een favoriet van Lindy: De Literatuurclub leest de Hebban Crew-favorieten: De vlucht