Het nieuwe boekenjaar is goed begonnen bij Literatuur onder de loep. Hier is onze eerste lichting favoriete boeken van 2021. Recente boeken, klassieke boeken, gevestigde waarden, nieuwe namen… En prijswinnaars ook. Trouwens, het mag duidelijk zijn dat ook wij – we weten niet van elkaar welke boeken we onze favoriet noemen – deze keer een uitschieter hebben. Eén boek wordt maar liefst drie keer als favoriet genoemd! 

Samenstelling: Ine
Banner: Anne Oerlemans

Ik laat jullie niet langer in spanning, hier is het prijsbeest meteen!

Ik moet heel eerlijk zeggen dat ik het boek waarschijnlijk nooit had opgepakt als het niet de Booker Prize had gewonnen.

Ik moest er wel wat in komen, maar dit boek is geweldig goed!

De auteur is een kei in het vertellen van verhalen.

Anne: Ik gaf dit jaar al twee boeken 5 sterren! Maar als ik er dan toch één moet kiezen dan is de grootste favoriet tot nu toe toch echt wel Meisje, vrouw, anders van Bernardine Evaristo! Ik moet daarbij meteen heel eerlijk zeggen dat ik het boek waarschijnlijk nooit had opgepakt als het niet de Booker Prize had gewonnen (en zelfs de Booker Prize is niet altijd een garantie voor succes heb ik inmiddels ook ondervonden), maar toch was ik nieuwsgierig genoeg om het boek mee te nemen van de bibliotheek en dat was echt een héle goede keuze! Evaristo weet heel veel verschillende verhaallijnen bijeen te brengen tot een fantastisch geheel, haar personages zijn stuk voor stuk ijzersterk en hoewel er aandacht is voor hun vrouwelijkheid en migratieachtergrond, is dat nergens hetgeen dat haar personages definieert. Zoveel rijkdom in één boek, een grote aanrader! 

Nathalie: Al langer wilde ik Girl, Woman, Other van de Engelse Bernardine Evaristo lezen, en nu viel dat toevallig ook in de maand waarin ook de Nederlandstalige editie uitkwam. Ik leende het e-boek via het Vlaamse e-boekenplatform en had het eigenlijk al meerdere keren uitgesteld. Dit boek is echter geweldig goed! In het begin moest ik er wel wat in komen. Ten eerste is het boek qua interpunctie wat anders dan wat we gewoon zijn te lezen: zinnen beginnen niet met hoofdletters, en er worden geen punten aan het einde van een alinea gebruikt. En ten tweede is het een raamvertelling is waarin we per hoofdstuk een van de opgevoerde 12 verschillende vrouwen leren kennen, en verspring je steeds naar een andere tijd en een ander perspectief. 

De vrouwen verschillen allemaal in afkomst en in leeftijd. De jongste is 19, het oudste nog levende personage 93. Allen hebben ze wel gemeen dat ze van gekleurde achtergrond zijn of gekleurde voorouders hebben. Voor de rest zijn hun levens en karakters heel verschillend en willen ze elk op hun eigen manier hun plaats in de maatschappij ontdekken en innemen. Evaristo slaagt erin je te doen meeleven met al deze personages, die ze helemaal tot leven brengt en blijkt een uitstekende waarneemster te zijn. Dit boek was een echte ontdekking voor mij en zal me zeker een tijd bijblijven! 

Harriet: Het eerste boek dat ik  lees in januari is  meteen een heel bijzondere leeservaring.  Meisje, vrouw, anders van Bernadine Evaristo. Een verhaal geschreven zonder hoofdletters, punten etc. Dit is even wennen in het begin, maar op de één of andere manier leest het heel prettig en wordt het duidelijker waar in de zinnen de nadruk ligt. Verder is Evaristo een kei in het vertellen van verhalen. Je maakt kennis met twaalf personages die ieder vrouw, meisje en anders zijn. Alle personages hebben ergens een connectie met elkaar en komen allemaal samen in het laatste deel. Dit boek won de Booker Prize en is zeker de moeite waard om te lezen.

Harriet kent nochtans onze heel, heel strenge regels, toch kan ze hier niet over zwijgen, dus krijgen we van haar nog een boek…

Weliswaar een ander genre, namelijk fantasy, maar absoluut het lezen waard.

Harriet: Hoewel het de bedoeling is om maar één boek te noemen, wil ik toch nog een extra boek onder de aandacht brengen. Weliswaar een ander genre, namelijk fantasy, maar absoluut het lezen waard.  Het onzichtbare leven van Addie Larue van V.E.Schwab. Dit boek is niet alleen een hele mooie uitgave waarmee je kunt pronken in de boekenkast, maar ook nog eens een mooi verhaal. Het is 1714,  het jonge meisje Adeline LaRue  sluit de nacht voor ze moet trouwen een deal met de duivel. Ze wil meer vrijheid en meer tijd. Ze krijgt beiden. Echter hiervoor betaalt ze wel een tol. Als lezer volg je Adeline door de geschiedenis, afgewisseld met de tijd in het heden. Langs kunst en muziek , boeken, schrijvers en een boekwinkel om op het einde te ontdekken dat het enige dat er toe doet liefde en herinnerd worden is.

