Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×

We Love Lit leest de shortlist van de ANV Debutantenprijs 2017: De afwezigen

op 25 juni 2017 door

De afwezigen – Lieke Kézér

Van 24 juni tot en met 2 juli is het Week van de Debutant bij Hebban. Bovendien wordt er op 2 juli aanstaande bekend gemaakt wie dit jaar de ANV Debutantenprijs gaat winnen. De ANV Debutantenprijs is de belangrijkste literaire debuutprijs van Nederland. Van de tachtig ingezonden debuten zijn er elf op een longlist gekomen en staan er nu uiteindelijk drie op de shortlist:

  •         Lize Spit, Het smelt
  •         Judith Eykelenboom, Biefstuk
  •         Lieke Kézér, De afwezigen

Uiteraard besteedt We Love Lit aandacht aan deze prijs. Over Lize Spit is al zoveel geschreven, ook op deze blog, dat we ons hebben gefocust op de twee andere boeken. Sigried en Helena lazen allebei Biefstuk van Judith Eykelenboom. Maar Harriet en Nathalie bijten de spits af met De Afwezigen van Lieke Kézér.

2c37b680a545733834f68234c7d102ae.jpg 

Korte inhoud

Het boek begint bij Frank Johnson, een gepensioneerde muzikant die enkele maanden geleden weduwnaar is geworden. Wij begrijpen uit zijn verhaal dat hij Joshua Jones bij zich in huis heeft genomen nadat de moeder van die laatste dood werd teruggevonden. Joshua is een 12-jarige jongen die het in zijn jonge leven al zwaar te verduren heeft gehad. Frank leert hem de sax  bespelen om zijn problemen in de muziek te kunnen vergeten waarin Joshua een genie blijkt te zijn en zal uitgroeien tot een superster.

Het boek cirkelt als het ware rond Joshua maar handelt in een aantal raamvertellingen vooral rond die personen die hem in zijn leven het dichtste bij zullen komen: buurman Frank, zijn moeder Maggie, zijn vader (een mislukte acteur) en zijn nieuwe vriendin Jessy, Sarah, een tienermeisje dat hij ontmoet in de straten van New York die net haar vader verloren heeft en met hem op gelijke hoogte komt; zijn manager Dave en  stripteasedanseres Lucy en nog later in het verhaal ook de zoon van deze twee: Elvis. Het belangrijkste thema in het verhaal: het gemis van een vader. De meeste personages verliezen hun vader op jonge leeftijd of hebben hem niet gekend, en groeien er zonder één op.  

 

Wat wij ervan vonden

Misère en wanhoop

Nathalie: Ergens komt er een prachtige opmerking in voor, die ik heel goed onthouden heb: rouw zou een apart vak moeten zijn op school, dat is nuttiger dan wiskunde. Eerst was het toch even wennen met dit boek omdat er eigenlijk niet echt één hoofdfiguur is. De verschillende gevolgde personages zijn in feite even belangrijk of zelfs belangrijker dan Joshua zelf en ook de relaties onderling worden onder de loep genomen. De sfeer van dit boek straalt bij mij verlatenheid, eenzaamheid en overgeërfde kansarmoede af, onafhankelijk van de huidskleur. “Kansarmoede” is hier een belangrijke term, denk ik. Generaties die na elkaar in situaties opgroeien waar ze niet uit geraken en niet aan een betere opvoeding of job geraken, creëren dikwijls de moeilijkste situaties om te doorbreken. Daar voel je echt de miserie van de verschillende aan lager wal zijnde/geraakte families in.

Harriet: Tijdens het lezen voelde ik soms echt de wanhoop van de personages. Soms zag ik de misère al aankomen en wilde ik dat ik het zou kunnen voorkomen. Het verhaal ging echt onder mijn huid zitten. Om dan ook te bedenken dat het niet alleen fictie is, maar dat er mensen zijn die echt zo aan de onderkant van de samenleving leven.

Geen chronologie

Nathalie: Het is soms wel moeilijk te volgen in dit boek: de verschillende fragmenten zijn niet in chronologische volgorde opgeschreven wat voor mij misschien niet had gehoeven. Ik vraag me af wat de meerwaarde daarvan was en regelmatig moest ik terug bladeren om te zien hoe alles in elkaar paste. Nadat ik gewend was aan deze raamvertelling en de verschillende fragmenten, genoot ik echter van de troostende taal waardoor je van dit indroevig verhaal toch niet volledig depri wordt. Ook de muziek op de achtergrond van Joshua kan je door de zinnen heen horen. De liefde voor Elvis Presley van enkele personages is tevens mooi verwerkt in heel het verhaal. Het boek begint bovendien met een motto van Tom Waits: “I like beautiful melodies telling me terrible things.” Er is dus heel wat aandacht besteed aan de verschillende muziekreferenties, hoewel ik deze zelf niet altijd even goed kon kaderen.

Harriet: Hoewel het inderdaad in het begin even wennen is dat er geen chronologie is, vind ik het heel mooi gevonden om in elk hoofdstuk de verteller het woord te geven die op dat moment één van de belangrijkste personen is in het leven van Joshua Jones. Het lukt de schrijfster ook die personages een geheel eigen stem te geven. Een citaat wat ik erg mooi vond, is: “Al jong had ze geleerd te leven zoals je ademde, zonder erbij na te denken, maar nu was Joshua er, een dolende ziel, net als zij.”

