Blogpost:
Marceline de Waard
Witte heide
‘Weet je nog hoe ze ons ’s nachts wakker maakte omdat er watergeesten en nevelheksen buiten dansten?’ De herinnering maakt mij warm. Mama in haar ochtendjas, Olaf en ik half in slaap in onze pyjama’s naast haar. Geknield in het gras bij de rand van het water bracht ze met haar verhalen de nevels tot leven. Het werden boze geesten die geen rust vonden, van hartzeer gestorven juffers en heksen die dreigden de oogst te verstoren.
Bovenstaand fragment komt uit ‘Nevels’. Hoofdpersoon Fay (de ik in het fragment) koestert warme herinneringen aan de sprookjes uit haar jeugd en in Nevels spelen ze een symbolische bijrol. Voor een van deze sprookjes heb ik me laten inspireren door een Drentse heidelegende over ‘De juffer van de Blankenberg’. Van een oude scheper leerde deze juffer het geheim van de zeldzame witte heide: degene die dit krijgt zal sterven. De juffer gebruikte dit geheim om de aanbidders die ze afwees de dood in te jagen. In ‘Nevels’ laat ik deze legende als volgt terugkomen:
Net als ik het blad wil optillen, valt mijn blik op een vaasje met kleine witte heidebloemen. Een unheimisch gevoel bekruipt mij. De eerste keer dat ik deze zeldzame bloempjes voor het eerst zag – hoe oud zal ik zijn geweest? Zeven, acht? – wilde ik ze plukken. Mijn moeder trok me weg.
Ook nu schrik ik op van mijn moeders hand op mijn schouder.
‘Wat sta jij te dagdromen?’
‘De witte heidebloemen, wat doen die hier?’
‘Zijn ze niet beeldschoon? Ze bloeien zelden, ik kon het niet laten er een paar te plukken.’
‘Ze zijn gevaarlijk.’
Mama kijkt mij niet-begrijpend aan.
‘De jonkvrouw van de witte heide, weet u het niet meer? Zij plukte ze voor haar aanbidders, waarna die mannen stierven in de winter.’
‘Lieve kind, dat was toch slechts een verhaal? Bovendien heb ik ze aan niemand gegeven. Ben je zover?’
In de Drentse heidelegende bleven jonkers jaar in jaar uit dingen naar de hand van de juffer. Tot het moment dat één van hen haar verraste met een toefje witte heide. De juffer verdronk in een veenplas. Sindsdien ziet men haar in neveldampen boven de heide.
Nu zijn er in Nevels geen jonkers en juffers, maar er is wel witte heide.
Peinzend blijven mijn ogen rusten op het vaasje naast de klok. Er is iets mee, net als zondagochtend heb ik het gevoel dat ik iets mis. Het dwarrelt niet weg, een dieper besef grijpt me bij de keel.
‘De jonkvrouw van de witte heide. Wat heeft u met haar bloemen gedaan?’
Lees verder op mijn site
