De schrijfster

Esther Gerritsen (1972) groeide op in het dorpje Gendt dat in de buurt van Nijmegen ligt. Ze studeerde Dramaschrijven en Literaire vorming aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. In 2000 verscheen haar debuut, de verhalenbundel Bevoorrecht bewustzijn waarmee ze meteen furore maakte als een van de grote jonge opkomende literaire talenten.
Hierna schreef ze meerdere romans waarvan onder andere Normale dagen(2005), Superduif (2010), Dorst(2012), Roxy ( 2014) en De Trooster (2018) genomineerd werden voor de Libris prijs.
De novelle Broer, het boekenweekgeschenk uit 2016, is van haar hand. Naast romans schreef ze verschillende verhalenbundels zoals Ik ben heel kort dom, een bundeling van haar columns in de VPRO gids. Haar werk is in meerdere talen verschenen.

Gerritsen is niet alleen vaste columniste voor de VPRO Gids maar schreef ook voor de tijdschriften Viva en Opzij. Daarnaast maakte ze theaterteksten voor onder andere Het Syndicaat en Toneelgroep Amsterdam. Esther is ook regelmatig te gast in radioprogramma’s en op festivals.
Haar boek Dorst is verfilmd en samen met regisseuse Saskia Diesing schreef ze het scenario.
Deze samenwerking was al eerder vruchtbaar gebleken tijdens het maken van de film Nena, het filmdebuut van Saskia Diesing. Ze wonnen er in 2014 een Gouden Kalf voor het beste scenario mee.

In een interview uit maart 2018 vertelt Esther dat ze nog veel meer noten op haar zang heeft. Zo is ze samen met Halina Reijn bezig met de film Instinct die zich afspeelt in een tbs-kliniek. Verder schrijft ze mee aan een televisieserie en is ze met Saskia Diesing bezig met een andere film over het verloren transport. Dat was een van de laatste drie treinen waarmee de nazi’s in april 1945 de gevangenen uit Bergen-Belsen probeerden te verplaatsen omdat de geallieerden eraan kwamen. Er zaten relatief veel Nederlanders in deze trein waaronder Ischa Meijer en zijn vader, kernfysicus Jona Oberski en Hannah Goslar, een schoolvriendin van Anne Frank.

Recensie

De Trooster van Esther Gerritsen lijkt op het eerste gezicht heel sober en simpel. Het slot veroorzaakt echter een knagend en ongemakkelijk gevoel en wanneer het even heeft kunnen bezinken stapelen de vragen zich op. Het verhaal vraagt dan ook om zorgvuldige overpeinzing en toont onze worsteling met menselijke dilemma’s zoals schuld, vergeving, verraad, en troost. Eenvoudige antwoorden schotelt de schrijfster ons niet voor. We moeten het doen met grijstinten net zoals in het echte leven. De lezer blijft tot het einde zoekende.

Jacob, de gelovige conciërge van een klooster ontvangt normaal geen gasten. Het is niet zijn taak en eigenlijk heeft hij liefst niets met ze te maken. Dat verandert wanneer de atheïstische Henry arriveert. Bij afwezigheid van een broeder neemt Jacob de honneurs waar en wijst hem de weg. Henry wint Jacobs hart en ze raken steeds verder aan elkaar verknocht. Maar dan doet Henry iets afschuwelijks. Jacob staat voor een dilemma en komt in ernstige gewetensnood. Moet hij zijn vriend verraden of kan hij beter zijn mond houden?

‘ Vader Jacob, Vader Jacob, slaapt gij nog?’
‘Ja’, zei ik, ‘dat ben ik.’
‘Echt waar?’
‘Nee, die Vader Jacob was iemand anders’

Jacob onttrekt zich het liefst aan het maatschappelijk leven. Zelfs met zijn familie heeft hij niet veel op. Hij bewaart zijn liefde voor een levenloos beeld in de kapel dat weerzin bij de bezoekers oproept. Dat spiegelt zijn eigen mismaakte gezicht en daar vindt hij troost in. Ondertussen kijkt hij neer op de bezoekers en wentelt zich in zijn afzondering. Henry haalt hem met zijn niet aflatende aandacht uit zijn zelfverkozen isolement waardoor Jacob voor het eerst voelt hoe het is om te leven. Zo ziet hij voor het eerst de sterrenpracht aan een nachtelijke hemel en ontdekt God erin. Jacob is ontwaakt.

De personages in deze roman zijn niet simpelweg onder te verdelen in goed of kwaad. Ze bestaan vooral uit grijstinten. In iedereen is wel iets goeds of lelijks terug te vinden. Zo is Henry een katalysator die verandering teweeg brengt. Hij brengt Jacob tot leven waardoor diens geloof verdiept maar verleidt de gelovige Jacob ook tot deelname aan heidense activiteiten. Wanneer Henry ook nog een afschuwelijke misdaad begaat, geraakt de gelovige Jacob in een duivels moreel dilemma. Ook het gedrag van Alicia, de vrouw van Henry roept de nodige vragen op. Is zij werkelijk zo vergevingsgezind of is er sprake van eigenbelang?

Wanneer het verhaal plaats vindt, is het vastentijd in het klooster. Pasen arriveert weldra en de schrijfster laat ons de rituelen zien die hier aan vooraf gaan. Het Paasverhaal kenmerkt zich door thema’s als schuld, verraad, troost, zonde en vergeving. Esther Gerritsen laat deze thema’s op sublieme wijze terugkomen in het verhaal. Haar personages vinden bijvoorbeeld troost en staan voor de keus om een ander al dan niet te verraden of te vergeven. Ze voelen zich ook in meer of mindere mate schuldig en gaan daar elk op hun eigen wijze mee om.
Er is geen duidelijk verschil tussen goed en kwaad, niets is zwart of wit. Het zijn vooral grijstinten die de schrijfster ons voorschotelt. In dit grijze gebied vinden we twijfels, onzekerheden en vragen.

De wisselwerking tussen Jacob en Henry is ook naar de buitenwereld te extrapoleren. De verschillende stromingen in onze wereld zoals bijvoorbeeld het populisme, nationalisme, en socialisme hebben invloed op elkaar. Ook daar is geen pasklaar antwoord op de vraag wat goed of fout is. Elke stroming streeft op zijn eigen manier naar een oplossing voor de problemen die de wereld kent. Waar ligt de grens tussen goed en kwaad?

De Trooster gaat dan ook om meer dan enkel het verhaal van Jacob en Henry, het gaat om ons, om hoe wij verkiezen te leven en hoe we oordelen over anderen. Hoe wij over Jacob en Henry oordelen zegt wellicht meer over onze eigen waarden en normen en ons vermogen tot mededogen en vergeving dan over de personen zelf.
Een allesomvattend antwoord is er niet, wel de vraag wie we zijn en wie we willen zijn.

4 sterren