Interview /
Elizabeth George: 'de Charles Dickens van het misdaadverhaal'
Haar rode krullen zijn donker geverfd en accentueren haar blanke huid. Een nieuwe bril, Amerikaans van snit, wiebelt op het puntje van haar neus. Het maakt haar gezicht extra sympathiek. Net als veel andere buitenlandse auteurs houdt ze van Amsterdam, maar ook van ons vlakke land. Elizabeth George, opgegroeid in de San Francisco Bay Area, houdt van weidse vergezichten. Zee, land, heuvels, alles vindt ze mooi, zolang een verre horizon maar in zicht is.
Ze heeft dat alles overigens een poosje moeten missen omdat ze aan twee nieuwe boeken tegelijk werkte: een nieuwe Lynley (Just one evil act) en een young adult-roman (Stormgevaar) met het tienermeisje Becca King in de hoofdrol. Een drukke en eenzame periode die ze wil afsluiten met een Europese promotietour. “Het is heerlijk om weer sociaal contact te hebben, te praten met mensen en te horen wat ze van mijn boeken vinden.”
Zee en wind
George, die opgroeide in de San Francisco Bay Area, woont momenteel omgeven door de Stille Oceaan iets ten oosten van de Olympic Peninsula, op slechts een uur afstand van Seattle, de grootste stad van de staat Washington. Midden in de natuur maar vlakbij de grote stad, een ideale combinatie. “Ik heb heel lang in Huntington Beach, Californië gewoond. Ook aan de Stille Oceaan. Zes huizenblokken van het strand vandaan. Maar ik ging nooit naar het strand om te zonnen. Ik was wel dol op het uitzicht op die enorme oceaan. Het grote probleem in Californië is alleen dat ze daar aan de lopende band enorme wolkenkrabbers blijven bouwen. Van Los Angeles tot aan San Diego is zo langzamerhand de hele kustlijn volgebouwd, met uitzondering van de militaire basis die er ligt. Het is enorm frustrerend dat niemand de schoonheid van het land nog een beetje bewaakt. Daarom ben ik zo blij met de plek waar ik nu woon, waar ik uitzicht heb en waar gelukkig geen plaats is om te bouwen. Het geeft me de rust om te schrijven.”
Jeugdboeken als inspiratiebron
De jeugd van Elizabeth George stond geheel in het teken van lezen. Ze was een weinig sportief meisje dat zich graag verdiepte in de fantasiewereld van het boek. Haar vader (een zakenman) en haar moeder (een verpleegster) stimuleerden de kleine Elizabeth waar ze maar konden. “Voor verjaardagen en met Kerstmis kregen mijn broertje en ik boeken en we werden ook vaak meegenomen naar de bibliotheek, waar we een soort stamgasten werden. Ik denk dat een aantal van de boeken die ik als kind las van grote invloed zijn geweest op het gevoel dat ik wil overbrengen in de young adult-boeken die ik nu schrijf. Zo las ik als klein meisje met rode oortjes een serie die The little house books werd genoemd: Little house in the big woods, Little house on the prairie (waar een televisieserie van is gemaakt) en By the shores of the silver lake. Ik was stapelgek op die boekjes. Wat me voornamelijk zo aansprak was dat ze het leven volgden van de schrijfster Laura Ingalls Wilder en haar familie. Waargebeurde verhalen van een pioniersfamilie die in een afgelegen huis op de prairie woonde. Toen ik wat ouder was, zwijmelde ik weg bij een Canadese serie boekjes met de titel Anne of Green Gables. In die serie worden de belevenissen verteld van een 12-jarig meisje dat is geadopteerd door een boer Matthew Cuthbert en zijn zuster Marilla. Ze wonen ergens op een eiland en het meisje moet hen helpen op Green Gables. Anne was, net als ik, mager en roodharig. Ze was levendig en had een enorme fantasie. Je snapt dat ik me perfect met haar kon vereenzelvigen. De boekjes volgen haar levenspad tot het moment dat ze kinderen kreeg.”
