Anton Willem Nieuwenhuis (1864–1953) was een veelzijdige figuur: arts, ontdekkingsreiziger, en later hoogleraar volkenkunde in Leiden. Hij groeide op in Deventer, studeerde geneeskunde in Leiden en promoveerde in Freiburg im Breisgau. Zijn carrière als officier van gezondheid bracht hem naar Nederlands-Indië, waar hij zich snel onderscheidde door zijn medische kennis, wetenschappelijke nieuwsgierigheid en betrokkenheid bij de lokale bevolking.
Zijn grootste faam verwierf hij door zijn expedities naar het onontgonnen binnenland van Borneo in de jaren 1890. Nieuwenhuis was geen gewone avonturier; hij combineerde medische observaties, antropologische interesse en nauwgezette documentatie. Tijdens zijn tochten legde hij intensief contact met verschillende Dajak-volken. Hij observeerde hun gebruiken, verzamelde gegevens over hun leefwijze en bracht een indrukwekkende etnografische collectie bijeen. Zijn expeditieverslagen, met bijdragen van fotografen en andere wetenschappers, vormen tot op heden een belangrijke bron voor de koloniale en antropologische geschiedenis van Zuidoost-Azië.
Na zijn terugkeer in Nederland werd Nieuwenhuis benoemd tot hoogleraar volkenkunde aan de Universiteit Leiden. In deze rol was hij niet alleen docent, maar ook bestuurder en oprichter van belangrijke wetenschappelijke verenigingen zoals de Nederlandsche Anthropologische Vereeniging. Hij speelde een centrale rol in het institutionaliseren van de volkenkunde als academische discipline in Nederland.
Het boek van A.H. Huussen jr. is gebaseerd op diepgaand archiefonderzoek en talloze primaire bronnen. Het biedt niet alleen een portret van Nieuwenhuis, maar ook een inkijk in de bredere context van de Nederlandse koloniale wetenschap, medische zorg en bestuurspraktijken in Nederlands-Indië. De auteur besteedt aandacht aan Nieuwenhuis’ familieachtergrond, zijn opleiding, zijn loopbaan als militair arts, en zijn rol als bestuurder en hoogleraar in Leiden.
Deze biografie laat zien hoe Nieuwenhuis laveerde tussen wetenschap, bestuur en persoonlijke ambitie. Hij was zowel pionier als systeemdenker: zijn leven illustreert de spanningen tussen koloniale expansie en de wens tot wetenschappelijke beschaving. Zijn werk heeft blijvende invloed gehad op de antropologie en de manier waarop we kijken naar Nederlandse betrokkenheid in de Indonesische archipel.
Zijn grootste faam verwierf hij door zijn expedities naar het onontgonnen binnenland van Borneo in de jaren 1890. Nieuwenhuis was geen gewone avonturier; hij combineerde medische observaties, antropologische interesse en nauwgezette documentatie. Tijdens zijn tochten legde hij intensief contact met verschillende Dajak-volken. Hij observeerde hun gebruiken, verzamelde gegevens over hun leefwijze en bracht een indrukwekkende etnografische collectie bijeen. Zijn expeditieverslagen, met bijdragen van fotografen en andere wetenschappers, vormen tot op heden een belangrijke bron voor de koloniale en antropologische geschiedenis van Zuidoost-Azië.
Na zijn terugkeer in Nederland werd Nieuwenhuis benoemd tot hoogleraar volkenkunde aan de Universiteit Leiden. In deze rol was hij niet alleen docent, maar ook bestuurder en oprichter van belangrijke wetenschappelijke verenigingen zoals de Nederlandsche Anthropologische Vereeniging. Hij speelde een centrale rol in het institutionaliseren van de volkenkunde als academische discipline in Nederland.
Het boek van A.H. Huussen jr. is gebaseerd op diepgaand archiefonderzoek en talloze primaire bronnen. Het biedt niet alleen een portret van Nieuwenhuis, maar ook een inkijk in de bredere context van de Nederlandse koloniale wetenschap, medische zorg en bestuurspraktijken in Nederlands-Indië. De auteur besteedt aandacht aan Nieuwenhuis’ familieachtergrond, zijn opleiding, zijn loopbaan als militair arts, en zijn rol als bestuurder en hoogleraar in Leiden.
Deze biografie laat zien hoe Nieuwenhuis laveerde tussen wetenschap, bestuur en persoonlijke ambitie. Hij was zowel pionier als systeemdenker: zijn leven illustreert de spanningen tussen koloniale expansie en de wens tot wetenschappelijke beschaving. Zijn werk heeft blijvende invloed gehad op de antropologie en de manier waarop we kijken naar Nederlandse betrokkenheid in de Indonesische archipel.
