Er is veel literatuur wél op Koboplus. Hella Haasse, Herman Koch, Dimitri Verhulst, Kristien Hemmerechts. Maar ook veel niet. (Bijna) geen Gerard Reve, geen Saskia De Coster. Kan nog komen. En dat ‘lenen’ van e-boeken, is dat überhaupt wel zo’n zegen voor de literatuurliefhebber of juist niet? En blijft er wel wat over voor de auteurs? Wij van We Love Lit zijn eens in dit nieuwe verschijnsel gedoken.

Spotify-effect

Helena heeft zodra het mogelijk was een Koboplus-abonnement genomen. “Niet alles is er, maar wel heel veel en het breidt zich ook nog steeds uit.” Zij ziet grote voordelen boven het reserveren bij de bieb: “Hier kun je direct beginnen met lezen. Ideaal.” Ook Sigried is fan. “Al is de verdeelsleutel niet positief voor een aantal auteurs.” JanK leest veel e-books maar de cover van zijn e-reader is al aan het slijten door het vele gebruik. Ik leen veel via mijn bibliotheekabonnement en sinds een paar weken gebruik ik ook Koboplus. Hij kon met Koboplus zomaar Birney (De tolk van Java) en de Harstad (Max, Mischa en het Tet-offensief) lezen en is voorzichtig enthousiast. Ikzelf (Victor) merk dat de drempel om aan een boek te beginnen met Koboplus erg laag is. Zo heb ik zomaar de roemruchte junglethriller Hart van de duisternis (Conrad) in de vertaling van Bas Heijne in één avond uitgelezen. Er staat veel rommel op (‘Bad boy billionaire’). Maar als van de 80.000 boeken 90% me niet interesseert zijn er dus nog wel even 8.000 mogelijk leuke boeken over.

E-bookpiraterij tegengaan, waarvoor Hebban-hoofdredacteur Sander laatst nog zo in het geweer kwam, is een argument voor zo’n abonnement. Helena: “Van mensen van wie ik wist dat zij via allerlei forums aan illegale digitale boeken wisten te komen, hoor ik dat dat steeds moeilijker wordt en dat zij switchen naar KoboPlus.” Het Spotify-effect dus. Je ‘koopt’ de boeken niet maar ze blijven op je account staan zolang je abonnement loopt. Nadeel: stop je met betalen, wég boeken. Meer over de werking van het abonnement vind je via de link aan het eind - een goed stuk van blogger Ronald Snijders.

Zintuiglijke ervaring

En dan is er dus nog wat je allemaal níet vindt op Koboplus. Nathalie is er ongelukkig mee dat Vlaamse schrijvers ondervertegenwoordigd zijn: “Zoek maar eens op Vlaamse namen. Komt er nog eens bij dat dit eigenlijk een koppelverkoop is, dus met een alleenrecht enkel voor Kobo-toestellen. Ik lees met een Tolino-toestel en die komen er niet aan te pas.” Sigried vindt het onbegrijpelijk dat de uitgeverswereld (vooral de Vlaamse) zo slecht is meegeëvolueerd met de e-reader-trend. Ik (Victor) ben zelf dol op Vlaamse schrijvers, daar mis je dus een hoop aan. Zat Nederlandse schrijvers zijn ook niet vertegenwoordigd: Helena zocht naar iets van A.F.Th. van der Heijden (“zijn dikke boeken lees ik liever digitaal”) - tevergeefs.

Harriet twijfelt nog. Aan de pluskant ziet ze de boeken die ze niet snel zal kopen die je op deze manier gemakkelijk kan lezen. Aan de minkant ziet ze het tijdelijke: je bent niet echt eigenaar. Kris vertegenwoordigt de grote groep die het boek wil 'voelen'. “Ik ga nooit een e-lezer worden, vrees ik. Ik hou te veel van de zintuiglijke ervaring van een boek: zien, voelen, ruiken, zelfs horen hoe de pagina's worden omgedraaid. Proeven is er vooralsnog bij Koboplus niet bij.” Kris is misschien wel een voorloper. Het onlinelezen stagneert, stelde journalistiekgoeroe Ernst-Jan Pfauth  al in een rete-interessant blog. Mijn (Victor) oudste zoon heeft na jaren gehoon over dj's die met cd's draaien nu een stel platenspelers en koopt vinyl (tsss). “Dan ‘voel’ je wat je doet.” Wie weet, misschien beginnen jonge mensen morgen plotseling ook ouwe boeken te verzamelen omdat die zo lekker voelen (en ruiken). Ernst-Jan: ‘Hipsters houden van een harde kaft, die kan je op Instagram zetten’. Voor zijn blog over de ‘e-bookmarkt’ zie de link onderaan dit artikel.

