Boekenblog

Literatuur onder de loep!

Lees dit lied! Er zit een gedicht in van Hugo Claus.

op 28 september 2018 door Literatuur onder de loep!

Heel wat songwriters vonden hun inspiratie voor een lied in een boek, een gedicht of een toneelstuk. In deze rubriek willen we af en toe eentje onder de loep nemen.

Het nieuwe lied om te lezen gaat deze keer niet over een roman, maar over een gedicht. Ik wil het graag hebben over Envoi, een lied van de Belgische groep Absynthe Minded uit 2008.

Het plaatje werd, zeker in de zomer van 2009, grijsgedraaid op de Vlaamse radiozenders. Voor een groot aantal luisteraars werd de mooie song op den duur een oorwurm: een melodie die de hele tijd in hun hoofd bleef hangen. Jullie zijn dus gewaarschuwd, maar laat dit jullie vooral niet tegenhouden.

Luisteren kan hier - kijken ook, de clip werd gedraaid in Gent.

Envoi – Absynthe Minded 2008

My verses stand gawping a bit
I never get used to this
They lived here long enough
Enough!
I send them out of the house
I don’t wanna wait
Until their toes are cold
Enough!
I wanna hear the humming of the sun
Or that of my heart,
Hardening
Enough!

[...]

For another twelve lines on this sheet
I’ll hold my hand over their head
And then I’ll kick them out
Enough!
Go and pester elsewhere, one-cent rhymes
Find somebody who cares
Enough!

Go now on your high feet
This is where the graves laugh
When they see their guests
Enough!
One corpse on top of the other
Go now and stagger to her
Whom I do not know

[...]

De Engelse tekst is een vertaling, van de hand van de frontman van de groep Bert Ostyn, van het gelijknamige gedicht van Hugo Claus. Claus werd geboren in 1929 en hij stierf in 2008. Het is duidelijk, dit lied is een hommage aan een van Vlaanderens grootste schrijvers. Maar ik wou wel eens weten hoe de jonge kerels van Absynthe Minded erbij kwamen om dit gedicht van Claus op muziek te zetten. Ik ging op zoek op het internet, en eerlijk, dat surfen bleef maar duren en leidde me van de ene interessante pagina naar de andere. Ik heb geprobeerd om me te beperken tot de relevante interessante weetjes.

Ik ga ervan uit dat de meesten van jullie Hugo Claus wel kennen. Hij liet een groot oeuvre na met tal van romans, gedichten en toneelstukken. Daarnaast schilderde hij ook en was hij filmmaker. Zijn bekendste werk is Het verdriet van België. Jaar na jaar was hij onze gedoodverfde Nobelprijswinnaar - tevergeefs. (Foto: By Michiel Hendryckx [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], from Wikimedia Commons)

Zowel het gedicht als het lied dragen de titel ‘Envoi’. Dit Franse woord staat voor zending of verzending. Maar het is ook een dichtvorm uit de middeleeuwen, een onderdeel van een ballade. Een ballade bestaat uit drie strofen en een envoi. En dat envoi bevat in een paar regels een opdracht, een verzuchting, een wens - een soort smeekbede dus. Dat is ook zo in het gedicht van Claus.

Envoi - Hugo Claus (Uit: Hugo Claus Ik schrijf je neer — De mooiste gedichten, De Bezige Bij, Amsterdam, 2002/ Hugo Claus Gedichten 1948-2004, De Bezige Bij, Amsterdam, 2004)

Mijn verzen staan nog wat te gapen.
Ik word dit nooit gewoon. Zij hebben hier lang
genoeg gewoond.
Genoeg. Ik stuur ze 't huis uit, ik wil niet wachten
tot hun tenen koud zijn.
Ongehinderd door hun onhelder misbaar
wil ik het gegons van de zon horen
of dat van mijn hart, die verraderlijke spons die verhardt.

Mijn verzen neuken niet klassiek,
zij brabbelen ordinair of brallen al te nobel.
In de winter springen hun lippen,
in de lente liggen zij plat bij de eerste warmte,
zij verzieken mijn zomer
en in de herfst ruiken zij naar vrouwen.

