Hugh Howey: ‘Meestal begin ik met het dagdromen over mijn verhaal’

Zo publiceerde Howey ook zijn boek Wool in eigen beheer. Aanvankelijk verscheen dit spannende verhaal alleen als e-book, in vijf delen. Maar in de Verenigde Staten werd de thriller een onverwacht groot succes: er werden meer dan een half miljoen exemplaren verkocht. De Amerikaanse uitgeverij Simon & Schuster besloot het verhaal in een papieren versie opnieuw uit te geven, met als resultaat dat het boek wereldwijd werd opgepakt: het werd een internationale bestseller. Het boek werd inmiddels verkocht aan achttien landen. De Nederlandse editie verschijnt 26 november bij uitgeverij Q onder de titel Silo, maar is vanaf nu al te koop (in delen) als e-book.

Begin november was Hugh Howey op uitnodiging van zijn Nederlandse uitgeverij een lang weekend in Nederland. Crimezone-reporter Mads Bruijnesteijn sprak met hem over zijn inspiraties, het fenomeen ‘self-publishing’, dystopische verhalen, een mogelijke film en uiteraard: zijn bestseller Silo.

Voordat we het over Silo hebben, ben ik nieuwsgierig naar de tijd voordat hij een professioneel schrijver werd.

Heb je altijd schrijver willen worden?
‘Reeds van jongs af aan droomde ik om schrijver te worden; ik was twaalf of dertien. Ik ben altijd al een fervent lezer geweest. Ik werd verliefd op de boeken die ik las en ooit wilde ik er zelf een schrijven. Natuurlijk heb ik nooit gedacht dat het zo zou uitpakken.’

Heb je zelf favoriete schrijvers of boeken?
‘Voor non-fictie is mijn favoriet The Blank Slate van Steven Pinker (NL: Het onbeschreven blad, red.). Ook heb ik genoten van al het werk van Bill Bryson; ik ben een fan van klassiekers. Gulliver’s Travels van Jonathan Swift (NL: Gullivers reizen, red.) is een fictieboek dat een grote invloed op mij als schrijver heeft gehad. Later ben ik gevallen voor Lexicon van Max Berry en The Martian van Andy Weir (beide zijn niet vertaald in het Nederlands, red.).’

Waarom heb je juist gekozen voor het sciencefiction-genre?
‘Schrijven over de nabije toekomst is de beste manier om commentaar te geven op het heden. Ieder mens overdenkt continue de consequenties van zijn/haar handelingen. Leidt het een tot het ander? Sciencefiction stelt ons in staat te ontdekken waar we mogelijk heengaan, als we onze huidige koers blijven volgen.
Silo is geen echte SF, maar meer een dystopisch verhaal. Er is geen sprake van geavanceerde technologie. Geen aliens of ruimteschepen. Gewoon een groep mensen die het einde van de wereld probeert te overleven, die probeert samen te leven en die hun emoties onder controle moet zien te houden. Het is zowel een verhaal over vandaag als over morgen.’

Waar haal je je inspiratie voor je verhalen vandaan?
‘Ik lees elke dag de krant, wat mijn hoofd vult met ideeën. Ik lees ook veel historische en wetenschappelijke boeken. Ik ben gefascineerd door alles wat ons menselijk maakt, waarom we ons op een bepaalde manier gedragen. Dat is ook wat centraal staat in mijn boeken: karakters waarbij je empathie voelt voor de manier waarop ze vechten om een beter persoon te worden of om de wereld te verbeteren.’

Ok, maar dan de volgende stap. Je hebt een idee. Hoe ga je dan aan de slag?
‘Meestal begin ik met het dagdromen over mijn verhaal. Ik kan dit weken achtereen doen, vaak tijdens het publiceren en promoten van eerder werk. Ik krijg een gevoel over de karakters en de setting van het verhaal, en soms zie ik zelfs voor me hoe het verhaal gaat eindigen. Wanneer ik begin met schrijven, heb ik al enige tijd in mijn wereld geleefd. Ik heb dan het gevoel alsof ik het ken.’