Centen en dubbeltjes

Nathalie
heeft een van de weinige artikelen opgediept die ingaan op de financiële kant van het Koboplussysteem, van schrijver en blogger Henk Rijks. “Het afrekenmodel van de streamingdienst is dermate ondoorzichtig dat uitgevers nauwelijks kunnen vertellen wat een auteur per gelezen boek overhoudt. Het varieert van ‘enkele centen’ tot ‘enkele dubbeltjes”, aldus Henk. Onder dit artikel vind je een link naar zijn verhaal. "Er schijnt een pot met geld voor alle uitgevers/auteurs te zijn”, schrijft Henk. De verdeelsleutel wordt dan bepaald door 1) welke boeken zijn gelezen en hoe vaak en 2) de prijs van het e-book. Het uit te keren bedrag per gelezen boek wordt hoger naarmate er minder boeken per abonnee worden gelezen. En omgekeerd, meer gelezen, is minder uitgekeerd per gelezen boek."

JanK denkt dat de ontwikkeling niet valt te stoppen. “Net zomin als voor luisterboeken. Maar het papieren boek zal vermoedelijk altijd de voorkeur van velen hebben.” JanK ziet wel mogelijkheden. “Zelfs de grootste tegenstanders van Spotify zijn om en vrijwel alle artiesten zijn vertegenwoordigd. Het aantal nieuwe bands is enorm gegroeid net als de hoeveelheid muziek. Dat zou niet gebeuren als er niets aan verdiend wordt.” Nathalie is wel degelijk e-lezer, maar gezien het bovenstaande heeft ze grote twijfels bij het abonnementensysteem. Als ze hoort, dat anderen wel goedkoper lezen in plaats van telkens een nieuw e-book te moeten kopen, begint het soms wel te knagen aan haar idealisme. “Maar ik ben best tevreden van de Tolino-service en mijn e-books blijven tenminste van mij.” 

Het laatste woord is aan de schrijvers, wie anders. Auteur Kris Van Steenberge verklaarde in een lezing waar Nathalie bij was, zeer waakzaam te zijn. Hij is dan ook bestuurslid van de Vlaamse Auteursvereniging. Zoals veel artiesten moesten slikken bij de lage vergoedingen bij Spotify, zo lijken de toch vaak al niet bepaald riant betaalde auteurs te vrezen voor dat beetje inkomen dat ze nog krijgen. Ernstiger nog zou het zijn, als auteurs moeilijker gepubliceerd en gelezen worden, zoals Vlaamse auteurs die geen Nederlandse uitgever hebben. Nathalie: “Verhulst vind je dan dus wel, maar minder bekende schrijvers niet.”

Hoe verhoudt Koboplus zich tot de bibliotheek of tot Bliyoo? Ben jij juist een fan van Storytel? Heb je een vraag of een tip? Laat je hieronder horen. We zijn benieuwd!

Victor en de andere leden van We love lit

Praktische uitleg van het abonnement: https://rsnijders.info/vakblog/2017/02/22/kobo-plus/
Blog van Henk Rijks: https://medium.com/publishing-such/e-book-streaming-diensten-leuk-voor-de-lezer-dom-van-de-uitgever-slecht-voor-de-auteur-51eb05998884
Blog van Ernst-Jan Pfauth: http://www.medianieuwsbrief.nl/issues/hipsters-houden-van-een-harde-kaft-60648
Lees hier de ervaringen van Sigried: https://www.hebban.nl/spot/smakelijk-lezen
Mijn eigen premier cri: https://www.hebban.nl/blogs/koboplus-een-supermarkt-waar-je-van-alles-in-je-karretje-mag-gooien-zonder-af-te-rekenen

En diegenen die toch eens willen proberen, kunnen hier zien hoe het in z’n werk gaat: