Ik, Asimov: de bedenker van de Drie Wetten van de Robotica

Pagina 3 van 3

De Foundation en psychohistorie

Naast de robotboeken heeft Asimov nog twee grote series op zijn naam staan, namelijk Galactic Empire en Foundation. Later heeft Asimov zijn drie series aan elkaar geschreven tot één universum, waarbij de robotboeken als een soort geschiedenis (en waar ze niet kloppen met de rest van de verhalen als legenden) gelden voor het Galactisch Imperium dat later komt en uiteindelijk de Foundation, die in de verre toekomst speelt, nadat het eerste Imperium ineengestort is.

De Foundationboeken zijn gebaseerd op een fictieve wetenschap: de psychohistorie. Dit is noch psychologie, noch geschiedenis, maar veel meer een superdoorontwikkelde vorm van statistiek, sociologie en wiskunde. De modellen die in het eerste Foundationboek geïntroduceerd worden door de bedenker ervan, Hari Seldon, voorspellen de ondergang van het Imperium. Daarom worden er twee zogenaamde Foundations (de vertalers hebben er vanaf gezien om de serie in het Nederlands ‘de stichting’ of iets dergelijks te noemen) opgericht. Het zijn wetenschappelijke kolonies, die er voor moeten zorgen dat de mensheid de ineenstorting van het Imperium en de chaos die daarop volgt, zal overleven.

De boekenserie is gebaseerd op acht van Asimovs korte verhalen die in de veertiger jaren in Astounding verschenen. Het idee is gebaseerd op de klassieke boeken History of the Decline and Fall of the Roman Empire van de 18e eeuwse historicus Edward Gibbon. De boeken beschrijven vooral de ondergang van het Galactische Imperium en hoe de Foundations en anderen daar invloed op uit proberen te oefenen. Het doel van de Foundation is om een voorspelde periode van 30.000 jaar chaos terug te brengen tot ‘slechts’ 1.000 jaar, als een soort duistere middeleeuwen in de verre toekomst. Memorabele figuren zoals het Muildier (een gemuteerde generaal die grote delen van het gevallen Imperium verovert) geven kleur aan deze serie.

Na de aanvankelijke trilogie vond Asimov het eigenlijk wel welletjes. Maar omdat aan het einde van het derde deel de voorspelde 1.000 jaar chaos nog niet voorbij was, bleven fans zeuren om vervolgen. Uiteindelijk, in de jaren tachtig, kregen ze die ook, waarbij het boek De Foundation en Aarde de drie grote Asimov-series aan elkaar koppelt.

De oorspronkelijke trilogie heeft een paar eigenaardigheden, die kenmerkend zijn voor het voorbijgaan van de Golden Age. Zo worden berekeningen voor ruimtereizen in de Foundation boeken op ruitjespapier uitgevoerd, omdat toen de verhalen geschreven werden computers nog niet bedacht waren. Ook komt er een door radioactieve straling omgeven troon in voor, wat geldt als teken van macht, omdat de schadelijkheid van straling toen nog niet algemeen bekend was.  

Andere boeken

Asimov heeft naast sciencefiction ook zeer veel populair wetenschappelijke artikelen en boeken gepubliceerd. Daarnaast schreef hij over de robot Norby (samen met zijn vrouw Janet, voor kinderen) en over ruimteheld Lucky Starr (onder pseudoniem Paul French, voor ‘juviniles’, wat we nu Young Adult zouden noemen). Verder schreef hij verschillende detectiveboeken en series. Ten slotte is  er ook nog een aantal losstaande sciencefiction boeken verschenen, zoals bijvoorbeeld Het einde van de eeuwigheid, dat over tijdreizen gaat, en Zelfs de goden, waar hij verschillende samenlevingen, waaronder een buitenaardse (voor hem een zeldzaamheid) verkent.

Dood en nalatenschap

In 1992 overleed Asimov aan de gevolgen van AIDS, wat pas veel later bekend gemaakt werd. Na een hartinfarct in 1977 kreeg hij in 1983 een driedubbele bypassoperatie, waarbij hij door een bloedtransfusie met HIV besmet raakte.

Vanaf 1977 bestaat het tijdschrift Asimov’s Science Fiction, dat nog steeds zes keer per jaar verschijnt. Tot zijn dood was Asimov aan het blad verbonden als hoofdredacteur, schreef hij artikelen en beantwoordde brieven van lezers.

Gedurende zijn gehele carrière heeft Isaac Asimov een enorme invloed gehad op sciencefiction en populaire wetenschap. Nog steeds staat hij bekend als één van de beste sf-schrijvers en als een van de Grote Drie van de Golden Age van sciencefiction. Maar hij is niet in die Golden Age blijven hangen, ook in de jaren zeventig en tachtig verschenen er nog vele, vaak zeer goed ontvangen boeken van zijn hand. De Drie Wetten van de Robotica worden nog steeds besproken als het over robots in de huidige maatschappij gaat. Dat blijkt ook maar weer doordat Nederland Leest in 2017 zijn klassieker Ik, robot als themaboek heeft gekozen.

Isaac Asimov: een van de bekendste en grootste schrijvers van de sciencefiction.