Booker Prize voor Rijneveld, niet voor Greengage
Marja Vissers
25-08-2020
5 reacties
+2
Boekentipper
Morgenavond wordt de International Booker Prize uitgereikt. Genomineerd is o.a. “The enlightenment of the greengage tree” van Shokoofeh Azar. Ik organiseerde een leesclub rond “The enlightenment of the greengage tree” en ik ben dus heel benieuwd of ‘ons’ boek gaat winnen!
En er is overigens ook een Nederlandse kanshebber: “The Discomfort of Evening” van Marieke Lucas Rijneveld.
The International Booker Prize is een belangrijke prijs voor in het Engels vertaalde romans. De prijs is voor de schrijver én de vertaler (ze delen samen het prijzengeld van 50.000 pond). The International Booker Prize is het zusje van de Booker Prize, voor in het Engels geschreven romans.
De schrijfster, de vertaler, het boek
De schrijfster, Shokoofeh Azar, is in Iran geboren. Zij vluchtte enkele jaren geleden naar Australië.De naam van de vertaler van het boek is niet bekend. Hij/zij blijft anoniem omdat hij/zij bang is voor de wraak van het Iraanse regime.
In het boek neemt Shokoofeh Azar ons mee naar het dorpje Razan in Iran en laat ons het leven volgen van een gezinnetje. We leven met hen mee vanaf 1979, het jaar van de Islamitische revolutie. Shokoofeh Azar neemt ons o.a. mee naar 1988, het jaar waarin duizenden mensen geëxecuteerd werden. En naar de Iran-Irak-oorlog.
‘The enlightenment of the greengage tree’ is het eerste Iraanse boek ooit dat genomineerd is voor deze prijs. Hopelijk zal deze nominatie Iraanse schrijvers motiveren om meer te schrijven. Er zijn immers niet zo veel recente en hoogwaardige Iraanse romans. Althans, ik ken ze niet!
Onze leesclub
Rond dit boek organiseerde ik een leesclub. We lazen elke week een deel van het boek en elke week discussiëren we over dat deel via WhatsApp. En dat alles in het Engels.We waren met dertien personen: negen van Iraanse afkomst, drie met een Iraanse partner en één die geen speciale band heeft met Iran. Wij wonen in Duitsland, Nederland, Denver en Albuquerque.
Deelnemen aan een leesclub voelde deze keer meer dan ooit als een zoektocht in het duister. ‘The enlightenment of the greengage tree’ is een prachtig, maar zeker geen makkelijk boek. Vaak wisten we helemaal niet zo goed wat de schrijfster bedoelde en dan is het best wel lastig om iets op te schrijven en te delen in de leesclub.
Enlightenment, mysticisme
Het woord ´enlightenment´ (verlichting) komt voor in de titel en dús moet het wel belangrijk zijn. Het viel mij op dat in de recensies aan dit aspect maar weinig aandacht werd besteed. Zo niet in onze leesclub. Wij hebben het er uitgebreid over gehad.
In het boek zijn er diverse voorvallen die het label enlightenment krijgen. Bijvoorbeeld de meditatie van moeder Roza in de greengage tree (reine claude-boom). Maar ook als Roza seks heeft met de reiziger, lezen we: the enlightenment of love. Wij vroegen ons af of dit allemaal gezien moet worden als enlightenment met een hoofdletter?
Wij dachten dat de schrijfster met ons haar twijfels over enlightenment wil delen. En dat zij niet speciaal een voorstander of tegenstander van mysticisme en verlichting is. Vooral het hoofdstuk waarin vader en Khosrow discussiëren over de vraag waarom de laatste zich bezig houdt met Osho (Baghwan) en niet met Iran is verhelderend (en heel mooi).
Triest en deprimerend
Een (door mij vertaald) citaat uit de leesclub: “Gisteravond begon ik te lezen. Tussen hoofdstuk 3 en hoofdstuk 4 begonnen de tranen over mijn wangen te stromen … Ik weet niet of ik dit boek wel kan uitlezen.”
Twee of drie van de deelnemers vonden het boek té heftig. Het feit dat zij zelf in Iran verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt, zal hier alles mee te maken hebben.
Een rijk boek
Shokoofeh Azar vertelt een stuk Iraanse geschiedenis en zij beschrijft heel treffend hoe de mensen met de situatie om gingen. We ontmoeten in het boek ook djinns en zeemeerminnen. Deze magisch-realistische elementen lijken Shookofeh Azar te helpen om haar verhaal te vertellen.We lezen ook veel kleine verhaaltjes met een boodschap. Het verhaal over de Siberische jager is prachtig. En ook het verhaal van de taxichauffeur en de dood.
En we vinden uit hoe de schrijfster wraak neemt op Khomeini.
Al met al een rijk boek. En een boek dat je eigenlijk meerdere keren zou moeten lezen omdat je dan pas alles goed meekrijgt.