Uiteindelijk heb je dan het verhaal op papier staan. De meeste schrijvers zullen dan op zoek gaan naar een uitgever en een agent. Jij koos voor een heel andere optie: het boek in eigen beheer uitgeven. Hoe dat zo?
‘Ik was erg blij met mijn verhaal en een handvol mensen was geïnteresseerd om het te lezen. Mijn gedachte was om het verhaal zo snel mogelijk beschikbaar te maken voor deze mensen en niet jaren te spenderen aan het maken van deals, dat zou resulteren in een massale lancering van het boek met veel druk om het snel te verkopen. Mijn verhalen gaan nergens naartoe. Ze zijn beschikbaar voor de rest van mijn leven. Ik voelde gewoon niet de druk om het op een andere manier dan deze te publiceren.’

Wat is het grootste verschil tussen een boek in eigen beheer uitgeven en de traditionele manier?
‘Artistieke controle. Je schrijft het verhaal waarin je gelooft; je bent in staat om enorme risico’s te nemen. Veel van mijn verhalen zijn lastig te classificeren voor boekwinkels. Silo is evenzeer een thriller als een sciencefiction-boek. Je zou het kunnen plaatsen bij de literaire fictie, naast Cormac McCarthy en Margaret Atwood. Dat maakt het moeilijk voor uitgevers om het te verkopen, maar gemakkelijker voor de lezers om het te kopen. Lezers zoeken altijd naar uitbreidingen van hun verbeelding door iets wat ze nog nooit hebben gezien of gelezen. Het in eigen beheer uitgeven biedt dezelfde vrijheden die onafhankelijke muzikanten of filmmakers genieten.’

Is de promotie van je boek dan niet het belangrijkste voor ‘self-publishers’?
‘Nee, juist helemaal niet. Ik heb nooit promotie gemaakt voor Silo totdat het een bestseller werd. Het belangrijkste voor elke schrijver is het schrijven zelf. Het is niet een kwestie van gewoon doen, maar het moet goed gedaan worden en wanneer je eenmaal klaar bent, moet je het opnieuw doen. De beste promotie is je volgende verhaal. Tot op heden heb ik nog nooit iemand verteld dat ze mijn boek moeten kopen. Dat doe ik nooit. Ik besteed mijn tijd aan het schrijven en aan de interactie met mijn bestaande lezers. En natuurlijk ga ik op elke aanvraag voor een interview in. Maar zelfs in de interviews zal ik mensen niet aandringen mijn boeken te kopen. Daar zijn anderen voor.’

Hoe belangrijk zijn in dat licht recensies?
‘Voor mij persoonlijk zijn ze cruciaal. Recensies laten me weten dat mensen mijn werk lezen om er een mening over te vormen. En ze vertellen me wat mensen vinden van het verhaal, wat ik goed doe, wat ik beter kan doen. Het is altijd beter om een publiek te hebben, iemand die je bejubelt, je bedankt voor je inspanningen. Dat maakt het een stuk gemakkelijker om elke ochtend op te staan en weer wat bladzijdes weg te tikken.’

Heb je tips voor mensen die hun verhaal in eigen beheer willen uitgeven?
‘Wees geduldig en ben er zeker van dat je verhaal zo goed is als het kan zijn, voordat je het publiceert. Lees het nog een paar keer extra door. Laat het door meerdere mensen lezen, want vaak hebben zij een andere mening. Of laat het boek redigeren, hetzij door iemand waarvoor je betaalt of door andere schrijvers met wie je werk uitwisselt. Pas als je eenmaal echt tevreden bent, ga je het uitgeven. Maak het beschikbaar voor lezers. En schrijf dan je volgende verhaal.’

Toch heb je er uiteindelijk voor gekozen om Silo bij een traditionele uitgeverij onder te brengen?
‘We hebben lange tijd gedacht dat we nooit een traditionele deal zouden doen in de VS. We hebben een groot aantal aanbiedingen afgeslagen, eerst voor honderden en duizenden dollars en later zelfs voor miljoenen. Totdat we een zogenaamde ‘print-only’-deal konden maken, zeven jaar na de verschijning van Wool. Toch een traditionele deal dus. (‘print-only’ behelst alleen de rechten voor het gedrukte boek, red.).

In het buitenland is het altijd zinvol om samen te werken met een uitgever. Zij kennen hun markt. Dit was niet een gebied dat ik zelf zou kunnen veroveren. Het werken met meer dan 30 buitenlandse uitgeverijen heeft mij de gelegenheid gegeven om met briljante en fantastische mensen uit de uitgeverswereld te werken, en om mijn verhaal naar nog meer mensen te brengen. Het was voor mij volkomen logisch.’

