Zinnen om in te lijsten

Per Petterson (1952) heeft al een aardige naam opgebouwd in de wereld van de romans en literatuur. De Noorse schrijver is razend populair in eigen land en heeft al meerdere onderscheidingen op zijn naam staan. Zijn doorbraak in Nederland kwam toen Twee wegen werd verkozen tot boek van de maand in de talkshow De Wereld Draait Door.

In Twee wegen ontmoeten twee mannen elkaar op een brug. Het gesprek verloopt ietwat ongemakkelijk en al gauw wordt duidelijk dat ze een lang verleden hebben. De vroegere beste vrienden zijn jaren eerder ieder hun weegs gegaan en spreken elkaar op de brug weer sinds lange tijd. De toevallige ontmoeting van de mannen, Tommy en Jimmy, zorgt ervoor dat herinneringen boven komen drijven.

Wisselend tussen herinneringen en heden, wordt steeds meer duidelijk over hun band en wat hun ontmoeting zo bijzonder maakt. Het verleden is wat je vormt en daarbij spelen je keuzes een grote rol. Kun je werkelijk ontsnappen aan je verleden? Moet je dat willen?

In de herinneringen maakt de lezer onder andere mee hoe Tommy geregeld mishandeld wordt door zijn vader. “Maar hij discrimineerde niet en maakte geen onderscheid in sekse. Hij trapte ons alle vier.” Gelukkig heeft Tommy zijn beste vriend Jim om op te steunen. Hij hoeft niet te rekenen op de hulp van zijn buren, die liever toekijken hoe hij zich, bont en blauw geslagen, staande houdt omwille van zijn zusjes. Terwijl zij iedere avond hun veilige wereld betreden, betreedt Tommy de hel.

Tommy is het zat en neemt het heft in eigen handen, zonder te hebben overdacht wat de consequenties zouden zijn van zijn actie. Hij zet een hele reeks aan gebeurtenissen in gang, die ertoe leidt dat het gezin uit elkaar getrokken wordt. Het is hartverscheurend om te lezen hoe ze elkaar beloven de scheiding hun band niet te laten beïnvloeden, wat uiteraard toch gebeurt. Petterson laat zien dat de omgeving een groot aandeel heeft in de vorming van een jong mens.

Terwijl Tommy worstelt met zijn situatie, lijkt Jim in eerste instantie prima in orde. Niets is minder waar. Iets in hem broedt, totdat hij het niet meer verbergen kan. Steeds meer lijkt hij de controle over zichzelf te verliezen, wat een druk legt op zijn vriendschap met Tommy. “…ik had de verkeerde kant op gekeken en toen ik omkeek, was ik al te ver weg, en alle mensen die ik zag, waren vreemden voor mij.”

De samenvatting van een boek is vaak het eerste dat men leest bij de beslissing een boek al dan niet te lezen. Bij sommige boeken kan men proberen een samenvatting zo aantrekkelijk mogelijk te maken en toch de aandacht niet weten te trekken. Waarom? Omdat de combinatie van het gehele verhaal met de schrijfstijl van de auteur maakt dat het boek een parel is. Bij het lezen van de samenvatting en wellicht de eerste pagina ziet men slechts het omhulsel, de oester, en niet wat daarbinnen schuilt. Twee wegen is zo’n boek.

Niets is toeval in de vertaling van dit Noorse meesterwerk. Zoals het een literair werk betaamt heeft elk detail in dit boek een betekenis. Petterson onderschat zijn lezer nergens en weet zinnen te formuleren die op zich een heel verhaal zijn, zonder dat hij er meer woorden aan vuil hoeft te maken. Per Petterson heeft een ontroerend, meeslepend boek geschreven in een prachtige schrijfstijl, die maakt dat je zinnen wilt inlijsten. Maar niet enkel de schrijfstijl en de prachtige oneliners maken het boek wat het is. Ook de beeldende passages hebben ieder een betekenis en geven de roman een extra dimensie. Deze psychologische roman is tot in de puntjes uitgewerkt.