(door Sigried)

De Britse auteur Ben Elton startte zijn carrière als stand-up comedian en als co-auteur van series als The Young Ones en Blackadder. Wie deze series kent, zal de scherpe, absurde humor daarvan zeker herkennen in de boeken van Elton.

By Ingo Hoehn - Ingo Hoehn/dphoto.ch, CC BY-SA 3.0 de, Link

Ik ontdekte zijn boeken in 2006 nadat ik een collega liet weten dat ik het zo moeilijk vond om grappige boeken te vinden die ook een boeiend verhaal hadden. Zij raadde me onmiddellijk Ben Elton aan en in een mum van tijd las ik Inconceivable, Dead famous, High society, This other Eden en Chart Throb.

Ik vrees dat veel lezers zich laten afschrikken door de enorm schreeuwerige, fel gekleurde covers en weinig wervende titels die zijn boeken aanvankelijk typeerden. Zeker in de Nederlands vertaling klinken de titels verschrikkelijk, zoals File!!! en Hartstikke beroemd. Ik zou ze alvast nooit zonder aanmoediging zelf uit de rekken gehaald hebben. Wat me verraste was de humoristische manier waarop Elton kritiek op de maatschappij levert. In Dead Famous neemt hij op een ongelooflijk grappige en overtuigende manier een loopje met het Big Brother-concept. Dit boek is echt een aanrader, zowel voor fans als voor vijanden van het tv-programma. In een interview geeft hij aan dat hij het belangrijk vindt om de politiek op de korrel te nemen:  “Everything is political, he says: “The environment; the fact that we’re eating fruit that has been flown from California is a political issue; the clothes we wear cost less than the people who make them can live on – everything is a political issue. So in that respect, I’m always a political writer but that doesn’t mean I’m writing polemical stuff.” 

Behalve de intelligente, kritische beschouwingen worden deze satirische boeken ook gekenmerkt door absurde en bombastische plotwendingen. Zo geeft hij in Chart Throb op een enorm grappige manier kritiek op tv-formats als X-Factor en The Voice, maar gaat het plot zoveel kanten op dat de geloofwaardigheid wel erg ver te zoeken is. Na dit boek was ik even klaar met Elton omdat zowel de opbouw als de schrijfstijl te voorspelbaar geworden waren.

Met Two Brothers, een boek over broers die tijdens WOII tegenover elkaar komen te staan, kwam daar een paar jaar later opnieuw verandering in. Deze keer geen opzichtige cover en de humor wordt subtiel, in kleine porties ingezet en zorgt voor rustpunten tussen de gruwelijkheden van de oorlog. De goede balans tussen geschiedenis en fictie creëert een gelaagd verhaal over het leven in Duitsland voor, tijdens en na WOII. De plotwendingen zijn realistisch en zorgen voor een mysterieus boek dat me van mijn sokken blies. Ben Elton stond opnieuw op mijn lijstje van te lezen auteurs.

Met zijn volgende boek Time and Time again ging hij opnieuw een andere weg op. Het plot lijkt niet erg geloofwaardig: in 2024 krijgt Hugh Stanton de taak om de eerste wereldoorlog tegen te houden. Daarnaast moet hij strijden tegen zijn eigen demonen: zijn vrouw en twee kinderen zijn overleden in een ongeluk waarvan de daders nooit zijn opgepakt. Hij wordt terug gestuurd naar 1914, een tijd waarin zijn vrouw en kinderen nog niet bestonden, wat de opdracht emotioneel nog zwaarder maakt. Het boek is een pageturner en laat zich nog het beste omschrijven als een bijzonder spannend historisch boek met thrillerelementen en een science fiction-toets. Hoewel dit boek niet kan tippen aan Two Brothers, heb ik ervan genoten en vond ik het de moeite waard om te lezen.

De sterkte van Ben Elton is absoluut het schrijven van dialogen, het zijn die onderdelen die zijn verhalen vorm geven en vooruit stuwen. Dat verschillende van zijn boeken verfilmd zijn, hoeft ook niet te verbazen. Daarnaast durft hij kritische standpunten innemen en creatief om te springen met de vorm en stijl van de roman. Zijn passie voor geschiedenis komt in zijn laatste romans duidelijk naar voren en maakt me erg nieuwsgierig naar zijn volgend werk.

Hierbij de 15 boeken die hij sinds 1989 geschreven heeft:

• Stark (1989), vertaald als Stark
• Gridlock (1991), vertaald als File!!!
• This Other Eden (1993)
• Popcorn (1996), vertaald als Popcorn
• Blast from the Past (1998), vertaald als Boem!
• Inconceivable (1999), vertaald als Vruchteloos
• Dead Famous (2001), vertaald als Hartstikke beroemd
• High Society (2002), vertaald als High Society
• Past Mortem (2004)
• The First Casualty (2005)
• Chart Throb (2006)
• Blind Faith (2007)
• Meltdown (2010)
• Two Brothers (2012)
• Time and Time Again (2014)