Recensie: Stormen alsof de lezer er middenin zit

Het gerecenseerde boek

Toen wij vogels waren

Auteurs: Ayanna Lloyd Banwo
Vertaler: Hi-en Montijn
Uitgeverij: De Bezige Bij

Darwin is nog maar net aangekomen in Port Angeles, als hij een baantje vindt als grafdelver. Hij heeft zijn moeder en het rastafarigeloof achter zich gelaten om zijn fortuin te zoeken in de grote stad. Hier moet ook ergens zijn vader wonen, en hij heeft goede hoop dat hij hem in de drukke straten tegen het lijf zal lopen.

In een oud huis op een heuvel, waar het oerwoud en de stad elkaar ontmoeten, ligt de moeder van Yejide op sterven. Haar nalatenschap is bijzonder: ze heeft het vermogen om te communiceren met de doden. De vrouwen in de familie van Yejide stammen af van de corbeaux, de zwarte vogels die bij zonsondergang naar het oosten vliegen met de zielen van de doden. Darwin en Yejide hebben elkaar nodig. Hun lotsbestemming is onlosmakelijk verbonden en ze zullen elkaar vinden op Fidelis, de uitgestrekte oude begraafplaats van Port Angeles, waar geheimen en problemen voor het oprapen liggen.

Over de auteur
Ayanna Lloyd Banwo komt uit Trinidad & Tobago en studeerde in Engeland. Haar verhalen zijn gepubliceerd in gerenommeerde tijdschriften. Toen wij vogels waren is haar debuut en verschijnt wereldwijd in vertaling.

Voorbestemd voor elkaar ****

Door: Angèle van Baalen

'En dan gaf ze [zijn moeder] hetzelfde antwoord dat ze gaf als hij naar zijn vader vroeg, of die nog in Port Angeles was: "In de stad zijn alleen maar doden, Emmanuel. En rasta’s gaan niet om met doden."'

Maar laat dat nou net de lotsbestemming zijn van Emmanuel Darwin! Omgaan met de doden en met de vrouw die de zielen van de doden bevrijdt!

In de debuutroman Toen wij vogels waren van Ayanna Lloyd Banwo valt de lezer midden in het verhaal. Er zijn twee verhaallijnen. In de ene staat Darwin centraal. Hij neemt afscheid van zijn moeder en tegelijkertijd van het rastafari geloof, door zijn hoofd kaal te scheren en werk aan te nemen op de begraafplaats Fidelis in Port Angeles. In de andere verhaallijn is de jonge vrouw Yejide het hoofdpersonage. Haar liefdeloze moeder ligt op sterven, maar haar ziel kan pas wegvliegen wanneer de storm het hevigst is. Binnen deze familie van corbeaux-vrouwen zal Yejide de volgende vrouw zijn die de zielen van doden bevrijdt uit hun lichaam, zoals het lot was van haar moeder, haar oma en overgrootmoeder. Beide verhaallijnen wisselen elkaar af, raken steeds meer met elkaar verstrengeld totdat Darwin en Yejide fysiek en spiritueel samenkomen en beseffen dat zij elkaar nodig hebben.

Via flashbacks leren we van beide hoofdpersonen die stukjes van hun leven kennen die nodig zijn voor begrip van hoe zij op dat moment in het leven staan. Uitvoerig beschrijft Lloyd Banwo de innerlijke strijd die Darwin en Yejide voeren. Darwin worstelt met zijn schuldgevoel, iets doen dat indruist tegen het rasta geloof en de wens van zijn moeder. Yejide twijfelt zeer of ze de gave van zielenbegeleider zal accepteren, wat ook inhoudt dat ze het grote familiehuis op de heuvel moet beheren, of dat ze de raad van haar moeder zal opvolgen om de doden aan de doden te laten en er vandoor te gaan met haar lief.

De nevenpersonages worden slechts uitgewerkt voor zover zij bijdragen aan de gedachten en handelingen van de twee hoofdpersonages. De medewerkers op de begraafplaats doen Darwin het verschil tussen goed en kwaad en het grijze gebied daartussen inzien en maken hem daardoor bewust van wat hij zelf belangrijk vindt. De moeder van Yejide, die geen enkele genegenheid voor haar dochter toont, draagt misschien ongewild bij aan het sterker worden van Yejide’s karakter:

'Yejide kent haar moeder alleen via momenten die voor iemand anders zijn bestemd – een door een half geopende deur opgevangen glimp, een flard van een gesprek dat zij niet mag horen. Al die momenten stopt ze in dozen. Soms opent ze die, spreidt de inhoud uit om die te inventariseren.'

In de familie van Yejide is het de man die liefdevol 'de zwijgende steunpilaar van het huis' is voor de corbeaux-vrouw die met de storm wegvliegt om zielen van doden te bevrijden. Zo kleurrijk als de beschrijving van Port Angeles en de begraafplaats Fidelis is, zo angstaanjagend is die van de stormen, alsof de lezer er middenin zit.

De schrijfster werkt de thema’s schuldgevoel, tweestrijd, liefde, dood en leven, diepgaand uit. Haar schrijfstijl is vloeiend, verzorgd, doet soms poëtisch aan en valt op door mooie beelden. Ruime aandacht besteedt zij aan de mystiek, aan wat niet gemakkelijk te duiden is. Veelal gekoppeld aan het weer: regenvlagen en stormen. Toen wij vogels waren is behalve een ontroerende familie- en liefdesroman ook een coming of age-roman: zowel Darwin als Yejide maken zich los van de ouderlijke 'macht', kiezen hun eigen koers in het leven.

Ayanna Lloyd Banwo bewijst met haar debuutroman, mooi vertaald door Hi-en Montijn, dat zij een volleerd schrijfster is. Toen wij vogels waren is een mooie, magische en soms spannende roman waarin liefde, leven en dood centraal staan en onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Gegoten in prachtig proza biedt het de lezer gegarandeerd een aantal uren leesgenot.

Meer kleurrijke covers