De Hebban Literatuurclub buigt zich de komende weken over de zes boeken op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs. Wij, Nathalie, Anne en Gigi, bespreken het tweede boek in deze reeks, Peachez een romance, van Ilja Leonard Pfeijffer. Hieronder kun je onze bevindingen lezen. Wordt dit boek volgens ons de nieuwe winnaar van de prestigieuze Librisprijs?

Ilja Leonard Pfeijffer was tot 2004 werkzaam als classicus aan de Universiteit Leiden, tegenwoordig woont en werkt hij in Genua. Deze veelschrijver schrijft romans, verhalen, gedichten, columns, essays en theaterstukken en heeft al verschillende literaire prijzen in ontvangst mogen nemen. In 1998 won hij de C. Buddingh’-prijs voor zijn dichtbundel Van de vierkante man en in 2014 won hij de Libris Literatuurprijs met de roman La Superba. Zijn jongste boek Peachez, een romance is eveneens genomineerd voor de Libris Literatuurprijs.
Voor dit boek liet Pfeijffer zich inspireren door het verhaal van deeltjesfysicus Paul Frampton die verliefd werd op fotomodel Denise Milani. Het hoofdpersonage in Peachez, een romance, een professor klassieke talen, leert via de mail fotomodel Sarah Peachez kennen. Al snel wordt hij smoorverliefd en langzaam haalt die overheersende liefde zijn hele stabiele leven overhoop en doet deze hem uiteindelijk zelfs terechtkomen in een gevangenis in Argentinië.

Wij lazen het boek in de afgelopen weken en lieten ons ook inspireren. Niet door Paul Frampton maar door een uitspraak, of nog meer een verzuchting, van Nathalie tijdens het bespreken van dit boek

Nathalie: “Ik moet Peachez even laten bezinken. Ik ben er nog niet helemaal uit maar het boek heeft me tot nu toch niet helemaal overtuigd.”

Aangezien er in de huidige leesclub, onder leiding van Anne, dezelfde verzuchtingen naar voren komen en er veel discussie plaatsvindt over de geloofwaardigheid van de roman en het hoofdpersonage, werd deze verzuchting van Nathalie de basis van onze discussie over dit boek. Lees maar mee.

Wanneer overtuigt een boek? Welke elementen heeft een boek daarvoor nodig? Of is het iets dat geheel bij de lezer ligt?

Of een boek overtuigt of niet, is natuurlijk subjectief. Wat goed is voor de één, is dat niet voor de ander. Het is ook moeilijk om te zeggen, want een absurd verhaal, dat totaal niet logisch ineen steekt, kan heerlijk zijn om te lezen en tegelijk kan een ander soort verhaal dan weer wel een soort logica nodig hebben. Voor mij moeten een verhaal en de schrijfstijl bijvoorbeeld dicht bij elkaar liggen. Als die niet bij elkaar passen, zou dat mijn beeld van het boek verstoren. Bij Peachez spreekt de vermaarde professor verheven taal maar lijkt hij geen last te hebben van het meer vulgaire taalgebruik in de e-mails van Sarah. Die combinatie snap ik niet helemaal. 

Of de lezer zich laat overtuigen, is inderdaad subjectief en het is heel lastig om precies aan te wijzen wat een auteur nodig heeft om zijn boek overtuigend te maken. Overtuiging en geloofwaardigheid gaan daarmee voor mij hand in hand. Als een auteur consequent is in zijn vertelling en de lezer meeneemt, dan kunnen de meest onmogelijke dingen ineens geloofwaardig of overtuigend gemaakt worden en dat is precies de kracht van een goede auteur voor mij. Ik vind dat je je als lezer altijd moet proberen zo open en meegaand mogelijk moet opstellen, laat de auteur je overtuigen.

Ook ik denk dat het een mix is tussen hoe de auteur schrijft en hoe de lezer leest of een boek gaat overtuigen. Als je telkens denkt dat het totaal onmogelijk is wat er gebeurt (dan heb ik het niet over Fantasy of SciFi, dan wordt het heel andere koek) of als het vol met fouten staat, maakt dat een boek ongeloofwaardig voor mij. Toch kijk ik niet op van gekke bokkensprongen die een personage maakt zolang de auteur mij maar kan meenemen in het verhaal en voor mij aannemelijk maakt dat de persoon in kwestie vreemde beslissingen neemt. Daarnaast mag fictie ook wel een beetje vreemd zijn of zelfs wereldvreemd zolang de auteur me maar weet te boeien met zijn verhaal.

Nathalie: " Peachez, een romance, voldeed niet aan mijn hoge verwachtingen en eerste indruk. De zinnen en het taalgebruik zijn absoluut poëtisch en bij wijlen zelfs romantisch. Ook het hoofdpersonage is met zijn geloof in de liefde zeer romantisch én onvoorwaardelijk, maar blijkt al bij al vooral een vreemde snuiter te zijn. Ook het verhaal is wel heel bizar."

