Poezie Mauw #6: Nathalie overpeinst
Tekst: Nathalie
Banner: Anne Oerlemans
Van 30 januari tot en met 5 februari is het weer tijd voor de Poëzieweek. Hier kun je alle informatie vinden over de activiteiten, evenementen, deelnemers en prijzen. Wij doen ook mee aan deze week, maar lekker eigenwijs op onze eigen wijs: elke dag een stukkie, elke dag anders. Kort, lang, serieus, lollig, ontroerend, bekend en bemind of (nog) onbemind vanwege onbekend, met en zonder metaforen, quotes en aanhalingstekens. Nathalie laat van zich horen, letterlijk!
Toen Ellen vroeg of we een favoriet gedicht wilden insturen, twijfelde ik wel even want er is zo veel op het vlak van poëzie, en ik ben toch ook (nog) geen echte ervaren poëzie-lezer. Maar we hoeven geen expert te zijn, blijkt nu, en ik bedacht me dat ik toch al een heel aantal jaren erg kan genieten van gedichten. Door de start van het stadsdichterschap in Antwerpen (2003), kwam ik er als wat oudere twintiger actiever mee in aanraking dan toen ik studeerde en zonder de plicht van buitenaf. Zo leerde ik ook genieten van gedichten die in verschillende vormen in de stad opdoken en werden voorgelezen op verschillende evenementen. Het ‘beleven’ van gedichten vind ik eigenlijk nog veel fijner dan het ‘lezen’ ervan: het is een sociale gebeurtenis en toch geniet je als toeschouwer elk individueel van wat er op het podium gebracht wordt.
De eerste stadsdichter van Antwerpen was Tom Lanoye (1958) voor de jaren 2003 en 2004. Als stadsdichter viel hij duidelijk op omdat hij toen al erg bekend was en toen al een veel geprezen en erg gevraagd auteur. Hij moest/kon pionieren in de manieren om zijn stadsgedichten naar het grote publiek te brengen, en deed dit o.a. – Elsschot in gedachten – met een grote banner aan de Antwerpse kathedraal, en door die andere kathedraal van een stem, de betreurde Antwerpse zangeres La Esterella . Met dank aan Antwerpen Boekenstad (Michaël Vandebril) overigens. Ik hou overigens van heel wat dichters die het Antwerpse stadsdichterschap al hebben ingevuld: na Lanoye kwamen Ramsey Nasr, Bart Moeyaert, Joke van Leeuwen, Peter Holvoet-Hanssen, Bernard Dewulf, Stijn Vranken, Maarten Inghels en Maud Vanhauwaert aan de beurt, en is er voor 2020 ook weer iemand nieuw aangesteld. Het is altijd weer een totaal andere dichter met een andere stijl en aanpak, dat maakt het dikwijls extra spannend.
Tom Lanoye is daarbij ook nog eens een ‘all time’ favoriet van me: ik las al met veel plezier tal van columns en romans van hem. Ergens vorig jaar las ik een van zijn eerste poëziebundels: Hanestaart. Het laatste gedicht uit die bundel, Poker, blijft er uitspringen voor mij door de toegankelijkheid, het herkenbare en ongetwijfeld het feit dat ik het al door hem een aantal keren met hart en ziel heb horen ‘brengen’ en ik onmiskenbaar zijn ritme en intonatie over neem in mijn hoofd als ik het nu zelf opnieuw lees (niet zijn Sint-Niklase accent maar dat kan ik ook niet meer wegdenken eigenlijk). En de herinnering aan deze opvoeringen is natuurlijk ook wel wat van belang.
Het gedicht is opgedragen aan zijn lief, zijn man al gedurende jaren; het is een universeel liefdesgedicht. Ik vind het sterk dat de gewenning en de twijfel niet uit de weg worden gegaan, de goede én de slechte tijden komen ter sprake in het gedicht. Maar uiteindelijk kunnen de geliefden elkaar niet missen en blijft er vuurwerk bestaan. Lanoye heeft zijn woorden zo juist gekozen en ze op exact de juiste plaats gezet. Zijn taal is heel begrijpelijk. Zoals steeds in zijn werk ook. Je hoeft niet heel diep na te denken over wat er juist bedoeld wordt, het gedicht is tegelijkertijd veelzeggend en toch ‘heerlijk helder’ geformuleerd. Ik ben er opnieuw van aan het genieten nu ik dit schrijf. Hopelijk snappen jullie nu ook waarom dit me zo bevalt.
POKER
Het is tijd voor open spel, mijn
liefste. De kaarten op de tafel. Ik heb
er twee: mijzelf en wat ik schrijf. Ze
zijn van weinig waarde, om niet
te zeggen van geen tel. De
hand van jou is rijker: je lijf
is nog het minste, al is het lang
niet mis. Maar ook illusies heb
je nog, en hoop. Jij hebt alles
wat er is. Toch ben ik soms al
op je uitgekeken, ontkennen heeft
geen zin. Je zult dan ook wel weten:
gewenning is een ziekte, ze slaat
toe van bij het begin, en op het
einde is het beter om te breken.
Ik wil daar nu niet over praten.
Wat komen moet, dat komt. Alleen:
er zal nimmer sprake zijn van schuld.
En nog minder van vergeten. Dat er, in
dit land van kwezels en kastraten,
in deze tijd van tegenstand en
onbenul, twee levens waren die
elkander kruisten, met een vuurwerk
van vergeefse woorden, en de troost
van wat lichamelijk tumult.
- - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Hanestaart (1990), Tom Lanoye
* Zeer oud-Nederlands woord voor wij