Wat is de toekomst van het publiceren, denk je?
‘Ik denk dat we het nu al zien. Ik geloof dat de veranderingen grotendeels al zijn gemaakt en dat we enige stabiliteit zullen zien in de komende jaren. Uitgeverijen zullen geweldige boeken blijven produceren, en auteurs zullen ‘self-publishing’ blijven gebruiken om hun beginnende schrijverscarrières te starten. Meer diversiteit en meer keuzes zullen voordelen zijn voor de lezers.’

Wat is het verschil tussen Silo en andere dystopische boeken, zoals De oversteek van Justin Cronin en World War Z van Max Brooks?
‘Van deze drie boeken denk ik dat Silo het meest zegt over de wereld waarin we nu leven. Ik hoop dat het net zo vermakelijk is als De oversteek en World War Z, maar wat ik hoor van lezers is dat mijn werk veel aannemelijker is. Mensen vragen me of ik alles weet. De afgelopen twee jaar doet het wereldnieuws de boeken haast profetisch lijken.’

Wat is het belangrijkste thema in Silo? Is het de menselijke hoop om het leven beter te maken, zelfs wanneer je, in dit geval, in een strak gecontroleerde omgeving leeft?
‘Dat is het. De helden in deze wereld zijn diegenen die durven hopen dat de toekomst beter zal zijn dan het verleden, dat de buitenwereld kan worden verbeterd. Dat is niet wat de machthebbers van deze wereld willen dat mensen denken. Zij willen een status-quo. Het is altijd wat de machthebbers willen. Volgens hen dan.’

De silo is een omvangrijk gebouw met een complexe samenstelling. Heeft u een soort tekening of overzicht gemaakt om alle personages, departementen en regels in de silo te kunnen onthouden?
‘Ik heb een overvloed aan notities. Lijsten met elk niveau van de silo en wat zich daar bevindt. Ik ben niet artistiek genoeg om dergelijke afbeeldingen te maken, hoewel anderen wel een poging hebben gedaan.’

Vertegenwoordigt de silo en haar verschillende niveaus de echte wereld en de echte mensen?
‘Ja. In een overdreven vorm, dat wel, maar ik denk het zeker! We zijn heel erg beperkt door onze klassen en onze bezetting. Het werk wat je doet, differentieert je. Maar zo zou het niet moeten gaan. We zouden onderscheiden moeten worden in de dingen die we in onze vrije tijd doen en niet in wat we doen om ons die vrije tijd te veroorloven.’

In sommige delen van het verhaal wordt ook de mechanische werking van de silo verteld. Juliette, het hoofdpersonage, is iemand met veel technische kennis. Heb je zelf een technische achtergrond? Waarom is die mechanische werking van de silo zo belangrijk?
‘Ik heb een mooie technische achtergrond. Ik heb een tijdlang computers gerepareerd, en ik heb jarenlang als scheepsbouwer gewerkt, wat inhield dat ik diverse machinerie van de boot maakte. Ik denk dat de allegorie in het geval met Juliette is dat mensen radartjes zijn in een grote machine. Leren hoe dingen werken en hoe ze samenwerken, helpt ons inzien hoe mensen met elkaar omgaan. Die metafoor heb ik uitgewerkt in dit verhaal. Vandaar de beschrijvingen van de mechanische werking.’

Er zijn nieuwsberichten over een mogelijke verfilming van het boek. Kun je ons daar meer over vertellen?
‘Ridley Scott en Steve Zaillian hebben een optie op de filmrechten. Zij hebben J. Blakeson ingehuurd om een scenario te schrijven, dat een paar weken geleden afgerond is. Ik wacht nog steeds op het bericht of ze de film gaan maken.’

Mocht de film doorgaan, ben je dan betrokken bij het maken van de film?
‘Ik heb ze in een eerder stadium al een klein beetje advies gegeven. Ik heb vanaf het begin gezegd dat niet ik, maar iemand anders het scenario zou moeten schrijven. Ik heb het gewoonweg te druk met mijn eigen werk. Het is in goede handen.’

Wat kunnen we in Nederland nog meer van je verwachten?
‘Er zijn twee vervolgdelen. Beide zijn al geschreven en zouden bij jullie al volgend jaar uit moeten komen, dus lezers hoeven niet lang te wachten.’