Series
“Het belangrijkste dat die series met me deden was dat ik een grote voorliefde kreeg voor vervolgverhalen waarin je de belevenissen volgt van eenzelfde groep mensen. Hoe hun karakter verandert, hoe ze zich ontwikkelen, welke gebeurtenissen hun karakters vormen. De kinderboeken uit mijn jeugd hebben dus grote invloed gehad op alles wat ik nu schrijf voor volwassenen en young adults. Maar ook andere series hebben me beïnvloed. Toen ik begon met het schrijven van mijn eerste Lynley-roman, las ik de twaalfdelige Poldark-serie van Winston Graham. Een prachtige serie, die in Cornwall speelde gedurende de 18e en het begin van de 19e eeuw. Graham beschreef de levens van de familie Poldark. Zijn hoofdpersoon Ross Poldark is een Britse legerofficier die na de oorlog terugkeert naar Cornwall om te ontdekken dat zijn verloofde Elizabeth Chynoweth dacht dat hij dood was en die nu op het punt staat zijn neef Francis Poldark te trouwen. Als zijn rouwperiode voorbij is, trouwt hij enkele jaren later met het dienstmeisje Demelza Carne. De serie eindigt met Ross Poldarks dochter die een operazangeres wordt. Mooi, echt heel mooi. Het lezen van de Poldark-boeken met alle dramatische wendingen en het klassenverschil tussen Ross Poldark en zijn vrouw, die van nederige afkomst is, hebben mijn manier van schrijven aan de Lynley-verhalen zeker beïnvloed.”
Warm gevoel voor Engeland
De reeks boeken met inspecteur Lynley en Barbara Havers zijn allemaal in Engeland gesitueerd, het land waar Elizabeth George regelmatig komt om te ontspannen en om research te plegen. Momenteel is ze bezig aan haar 19e Lynley-boek en nog steeds heeft ze hetzelfde warme gevoel voor het eiland als toen ze er voor het eerst kwam. Met één uitzondering. George: “Het is me een keer overkomen dat ik een politieman in Cornwall interviewde als onderdeel van de research voor een nieuw boek. Helaas bleek mijn opnamerecorder niet meegelopen te hebben. Meer dan anderhalf uur gespreksstof weg. Een ramp. Dat doet echter niets af aan mijn liefde voor Engeland met haar eeuwenoude tradities, ceremonies en onuitroeibare klassenverschillen. Wat ik ook aan de Engelsen bewonder is hun liefde voor de natuur en voor hun beeldschone landschappen. Ze weten wat ze hebben en zijn er zuinig op. In Amerika wordt de natuur verkwanseld door projectontwikkelaars. Daar regeert het geld. Op de mooiste plekken worden winkelcentra gebouwd. Afschuwelijk.
Dat ik als Amerikaanse van Engeland ben gaan houden komt overigens door een jeugdvriendinnetje dat uit Engeland kwam. Zij maakte mij nieuwsgierig. Een gevoel dat versterkt werd door de Beatles die in Amerika een reeks concerten gaven en door de Engelse mode van Mary Quant. Jurkjes in zwart-wit motieven, die droeg ik in die tijd. En op de televisie zag je beelden van meisjes met lange laarzen tot op hun dijen en langharige jongens uit Londen. Het was een kwestie van tijd of ik zou er naar toe gaan om het met eigen ogen te zien. Dat wist ik zeker. En toen ik op 17-jarige leeftijd de kans kreeg om naar Engeland te gaan, bleek alles precies zoals ik het me voorgesteld had. Toen ik later begon met schrijven heb ik geen seconde hoeven nadenken over de locatie van mijn verhalen: Engeland!”
Amerika
Stormgevaar, het young adult-boek van George, speelt in Amerika en niet in haar geliefde Engeland. George: “Ik ben aan de serie young adult-boeken begonnen nadat ik het eerste deel van de Twilight-saga had gelezen. Dat speelde zich af in de regio Pacific-Noord-West. Maar toen ik dat boek las merkte ik dat de auteur nooit op de locatie was geweest die ze beschreef. Dat stoorde me omdat ik de streek goed ken. Als reactie besloot ik een boek te schrijven dat zich op exact dezelfde plek afspeelt, maar dan realistisch beschreven. Ik wilde de jeugdige lezers laten zien hoe het er werkelijk is. En omdat ik, zoals gezegd, dol ben op series, besloot ik het leven te volgen van vijf tieners.