Wanneer wordt een personage overtuigend neergezet? Hoe geloofwaardig moet een verhaal, een personage zijn om te overtuigen?

Als het woordgebruik bij een bepaald personage niet echt past, kan mij dat storen. Verder moeten de opeenvolgende situaties waarin een personage zich bevindt een bepaalde lijn volgen naar mijn gevoel. In Peachez vond ik het met elkaar vloeken dat de professor zijn internationale conferentie zo belangrijk vindt en dat hij dan ineens zo verstrooid is dat hij belangrijke zaken van zijn werkzaamheden vergeet. Die scène tijdens zijn conferentie was voor mij het keerpunt in het verhaal, daarna ging het volledig bergaf met hem!

Een verhaal hoeft niet per se geloofwaardig te zijn om een overtuigend personage neer te zetten, maar de auteur moet een en ander natuurlijk wel aannemelijk kunnen maken voor de lezer. Een overtuigend personage is een consequent personage, de lezer moet kunnen volgen wat hij/zij gaat doen en waarom (er zijn altijd uitzonderingen op de regel uiteraard). Ik vond dit in Peachez, een romance juist wel heel geslaagd. De wereldvreemde professor die eindelijk eens buiten zijn gebaande paden gaat was voor mij overtuigend, tot het moment dat hij inderdaad in zijn vakantietenue een lezing gaat geven, daar werd een grens overschreden qua geloofwaardigheid.

Zelfs de scène die jullie allebei benoemen kan ik nog wel geloofwaardig vinden. Ik geloof dat er mensen zijn in die positie die dit zou kunnen overkomen. Toch heb ik ook het idee dat de auteur hier en daar het verhaal net even aandikt, juist de combinatie van enkele zaken die je zou kunnen aanduiden als net over de top, net te gek, maken dat ik het ook wel kan lezen als een mooi boek met een grappige twist. Mogelijk dat de auteur ons hier juist wil wijzen op enkele bijzonderheden in het oorspronkelijke verhaal waarop dit boek gebaseerd is. Ook dat is hier en daar zo bijzonder dat je het wel moet geloven. Het blijft voor mij een raadsel of de persoon in dat oorspronkelijke verhaal helemaal geloofwaardig is. Het is mogelijk dat zijn belevenissen waar zijn maar het hoeft niet te kloppen. Het feit dat Pfeijffer dat oproept met zijn roman en dan ook nog met zulk mooi taalgebruik, maakt dat het boek voor mij erg geslaagd is.

Anne: “Peachez, een romance is een perfecte eerste kennismaking met het werk van Pfeijffer en vanwege de relatief geringe omvang en het waargebeurde verhaal prima te behappen, ondanks het ingewikkelde taalgebruik en de fantastische verwijzingen naar het Latijn.”

Het boek is gebaseerd op heel veel ware feiten. Wat heeft een boek nodig aan fictie om te overtuigen? Hoe trouw moet een boek bij de waarheid komen om te overtuigen?

Ik las een tijd geleden een interview met de Indiase schrijfster Arundhati Roy die ook essays schrijft over de Indiase en internationale politiek. Maar ze is vooral bekend van haar eerste roman De god van kleine dingen. Wat ze vertelde, kwam erop neer dat ze veel meer gelooft in de overtuigende en engagerende kracht van een klein, menselijk fictief verhaal dan een weliswaar op feiten en argumenten gebaseerd allesoverweldigend non-fictie betoog. Ik ga daarin (meestal) mee: de romans die ik al las waarin ook dikwijls sociale thema’s aan bod komen, komen dikwijls veel dichter bij mij dan het zoveelste artikel of nieuwsitem over vluchtelingen of oorlog. Dat de auteur dan de vrijheid heeft om zelf dingen in een verhaal te brengen of eruit te laten, kan het verhaal alleen maar ten goede komen. Daarnaast mag voor mij een roman die niets met een waargebeurd verhaal te maken heeft, ook zo ver of zo dicht mogelijk bij de waarheid komen als dat de auteur ervan zelf wilt. Dat is totaal aan haar/hem om zelf te beslissen, vind ik.

Een boek hoeft helemaal niet dicht bij de ‘waarheid’ of ‘werkelijkheid’ te komen om te overtuigen, zelfs niet als een verhaal gebaseerd is op waargebeurde feiten. Juist fictieve elementen kunnen helpen het verhaal logischer, spannender, geloofwaardiger te maken. Ik geloof dat in elke roman wel iets van waarheid zit opgesloten, soms op een dieper niveau dan anders, maar een auteur schrijft altijd vanuit zijn eigen beleving en juist de creatieve manier waarop hiermee omgegaan wordt, maakt het zo interessant. Drie boeken over eenzelfde waargebeurd feit kunnen drie heel verschillende en even overtuigende verhalen worden.

