Religie is ontstaan als reactie op de ondraaglijke zinledigheid van het bestaan van de reflecterende mens. Binnen het firmament dat hem leek af te schermen van de oneindige leegte van de kosmos werd gaandeweg een godenwereld gecreëerd waardoor men de illusie kon koesteren deel uit te maken van een groter geheel. Daarbinnen zorgde het dienen en vereren van hogere wezens voor de ontbrekende zingeving. In de westelijke wereld heeft dit geleid tot een samenleving op christelijke grondslag, waarin sprake was van sterke sturing van het individu. Naarmate de secularisering hier voortschreed kwamen er barsten in dit ‘baldakijn’ en ging men op zoek naar een passende vervanging. In de 20e eeuw werd de vacature opgevuld door een drietal massabewegingen met een uitgesproken fundamentalistische ideologie: communisme, fascisme en nationaalsocialisme. Deze waren enige tijd zeer succesvol doordat ze breed werden gedragen door hun aanhangers ondanks een bijna vanzelfsprekend verlies aan individuele vrijheid. Een eeuw nadien is het van belang dit verschijnsel te onderzoeken, bezien in het licht van de huidige politiek-maatschappelijke ontwikkelingen. Dit boek beoogt hieraan een bijdrage te leveren.