Ik heb in Stormgevaar, het 1e deel in de serie ‘Fluistereiland’, gekozen voor het eiland Whidbey als decor omdat een eiland een geïsoleerde omgeving is met een geïsoleerde gemeenschap. Dat betekent dat je personages weinig kanten op kunnen. Alles wat er gebeurt speelt zich af binnen een begrensd gebied met dezelfde personages. Verder hebben gesloten gemeenschappen het voordeel dat iedereen elkaar kent en dat de kinderen er in een meer beschermde leefomgeving opgroeien. Ze gaan vrijwel nooit het eiland af en dat betekent dat ze niet zo snel in aanraking komen met alle vervelende invloeden uit de grote stad. Soms is dat gunstig, maar soms ook niet uiteraard.”
De wetten van young adults
Er zijn meerdere schrijvers van misdaadromans die naast hun boeken voor volwassenen ook boeken voor young adults schrijven. De een doet het uit educatieve overwegingen, de ander om leuke verhalen voor eigen kinderen en hun leeftijdgenoten te maken. Elizabeth George zegt dat zij het als een uitdaging zag. Ze wilde weten of ze voor young adults zou kunnen schrijven, zonder wat taalgebruik betreft een kniebuiging te hoeven maken. George: “Natuurlijk heb ik veel moeten leren. Een boek voor young adults heeft haar eigen wetten en regels. Zo heb ik flink wat moeite gehad om een plot te bedenken waar alle handelingen logischerwijze voortkwamen uit de karakters. Daarvoor moet je je goed kunnen inleven in datgene wat tienermeisjes en jongens denken en voelen. Zij hebben hun eigen leefwereld die zij voeden met hun eigen energie. Alle problemen die zij tegenkomen, of zelf veroorzaken, proberen ze in eerste instantie zelf op te lossen. En dat vond ik behoorlijk moeilijk, want kinderen in de Pacific-Noord-West kloppen wel degelijk bij ouderen aan als ze problemen hebben. Maar de redactrice van mijn boek leerde me dat de wetten van een boek voor young adults voorschrijven dat de jongens en meisjes juist alles zelf willen doen. Dat ouderen een noodzakelijk kwaad zijn, lastig om mee te dealen. Dat was voor mij even omschakelen.”
Verstand contra emotie
Hoewel alle boeken van Elizabeth George verhalen bevatten die direct voortkomen uit de handelingen van de personages, is er een groot verschil tussen de Lynley-reeks waarin de wereld van de volwassenen beschreven wordt en de young adult-reeks waarin de gebeurtenissen zich afspelen vanuit het perspectief van tieners. George knikt nadenkend: “Volwassenen denken soms goed na voordat ze handelen. Ze overwegen dingen. Lezers leren de personages mede kennen door hun gedachten. Bij jonge mensen komt het nadenken op de tweede plaats. Hun handelingen zijn veel meer het directe gevolg van hun emotionele toestand. In de boeken van young adults worden de verhaallijnen voor een groot deel bepaald door jaloezie, vriendschap, liefde, de worsteling om jezelf te kunnen zijn, je anders voelen dan anderen, etc. Jeugdige lezers willen hun eigen belevingswereld terugzien en die wegen ze af aan de handelingen van de karakters en niet zozeer aan wat ze denken.”
Leefwereld
In Stormgevaar beschrijft George de gebeurtenissen in eerste instantie vanuit het perspectief van de 14-jarige Hannah Armstrong die samen met haar moeder op de vlucht is voor een gewelddadige stiefvader Jeff Corrie. Om naspeuringen te bemoeilijken neemt Hannah de naam Becca King aan. Op het eiland Whidbey vindt zij onderdak. George: “Ik heb het verhaal verteld door de ogen van de tieners die moeilijkheden hebben. Eén ervan is natuurlijk Becca die op de vlucht is en die op het eiland een nieuw leven moet proberen op te bouwen. Een ander is Seth Darrow, een jongen die bij een supermarkt werkt, een jongen met leerproblemen. Ik denk dat veel lezers van zijn leeftijd zijn worsteling zullen herkennen. In dit boek is zijn rol tamelijk groot. In het volgende boek minder en in het derde boek is hij weer prominent aanwezig en dan laat ik zien dat iedereen vooruitgang kan boeken, als er maar sprake is van interesse. Ik geef lezers met dezelfde problemen dus hoop. Van scholen in de Pacific-Noord-West heb ik gehoord dat ze mijn boek in het lesprogramma hebben opgenomen vanwege het feit dat ik bepaalde problemen bespreekbaar maak: drugs, racisme, pesten, geweld, leerproblemen. Het geeft een goed gevoel dat ik een positieve bijdrage lever met mijn boeken die toch voor een groot deel puur entertainment zijn. Het is ook een fijn idee dat zowel jongens als meisjes mijn boek lezen. De jongens vanwege de spanning, de mysteries, en de meisjes vanwege de romantiek en het gekibbel van meisjes over jongens.”