Enkele jaren geleden dacht ik dat ik het liefst fictie las. Langzaam kwam ik tot de ontdekking dat er vaak ook iets van waarheid of iets autobiografisch in zit, zoals Anne ook al aangeeft. Nu vind ik ook boeken met een kern van waarheid of juist licht geromantiseerde feiten ook heerlijk om te lezen. Zeker omdat je daarna op zoek kan naar de ware feiten en kunt vergelijken. Een kort nieuwsbericht waar een roman omheen wordt geweven zoals bij Het Diner van Herman Koch of De dood van Murat Idrissi van Tommy Wieringa met veel fictie er in verwerkt vind ik mooi. Maar ook het boek van Truman Capote, In koelen bloede, waarbij het waargebeurde verhaal enkel hier en daar opgesierd wordt, aangevuld met mogelijke gedachten of belevenissen van personages, zodat een mooi passende roman gevormd wordt, zoals Pfeijffer deed bij Peachez, maakt me blij. Het is niet de waarheid, de feiten of de fictie waar ik van houd maar de manier waarop een boek geschreven is en mij kan meeslepen in het verhaal. Het napluizen van de werkelijke geschiedenis is dan een leuk extraatje.

Anne: ”De Latijnse uitdrukkingen en didactische taal van het hoofdpersonage met zijn oneindige verwijzingen naar Romeinse dichters en mythologische verhalen staan in schril contrast met het taalgebruik van Sarah.”

Moet je de feiten kennen voordat je een boek, een roman hierover gaat lezen? Of kun je dat beter niet weten?

Ik wil wel een beetje weten waarover het gaat vooraleer aan een boek te beginnen Als een boek (deels) op waarheid is gebaseerd, wil ik meestal wel weten welk echt verhaal erachter schuilgaat, maar dat hoeft ook niet tot in de details te gaan. Meestal zoek ik dat wel op, maar dikwijls pas achteraf. Zo kan het boek toch nog verrassen. Ik hoop wel dat de auteur met de feiten dan iets extra doet en nog wat waarde toevoegt aan het boek.

Liever niet naar mijn idee. Ik vind het juist interessanter om helemaal blanco in een boek te stappen en het me te laten overkomen. Pas later (na lezing) kan het interessant zijn om te zoeken naar het verhaal waarop het boek gebaseerd werd. Je hebt als lezer toch andere verwachtingen als je al weet waar het verhaal naartoe moet en dat beperkt misschien de mate waarin je vrijheden van de auteur al dan niet kunt waarderen.

Soms kan ik een boek lezen omdat ik er iets vanaf weet en deze informatie mij interesseert, zoals bij het boek De meid van Marlies Allewijn waar de leesclub bijna van start. Ik herkende het verhaal direct toen ik de informatie las en daarom wil ik het boek lezen. Meestal lees ik even de eerste bladzijden van een boek om te kijken of de schijfstijl mij bevalt en dan wil ik juist helemaal niets van het verhaal op voorhand weten, lees ik ook de achterflapinformatie vaak niet, omdat dit mijn leesplezier soms kan vergallen. Zo wist ik ook niets van het verhaal achter Peachez, een romance, enkel dat er een waargebeurd verhaal aan ten grondslag lag. Tijdens het lezen kon ik geheel in het verhaal en het personage geloven hoewel er mogelijk het een en ander iets forser aangezet is. Later zocht ik het ware verhaal op omdat ik vermoedde dat er sprake was van een bepaalde persoonlijkheidsproblematiek. Dat bleek bij de persoon uit het oorspronkelijke verhaal net nog sterker aanwezig dan bij het hoofdpersonage in het boek. Dat mijn vermoeden klopte, maakte dat mijn hart een sprongetje maakte en de roman Peachez, een romance voor mij echt geslaagd was.

Eindoordeel:

Anne **** Gigi**** Nathalie ***

Gemiddeld komen we voor Peachez, een romance uit op bijna 4 sterren. Dat is een mooie score maar dit lijkt toch niet voldoende voor de Libris Literatuurprijs. Hoe zal de jury oordelen?

• Wat vinden jullie van het boek? Herkennen jullie je in het commentaar? Laat het hieronder weten!  
• Lees ook de recensie  van Nathalie en de recensie van Anne.

Lees hier wat de lezers van de leesclub van Peachez, een romance vinden van het boek.

Houd ook onze volgende artikelen over de boeken van de shortlist in de gaten. [Klik op de hyperlinks om rechtstreeks naar de leesclubs van deze Libris shortlistboeken te gaan.] Op 25 april bespreken we Aantekeningen over het plaatsen van obelisken, op 28 april De heilige Rita, op 30 april Wees onzichtbaar en op 5 mei De pelikaan.