Cies koos voor een Duits boek dat de nazicensuur heeft overleefd, gelukkig maar.

Een licht autobiografische roman met een combinatie van lange interne monologen en vleugjes 'nieuwe zakelijkheid'.

Cies: Mijn favoriete boek de afgelopen twee maanden was: Irmgard Keun - Het kunstzijden meisje. Keun (1905 - 1982) schreef deze licht autobiografische roman in 1932. Net als bij zovele andere auteurs werd ook haar werk in 1933 door de Nazi's verboden. Het centrale personage in deze roman is de 18-jarige Doris die in een Duitse provinciestad werkt als secretaresse en zich stierlijk verveelt in de provincie. Zij droomt er van om een beroemd actrice te worden en verhuist daarom naar Berlijn. In een combinatie van lange interne monologen (stream of consciousness) en vleugjes 'nieuwe zakelijkheid' beschrijft Keun het wel en wee van Doris. Aangezien het crisis is, het voor Doris lastig is om in haar eigen onderhoud te voorzien, laat zij zich onderhouden door (getrouwde) mannen die zij probeert te gebruiken om haar carrière als actrice op gang te krijgen. In dit opzicht zijn er in "Het kunstzijden meisje" overeenkomsten met "De Blauwe Engel" de film uit 1931 met Marlene Dietrich als femme fatale. "Het kunstzijden meisje" geeft een oprecht en eerlijk beeld van hoe het is om als jonge vrouw te leven, iets proberen te maken van het eigen leven, begin jaren dertig in Berlijn. Het wekt dan ook geen verbazing dat het Alfred Doblin (auteur van Berlijn-Alexanderplatz) die Keun stimuleerde om deze roman te beschrijven. De Doris van Keun en de Franz Biberkopf uit Berlijn-Alexanderplatz zouden van familie van elkaar kunnen zijn, al is Berlijn-Alexanderplatz als roman net iets beter dan Het kunstzijden meisje. Maar iedereen die Berlijn-Alexanderplatz met plezier heeft gelezen kan ik Het kunstzijden meisje aanraden.

Tea steunt in deze moeilijke tijden haar boekhandel. Iets wat ze volgens mij ook in andere tijden wel durft te doen…

Prachtig boek, in zijn herkenbare naturalistische stijl

Tea: De aandacht voor de actie ‘steun je boekhandel’ verleidde mij tot het aanschaffen van een paar boeken die al langer op het lijstje stonden. Een daarvan is ‘Het meesterwerk’ van Emile Zola dat ik vrijwel direct wilde lezen omdat hierover veel lovende kritieken verschenen. In het boek volgen we een kunstenaar in Parijs op zijn missie een meesterwerk te voltooien. Het artistieke decor wordt in al zijn facetten beschreven en ook de liefde speelt een belangrijke rol. Historisch erg interessant, Parijs wordt helemaal tot leven gewekt met meesterlijke beelden van het straatleven, de kroegen, de salons en de plekken waar de kunstenaar zo graag schilderde. Prachtig boek, in de herkenbare naturalistische stijl, dit veertiende deel van Les Rougon-Macquartserie, dat uit twintig romans bestaat.

Evy doet iets wat ze anders niet doet, maar…

het was genieten van begin tot eind.

Evy: Alhoewel ik de neiging heb van in een grote boog om klassiekers heen te lopen, is mijn favoriet er wel eentje. Ik heb in februari Trots en Vooroordeel van Jane Austen herlezen. Ja, jullie lezen het goed, hérlezen! 

Ik weet dat ik hem eerder heb gelezen, maar ik wist eigenlijk niet meer hoe ik dat ervaren had. Dus vandaar deze herleessessie. En wat ben in blij dat ik dat heb gedaan! Austen heeft me helemaal in haar wereld weten te zuigen en het was genieten van begin tot eind. Het taalgebruik is natuurlijk even wennen, maar het is geschreven met zoveel humor dat je die paar oubollige woorden snel vergeet. 

Het vreemdste is nu, na het lezen, dat ik helemaal geen zin heb om de film nog eens te bekijken. Ik dacht, ik zet hem nog even op voor hij van Netflix af gaat, maar ik wil de herinnering aan Austens woorden niet bezoedelen. Ik heb wel nog één vraag aan jullie: welke Austen kan ik hierna het beste lezen?

Ine doet ook een beetje anders dan anders. Ze raakt in de ban van verhalen.

Was er een verhaal uit, dan keek ik al uit naar het volgende.