Genoeg. Nog twaalf regels lang op dit blad
hou ik ze de hand boven het hoofd
en dan krijgen zij een schop in hun gat.
Ga elders drammen, rijmen van een cent,
elders beven voor twaalf lezers
en een snurkende recensent.

Ga nu, verzen, op jullie lichte voeten,
jullie hebben niet hard getrapt op de oude aarde
waar de graven lachen als zij hun gasten zien,
het ene lijk gestapeld op het andere.
Ga nu en wankel naar haar
die ik niet ken.

Maar waarom kozen de jongens voor dit gedicht? De zoektocht leidt ons naar – jawel – Nederland. Absynthe Minded werd als een van vele groepen uitgenodigd door Poetracks (Literair Productiehuis Wintertuin/Wintertuinfestival). Op Poetracks staat telkens een gedicht van een literaire grootmeester centraal, op basis waarvan Nederlandstalige muzikanten een nieuw nummer schrijven. Eerder werd al werk van onder meer Remco Campert, Willem Elsschot en Neeltje Maria Min op muziek gezet.

Voor de editie van november 2008 werd gevraagd om een gedicht van Hugo Claus op muziek te zetten, als hommage voor de man die een paar maanden daarvoor stierf. Er werd gekozen voor zijn gedicht Nu nog en onder meer Torre Florim (De Staat), Anneke van Giersbergen (Aqua de Annique, The Gathering), Bert Ostyn (Absynte Minded) en Maurits Westerik (GEM) maakten er werk van.

Jawel, je las het goed. Er werd gekozen voor het gedicht Nu nog. En neen, dat is geen alternatieve naam voor ‘Envoi’: de Belgen bewerkten het verkeerde gedicht! Geen idee of ze dit per vergissing of met opzet deden, die informatie vond ik nergens terug.

Het gedicht Nu nog kun je terugvinden in Hugo Claus - Gedichten, De Bezige Bij, Amsterdam, 2004. Je hoort het hier, Hugo Claus leest het zelf voor.

Maar het verhaal is hiermee nog niet gedaan! Absinthe Minded liet Nu Nog niet los. In 2012 brachten Absynthe Minded & Tom Lanoye tijdens de Radio 1-sessies het nummer Multiple Choice (Nu Nog). In deze sessie vermengen de groep en Tom Lanoye de song Multiple Choice van de groep en het gedicht van Hugo Claus tot iets nieuws. Wie van wat ruigere muziek houdt, kan hier terecht.

Wil je liever minder brutaal afsluiten dan heb ik hier nóg iets voor jullie. In De Nieuwe Lichting 2015 van Studio Brussel coverde
St. Grandson Envoi tijdens De Week Van Eigen Kweek.

Lazen jullie dit lied?

Zong je Envoi mee zonder te beseffen dat je een gedicht voordroeg? Kende je dit lied helemaal nog niet? Of vertelde ik hier niets nieuws? Verkies je de versie van Absynthe minded of die van St. Grandson? Lees je wel eens poëzie van Hugo Claus? Of heb je er zin in gekregen? Hieronder kan je kwijt wat je kwijt wilt over dit lied en de gedichten.

Tot een volgend lied!

Het eerste Lees dit Lied! over De vreemdeling vind je hier.

Tekst: Ine
Banner: Natalie van den Dobbelsteen

Bronnen:

Reacties op: Lees dit lied! Er zit een gedicht in van Hugo Claus.

Literatuur onder de loep!

De blogspot Literatuur onder de Loep is de opvolger van de vroegere Hebban genreclub Literatuur. Wij vonden het met de ex-ambassadeurs namelijk zo leuk om af en toe boeken en auteurs samen te bespreken, dat we er gewoon mee verder gaan. En zo kan jij hier nog altijd regelmatig een artikel, een buddyread of lijstjes met prachtige boekentips tegenkomen.
Veel leesplezier!