Mysterie en puzzels
Voor de gemiddelde lezer is Stormgevaar een spannend boek waarin mysteries een grote rol spelen. Becca kan haar moeder op het vasteland niet meer bereiken en vraagt zich wanhopig af wat er met haar aan de hand is. Onderhuids leeft er bij Becca de spanning of haar gewelddadige vader haar op het eiland zal vinden en Derric, een van Becca’s vriendjes van Oegandese afkomst, wordt bewusteloos in een ravijn gevonden. Wat is er met hem gebeurd? George: “Ik heb niet bewust een thriller willen schrijven. Mijn manier van schrijven is gewoon dat ik in al mijn boeken vragen oproep die beantwoord moeten worden. Dat doe ik in mijn Lynley-reeks en dat heb ik ook in dit boek gedaan. Ik creëer voor mijzelf als schrijver een bepaalde richting. Ik bouw mijn verhalen op als puzzels. Maar ik geef de lezers altijd veel meer informatie dan de politie heeft, dus iedereen kan meedenken. Als ik die methode volg, is er vrijwel altijd sprake van mysteries. In Stormgevaar heerst een constant gevoel van dreiging. Becca moet steeds over haar schouder kijken. Ze is constant bang dat haar stiefvader haar zal vinden. Zolang nog niet duidelijk is of hij Becca al dan niet zal vinden, is er sprake van mysterie. Mysterie is gebaseerd op onwetendheid en met dat gegeven speel ik.”
Ideale gezelschapsheer
“Maar belangrijker dan mysteries vind ik de karakters. Ik moet het de moeite waard vinden om over hen te schrijven. Zo is het ook gegaan met Lynley. Ik wilde een beschaafde politieman. Geen arme sloeber met in de ene hand een glas whisky en in de andere hand een sigaret. Ik wilde een hoofdrolspeler die ik ook in het dagelijks leven aangenaam gezelschap zou vinden. Elegant, goed gekleed en goed gemanierd, rijk, beschaafd. Een man met een interessante achtergrond die tevens een gepassioneerd iemand is. Maar toch verre van een snob. Hij is gewoon wie hij is. Als je zo lang aan een boek schrijft als ik is het natuurlijk belangrijk dat je hoofdpersoon, aan wie je de hele dag loopt te denken, ook aardig is. Barbara Havers is zijn tegenpool, maar met haar heb ik het meeste plezier. Thomas Lynley heeft altijd alles onder controle. Barbara volstrekt niet. Zij is veel impulsiever en dat heeft ook zijn charme.”
Afwisseling
In sommige verhalen komt Lynley nauwelijks voor. Tot groot verdriet van een grote schare fans die niet genoeg van hem kunnen krijgen. George begrijpt het sentiment, maar laat haar eigen gevoel als schrijfster prevaleren: “Ik wil niet alleen afwisseling, ik wil soms ook de ruimte om een van de andere karakters een stap voorwaarts te laten maken. Dat betekent dat een van de andere karakters, in sommige gevallen even op de achtergrond moet blijven. Op die manier krijgen alle belangrijke personages hun eigen boek, waarin hun karakter een extra dimensie krijgt. Wat chemie tussen de personages betreft moet ik wel opletten. In een Lynley boek moet ik altijd Havers laten opdraven om hem tegenspel te geven. Maar een Havers-boek kan moeiteloos zonder Lynley. Het soort tegenwicht dat Barbara nodig heeft, kan ook door anderen worden gegeven. Thomas Lynley heeft Barbara Havers meer nodig dan zij hem. Maar hoe dan ook, ik heb zelf de vrijheid nodig om karakters nu en dan weg te laten. Ik zou gek worden als ik in elk boek alle karakters terug moet laten komen. Ik wil mijn boeken fris houden en als schrijfster wil ik zelf fris blijven. Ik ben bezig aan een lange rit met Lynley en als ik niet fris ben, gebeuren er ongelukken. Bovendien kan je als auteur alleen maar op je eigen kompas varen. Je weet nooit echt wat de lezer wil. Daarom schrijf ik het soort boeken dat ik zelf graag lees.”
