Hannelore Bedert (1984) is een Vlaamse singersongwriter met vier gelauwerde albums op haar naam. Naast haar muziek maakt en speelt ze ook (muziek)theater. Momenteel toert Bedert met haar theatertour Vanaf nu doe ik alles wat ik wil. Haar debuutroman Lam verscheen in oktober 2018 bij Uitgeverij Angèle.

Lucia heeft geen makkelijk leven. Haar moeder verdween toen ze zes was en haar jeugd met haar vader was een eenzame. Lucia vertrekt uit haar geboortedorp en sluit vriendschap met de succesvolle Louise. Wanneer alles eindelijk op zijn plaats lijkt te vallen en het verleden is begraven krijgt Lucia een telefoontje; haar vader is overleden. Lucia keert terug naar haar ouderlijk huis en vindt daar haar vaders geheim.

Saar en Anne van de Hebban Literatuurclub lazen de roman en deelden hun leeservaring met elkaar aan de hand van verschillende vragen. Lees hieronder wat zij van het boek vonden.

TITEL

Anne: Welke betekenis heeft de titel voor jou, hoe zou je die duiden na lezing?

Saar: De titel heeft voor mij een dubbele betekenis. Langs de ene kant kan je Lucia als ‘lam’ beschouwen. Ze heeft een zwaar verleden, worstelt met het leven, maar doet er verder niets mee. Lucia neemt haar leven niet in eigen handen waardoor er niets aan haar situatie verandert. Ze was lam tot de dood van haar vader eigenlijk haar leven verandert. Langs de andere kant heb je ook het stuk waarbij ze door Harold, de pestkop uit haar verleden, ook echt een lam genoemd wordt.

Anne: Ja, het duurde even voor ik de eerste connotatie die jij noemt ook doorkreeg, in eerste instantie viel me alleen op dat Harold haar ‘lam’ noemt, omdat ze alles wat hij zegt, doet als een mak lammetje, letterlijk dus. Maar ik vind het mooi om te zien hoe Bedert erin geslaagd is om de lamgeslagen Lucia, die niets met haar leven doet behalve het te verdrinken, toch weer overeind te laten krabbelen.

OPBOUW

Saar: Wat vond je van de opbouw van het verhaal?

Anne: De opbouw van het verhaal in het ‘nu’, dus Lucia die teruggaat naar haar geboortedorp nadat haar vader is overleden, zit helemaal prima in elkaar. Het is geloofwaardig en de gebeurtenissen volgen elkaar op logische wijze op. Toch wist het verhaal me niet te grijpen en ik denk dat dat komt door de herinneringen en passages uit het verleden die verweven zijn door dit ‘hoofdverhaal’ heen. Heden en verleden wisselen elkaar daardoor constant af. De passages uit het verleden voegen zeker wat toe, ze zijn nodig om de leefwereld en het karakter van Lucia te kunnen duiden als lezer, maar de verschillende tijden worden niet duidelijk van elkaar gescheiden in het boek, waardoor het steeds lastig was om te schakelen in de chronologie tussen heden en herinneringen in het dorp.

Saar: Ik vond de opbouw van het verhaal ook zeer logisch, maar mij kon het verhaal wel grijpen net door het verleden dat verweven zit in het verhaal. Zo leer je Lucia best goed kennen doorheen het boek en komt het begrip voor haar situatie en gedrag. Ik vond die passages over het verleden eigenlijk ontzettend belangrijk om je te kunnen inleven in wie Lucia is, aangezien ik anders echt geen sympathie voor haar gevoeld zou hebben. Nu was dat wel het geval.

SCHRIJFSTIJL

Anne: Hoe zou je de schrijfstijl van Bedert omschrijven?

Saar: Een echt meesterlijk literair werk zou ik dit niet noemen. De schrijfstijl van Bedert is vrij eenvoudig. Ze gebruikt korte, eenvoudige zinnen, waagt zich niet aan ingewikkelde beschrijvingen. Tijdens het lezen van dit boek heb ik niet kunnen genieten van mooi taalgebruik, waardoor ik soms wel sfeer miste in deze roman.

Anne: Ik kon het goede woord niet zo snel vinden, maar sfeer is inderdaad precies wat er mist in de roman van Bedert. Een simpele of directe schrijfstijl zoals die van Bedert betekent niet per definitie geen sfeer, dus ik denk dat daar ook andere elementen (of het gebrek daaraan) een rol in spelen. Bedert maakt inderdaad nergens gebruik van ingewikkelde metaforen of literaire ‘trucjes’, wat dat betreft past de schrijfstijl wel bij het rauwe verhaal dat Lam is. Ook is er opvallend veel dialoog in deze debuutroman, wat dan wel weer bijdraagt aan de vlotheid van het verhaal, maar wellicht niet per se aan de opbouw van sfeer.

PERSONAGES

Saar: Hoe zou je de ontwikkeling van het hoofdpersonage doorheen het verhaal omschrijven?

Anne: Dat vind ik een lastige, maar zeker een interessante vraag. Ik vond Lucia in elk geval op geen enkel punt in het boek een sympathiek personage. Bedert weet haar vluchtgedrag en haar vreemde trekjes wel te verklaren vanuit het verleden en de pesterijen die Lucia heeft moeten doorstaan. Dat maakt het hoofdpersonage voor de lezer grijpbaarder, maar het blijft moeilijk je te verplaatsen in Lucia. Toch denk ik uiteindelijk wel dat ze een ontwikkeling doormaakt door de zoektocht naar haar moeder en het verlies van haar vader. Ze gaat de confrontatie met haar verleden aan en uiteindelijk weet ze zich van haar vluchtgedrag los te maken, te stoppen met drinken en haar leven te beteren. Al met al is dat bewonderenswaardig aan het hoofdpersonage.

Saar: Ik kon wel sympathie voelen voor Lucia doorheen het boek, al zal ik niet zeggen dat ik me heel erg in haar kon inleven. De ontwikkeling van het personage stond voor mij toch wel centraal in Lam. De dood van haar vader brengt niet meteen iets teweeg bij haar, maar wel de ontdekking dat haar moeder nog leeft. Daardoor gaat ze uiteindelijk naar haar moeder op zoek en slaagt ze erin om afscheid te nemen van het slachtoffer dat ze zich lang gevoeld heeft. Misschien is ze op het einde van het boek eindelijk wel in staat om haar leven in eigen handen te nemen.

THEMA’S

Anne: Welk thema is voor jou het belangrijkst in Lam?

Saar: Als ik terugkijk op Lam dan is het thema dat mij het meeste bijbleef de afwijzing die men kan voelen, zelfs van de mensen die het dichtst bij je staan. Lucia’s moeder is fysiek afwezig, en blijkt er ook voor gekozen te hebben om haar dochter ‘in de steek’ te laten. Haar vader was er wel voor haar, maar hij nam geen vaderrol op, erkende haar bijna niet als persoon. Ook op school is Lucia niet echt aanvaard. Het is iets wat ze meedraagt de rest van haar leven. Ze heeft maar één vriendin, een iemand die werkelijk naar haar omkijkt.

Anne: Dat vind ik mooi omschreven. Dit sluit wel een beetje aan bij het thema familierelaties dat ik had opgeschreven. Daarnaast is Lam voor mij vooral een zoektocht, zowel naar de moeder (en vader) van Lucia als naar Lucia zelf. Ook pesten en een eenzame jeugd zijn thema’s die Bedert erg geloofwaardig weet uit te werken. Het verleden van Lucia verklaart haar gedrag in het heden, iets wat nodig is omdat Lucia van zichzelf dus niet per se het meest sympathieke hoofdpersonage is dat je had kunnen bedenken.

IMPACT

Saar: Welke scène uit dit verhaal is jou het meeste bijgebleven?

Anne: Leuke vraag! Er zijn een aantal nare scènes die bijblijven na het lezen van Lam, bijvoorbeeld de aanranding door de pestkop Harold of de (enigszins goedbedoelde) aanranding door Lucias beste vriend Robin. Een scène die me echter het meest bij is gebleven is die waarin Lucia het dorp verlaat in haar eigen auto, terwijl haar vader nog probeert haar bij zich te houden door van alles aan te bieden; een lift, eten en drinken. Een citaat dat me het meest is bijgebleven is dan ook:

“Ze had geen vrienden in het dorp, niets wat haar daar kon houden. Niets meer dan herinneringen aan een afwezige vader, een uiteengespatte vriendschap, een dood dier en twee verloren moeders. Ze had alleen zichzelf nog en schreeuwde om verandering.”

Saar: Die scène raakte mij ook heel erg. Het is een mistroostig moment. Ik had echt medelijden met Lucia bij die passage. Hoewel er, zoals Anne ook al stelt, heel wat nare scènes zijn die me een wrange smaak in de mond geven, is het moment dat Lucia op het terras zit met haar mama mij het meeste bijgebleven. Dat een moeder haar dochter durft vertellen dat ze ongewenst was, dat ze bewust van haar is weg gelopen, daar kon ik met mijn hoofd niet bij. Het was een afwijzing die geen enkel mens zou hoeven te verduren.

EINDOORDEEL

Eindoordeel Anne: ***  Een interessant debuut, over prangende thema’s, maar geen verhaal dat de lezer nog lang bij zal blijven. (Lees de volledige recensie hier)  

Eindoordeel Saar: **** Ik werd door het verhaal gegrepen van de eerste pagina tot het laatste blad.