Een overtuigend en beeldend geschreven debuut

Nathalie: Kézér overtuigde me met dit debuut. Ze doet me wel wat denken aan de Vlaamse Annelies Verbeke eigenlijk, die ook kortverhalen schrijft en een zelfde soort raamvertelling schreef met 30 dagen. Ook zij heeft het trouwens regelmatig over figuren die het leven niet meer aankunnen en die met een soort onvermogen worstelen. Het verlies van de afwezige personages en het verdriet weegt in dit boek wel enorm zwaar door. Daarnaast zijn ook de titel en het beeld van de jongen op de cover tekenend voor het boek. Daar heb ik nu ook even bij stil gestaan.  

Harriet: Met recht een heel mooi en beeldend geschreven debuut, wat mij betreft niet voor niets genomineerd. Een boek dat nog een tijdje bij je blijft als je de laatste pagina gelezen hebt.

 

Kort interview met Lieke

Dankzij de goede zorgen van Jan S konden we via e-mail enkele vragen stellen aan de schrijfster. En uit haar antwoorden daarop konden we nog heel wat leren over dit debuut en haar volgende boek dat op stapel staat!

1) Hoe begon u te schrijven aan dit boek met deze speciale vorm? Had u eerst Joshua in gedachten of (één van) de andere personages? Schreef u de verhalen in de volgorde waarin ze in het boek verschenen? 

De eerste versie heb ik helemaal vanuit het perspectief van Joshua geschreven. Maar dat werkte niet, het werd een vrij vlak verhaal. Joshua moest als personage tot op zekere hoogte ongrijpbaar blijven. En ik wilde ook meerdere verhalen vertellen, Joshua’s leven vanuit verschillende oogpunten belichten; zijn vader die hem al vroeg in de steek laat, zijn moeder die in een psychose verkeert, een rouwend meisje dat hij in de straten van New York  ontmoet… Ik heb die verhalen los van elkaar geschreven, later heb ik ze in deze volgorde geplaatst. Vervolgens ben ik nog een hele tijd bezig geweest om de details kloppend te krijgen. Efficiënt kun je me geloof ik niet noemen. 

2) Voor ons komt dit over als een raamverhaal dat bestaat uit meerdere kortverhalen rond meerdere personages maar met gemeenschappelijke relaties en één hoofdpersoon. Ziet u zichzelf nog meer kortverhalen – of novelles - schrijven, of gaat uw voorkeur toch eerder naar de langere roman uit?

Mijn voorkeur gaat uit naar de langere roman, maar ik werk momenteel ook aan een paar korte verhalen. Ik herlas onlangs Raymond Carvers bundel Kathedraal. Briljant. Dat wakkerde het verlangen om korte verhalen te schrijven weer aan. 

3) Hoe kon u de sfeer van de Amerikaanse jazzclubs van de jaren ’60 (verhalen Frank) ‘- 70 en later zo goed weergeven? Kende u al heel wat zelf of hebt u nog veel moeten opzoeken hiervoor? Ik ben namelijk net als u nà deze tijd opgegroeid…

Ik wilde schrijven over een muzikant die de wereld aan zijn voeten heeft liggen maar die wordt achtervolgd door de demonen uit zijn verleden. Joshua wil het liefst onzichtbaar zijn, maar hij heeft nou eenmaal dat talent dat hem boven iedereen uit doet stijgen. Ik wilde hem een instrument geven waar hij zich als het ware achter zou kunnen verschuilen; een saxofoon. Maar ik wist eerlijk gezegd vrij weinig van de jazzscene voor ik met schrijven begon, ik heb veel onderzoek gedaan. Dat was overigens geen straf. De jazzgeschiedenis kent vele prachtige, en ook hilarische verhalen.

4) Heb je het verhaal bewust in Amerika laten afspelen en zo ja waarom dan? Het algemene thema kan ook in Nederland geplaatst worden?

Ik heb er gek genoeg nooit over nagedacht het verhaal in Nederland te situeren. Ik kwam in de tijd dat ik begon met schrijven geregeld in Los Angeles en New York, waar ik muzikanten interviewde. Die steden waren mij dus niet onbekend. Het was voor het verhaal bovendien noodzakelijk dat de hoofdpersoon wereldberoemd zou worden en dat hij als muzikant het allerhoogste zou bereiken. Dan kun je beter voor een Amerikaans personage kiezen, Nederlandse artiesten worden niet zo snel wereldberoemd.

5) Wat doet zo’n nominatie met u? Was u er door verrast en wat gebeurt er na die nominatie? Hoe stelt u zich de avond in Dordrecht voor?

Dat doet meer met me dan ik verwacht had. Het is een prestigieuze prijs waar je maar één keer een kans op maakt. Bovendien gaat debuteren je niet in de koude kleren zitten, het brengt een hoop twijfels en onzekerheden met zich mee. Zo’n nominatie stelt een beetje gerust. Natuurlijk was ik verrast. Ik vond het echt niet vanzelfsprekend om bij de laatste drie te eindigen.

6) Kunt u een tipje van de sluier oplichten over het boek waar u nu mee bezig bent?

Ik wil er nog niet teveel over vertellen, ik ben net onderweg. Ik ben ook geen schrijver die het verhaal eerst tot in de kleinste details uitdenkt. Er kan nog van alles gebeuren. Het speelt zich in ieder geval af in Nederland en in de Spaanse Pyreneeën. Qua thema’s heeft het wel wat raakvlakken met De afwezigen, maar de intentie is de toon wat lichter te houden.

Wij kijken er in ieder geval al naar uit!  



Reacties op: We Love Lit leest de shortlist van de ANV Debutantenprijs 2017: De afwezigen

Meer informatie

Gerelateerd

Over

Lieke Kézér

Lieke Kézér

Auteur van de roman De afwezigen