Maatschappelijke problemen
Wie de eerste boeken van Elizabeth George met de latere vergelijkt, merkt dat er steeds meer aandacht wordt besteed aan maatschappelijke problemen zoals kindermisbruik, draagmoederschap, schandaaljournalistiek, etc. Elizabeth George geeft het volmondig toe: “Naarmate ik meer in Engeland kwam en meer om me heen keek, zag ik steeds helderder de problemen waar het land mee worstelde. Het begon me zo bezig te houden, dat het schrijven over criminaliteit niet meer voldoende voor me was. Engeland is geen land dat uitsluitend bevolkt wordt door beschaafde blanke Engelsen. Londen is een internationale stad waar een immens aantal nationaliteiten met en naast elkaar leeft. Ik wil dat mijn boeken een weerspiegeling zijn van de werkelijkheid. En bij die werkelijkheid hoort niet alleen de criminaliteit van alledag, maar hoort ook een scala aan sociale problemen. Mijn boeken moeten geloofwaardig blijven en meer bieden dan een simpel misdaadverhaal.”
Charles Dickens
In iedere recensie over de boeken van Elizabeth George wordt de omvang gememoreerd. Zeshonderd of meer pagina’s zijn geen uitzondering. Agatha Christie deed het met minder. George moet er hard om lachen: “Ik ben wel de Charles Dickens van het misdaadverhaal genoemd. Mijn redactrice bij uitgeverij Harper Collins zei ooit na een eerste lezing van mijn boek dat ze het op prijs stelde als ik driehonderd pagina’s zou schrappen. Maar toen ik dat weigerde heeft ze er nooit meer moeilijk over gedaan (haha). Eerlijk gezegd probeer ik het aantal pagina’s wel eens te verminderen, maar het lukt me gewoon niet. Mijn verhalen zijn er te complex voor, mijn karakters te interessant. Bovendien houd ik van fraaie beschrijvingen en niet van een dom verhaal waarin de ene actie de andere klakkeloos opvolgt.”
25 jaar getrouwd
Na 25 jaar is het karakter van Georges hoofdpersonen uiteraard veranderd. George: “Ze zijn gegroeid. Barbara Havers had in het begin een erg kort lontje. Ze is in de loop der tijd minder bozig en sardonisch geworden. Ze is geestiger geworden, maar ze heeft nog steeds geen enkel respect voor sociale instellingen. Het is wel zo dat ze haar gebrek aan respect duidelijker en met meer humor uit. Wat Lynley betreft, hij was altijd behoudender. Hij ging zelden tot nooit over de grenzen heen van wat politiemensen officieel mogen doen. In de loop der tijd heeft hij die grenzen uitgerekt. Dat maakt hem wel menselijker. Maar in het algemeen is het een speurdersduo dat deel van mij uitmaakt. In zeker opzicht ben ik al bijna 25 jaar met hen getrouwd. Toch heb ik nooit een seconde overwogen om een punt achter ons papieren huwelijk te zetten.”
Lange reis
“Ik wil, zoals dat in alle goede series gebeurt, Lynley’s reis tot het einde toe beschrijven. Niet per se tot zijn pensioen of zijn dood, maar zijn verhaal moet een mooi afgerond einde hebben. Het moet op een punt zijn dat hij klaar is voor de toekomst en dat we als lezer weten dat we hem rustig verder alleen kunnen laten. Zo’n slotakkoord wil ik voor al mijn vaste personages. Pas als ik dat bedacht heb, voel ik me vrij om zelf andere dingen te gaan doen. Niet eerder. Ik hoop dat ik lang genoeg leef om mijn opzet af te maken. Dan moet ik wel goed op mijn gezondheid letten. Vroeger had ik ongeveer vier maanden vrij tussen het voltooien van het ene boek en het opstarten van een ander boek. Omdat mijn laatste boeken iets langer zijn, heb ik nog maar een maand vrij. Dat kan je alleen volhouden als schrijven iets is wat je ondanks jezelf moet doen. Schrijven is niet het allerleukste op de wereld, maar wel een levensbehoefte.”