Ine: Een verhalenbundellezer ben ik niet. Dat zeg ik toch steeds. Maar de laatste tijd lees ik er eigenlijk veel. Dat heeft voor het grootste deel te maken met het project in het Literatuurcafé waarbij we De kleine Russische bibliotheek samen lezen en bespreken, een reeks die veel verhalenbundels bevat. En één sprong er voor mij uit: De dame met het hondje van Tsjechov. Wat een meester in het schrijven van korte verhalen is die Anton! Geen enkel verhaal lijkt op het vorige, de thema’s en stijl wisselt hij met gemak af. Elk verhaal was een nieuwe verrassing. En ook al houdt hij van open eindes, elk verhaal is op en top af. Was er een verhaal uit, dan keek ik al uit naar het volgende: waar zou hij het nu over hebben? Hij heeft me zelfs dat extra duwtje gegeven voor de aankoop van nog een verhalenbundel: Treinen en kamers van Annelies Verbeke. Zeker nadat ik haar met vuur hoorde praten (Uitgelezen – Voo?uit Gent) over korte verhalen en hoe onterecht ondergewaardeerd ze worden ten opzichte van romans. Nee, ook al vormen de verhalen in haar bundel een geheel, het etiket ‘roman’ erop om mee toch mee te dingen naar de Librisprijs, daar past ze voor. En dus ga ik overstag: verhalenbundels, laat maar komen!

Ook Martin ontdekt de waarde van verhalen, maar dan wel in een roman.

Een voortreffelijk geschreven roman over de kracht van verhalen, zowel in verbale als geschreven vorm

Martin: Het boek dat de voorbije maanden het meeste indruk op me heeft gemaakt, is Lopen op het plafond van de Turkse schrijfster Ayşegül Savaş, die tegenwoordig in Parijs woont en les geeft aan de Sorbonne. In deze roman, die oorspronkelijk in het Engels werd geschreven, is de jonge vertelster Nunu op zoek naar zichzelf, naar haar identiteit. Nunu heeft Istanbul achter zich gelaten, heeft enige tijd in Londen gewoond, en is naar Parijs verhuisd waar ze hoopt te helen na het overlijden van haar moeder en de breuk met haar Engelse vriend Luke. Lopen op het plafond is een voortreffelijk geschreven roman over de kracht van verhalen, zowel in verbale als geschreven vorm. Herinneringen krijgen vaste vorm als ze worden omgezet in taal, in woorden die de deur openen naar vroeger, die zorgen voor verbinding en gemeenschappelijkheid, die zorgen voor iets ongrijpbaars als identiteit (niet in enge nationalistische zin, maar in die van het gezin binnen de brede context van een samenleving die naam waardig). ). Ook al zijn er ‘veel kleine dingen waar in een verhaal geen plaats voor is’ en zijn verhalen ‘wispelturig’ en moeten we ons ‘vaak neerleggen bij de wetenschap dat ze hun eigen logica kennen’, het zijn met name de verhalen die voor samenhang zorgen. Die verhalen zijn de lijm die een familie, en een familie is een gemeenschap, bijeen houden. Prachtige roman!

Gigi maakt de cirkel rond, we zijn terug bij een Booker prijswinnaar. En hier is echt sprake van ‘literatuur onder de loep’!

Het is taalkundig, qua opbouw en emotioneel krachtig. Ik moest begrijpen waarom sommige andere lezers dit blijkbaar niet zo mooi vonden als ik.

Gigi: Wie mijn blogspot, instagram en Hebbanreacties de afgelopen weken een beetje gevolgd heeft weet waarschijnlijk al wat ik hier als favoriet zal noemen. Ik heb het namelijk niet onder stoelen of banken gestoken welke roman mij enorm heeft beroerd. Aan het einde van 2020 las ik deze winnaar van de International Booker Prize met een grote groep deelnemers van de leesclub hier op Hebban. De discussie, waar ik vol enthousiasme in dook, bleek niet voldoende voor mij. De roman, De Avond is ongemak, wordt de hemel in geprezen, maar ook net zo goed door vele lezers alsook door critici als onplezierig en soms zelfs als onleesbaar ervaren. Dat gebeurde ook bij de leesclub en die gedachte liet me niet los. Begin 2021 wilde het lezen van andere boeken niet lukken. Ik bleef hangen in het verhaal van Marieke Lucas Rijneveld. Ik moest begrijpen waarom ik het zo mooi vond, moest ook begrijpen waarom sommige andere lezers dit blijkbaar niet zo konden voelen. Pas toen ik deze intens mooie roman, dit prachtige rotboek, opnieuw gelezen had en de pijn, angst en het verdriet van Jas, het hoofdpersonage, helemaal gevoeld had, vond ik weer een beetje rust en kon ik ook weer andere romans open slaan. Bij de tweede lezing vielen mij nog meer mooie zinnen, nog meer diepere lagen en nog meer goed verklaarbare emoties met als gevolg disfunctionele relaties op. Dit boek is niet alleen taalkundig en qua opbouw mooi maar ook emotioneel zo enorm krachtig. Ik vergeef de auteur die anachronismen, zeker als ze bewust zijn blijven staan.

Ben je het eens met onze uitschieter? Verkies je misschien een ander boek uit deze lijst? Of is er een boek waarvan jij vindt dat wij het dringend moeten lezen, wegens oh-zo-de-moeite-van-het-lezen waard? En wie helpt Evy met een antwoord op haar vraag?