De Helaasheid van het Lezen

Verleden week heb Dimitri Verhulsts doorbraak roman ‘De Helaasheid der Dingen’ gelezen. Het is het deels autobiografische, deels fictieve verhaal van Dimitri’s jeugd en opvoeding in een klein gat op het Belgische platteland, waar hij samen met zijn alcoholistische vader en ooms bij zijn grootmoeder in huis woont.

De opzet van het verhaal doet denken aan het populaire ‘The End of Eddy’ dat ik eerder dit jaar las; het zijn beide sterk autobiografische verhalen van schrijvers die uit een armoedige en problematische arbeidersklasse komen waar alcoholisme heerst.

Een andere overeenkomst die de boeken hebben is dat beiden schrijver hun origine verloochenen zodra ze de kans zich voordoet. In ‘The End of Eddy’ werd de protagonist’s homoseksualiteit onderdrukt door zijn omgeving, dus is enig wrok wel op z’n plaats, maar De Helaasheid der Dingen mist het element van onderdrukking.

Natuurlijk heeft iedereen die op het platteland opgroeit zichzelf de vraag gesteld ‘wat gebeurt er buiten dit dorp’ en tot op zekere hoogte draagt de sterke gemeenschap en cultuur van een dorp ook bij aan de onderdrukking van ieder exces dat buiten die cultuur gelegen ligt. Toch is dit geen aspect van het verhaal dat terugkomt in het boek als een motief.

Wanneer Dimitri in de laatste pagina’s van het boek dan ook afgeeft en neerkijkt op zijn familie in het drop voelt dit dan ook aan als een grove belediging.

Des te interessanter zijn dit soort boeken voor mij, omdat ze me scenario’s schetsen die mogelijkerwijs tot mijn toekomst kunnen gaan behoren. Zeker nu ik ouder word en ik steeds vrijer ben in mijn keuzes merk ik dat de keuze tussen het drop en alles daarbuiten vaker gemaakt moet worden. Ik vind dit een interessante relatie en zal er in de toekomst wellicht dieper op in gaan.

Dan nu de redenen waarom ik het boek slechts drie sterren toeken.

Allereerst moet ik melden dat het boek aanvoelde als een half gekookt ei. Ondanks dat het verhaal autobiografische elementen bevat, voelt het zeker niet altijd heel oprecht aan. Een groot aspect hiervan is dat er gekozen is om het verhaal niet door het perspectief van hem zelf (Dimitri) te laten zien, maar via het perspectief van een alwetende verteller. Dit creëert al meer afstand tot het verhaal, maar kan nochtans goed opgevangen worden door treffende beschrijvingen.

Helaas lijkt het soms alsof Dimitri zichzelf forceert om het ruwe en brute van Herman Brusselmans in zijn stijl te mengen. Ik vind zelf dat hij de plank daarmee volledig misslaat, want hij beheerst die stijl simpelweg niet. Hij gebruikt clichematige zinnen die aanvoelen als een kapotgereden konijn dat niemand van de weg wilt halen en derhalve nog tigmaal overreden zal worden. Het is ons aanblik niet waard.

Bijvoorbeeld wanneer hij als een 16-jarige emo tumblr dichter een sigaret een ‘schadelijk gebed’ noemt…. cringe.

“Die sigaret. Die steek ik op. Daar begin ik mee. Een ritueel, mijn schadelijk gebed van nitrosaminen, formaldehyde, nicotine en benzeen.”

Toch ben ik geenszins van mening dat het een slecht boek is, noch dat Dimitri Verhulst een slechte schrijver is. Drie sterren is namelijk meer dan de helft van alle sterren die hij kan krijgen van mij. Hij schrijft namelijk ook veel erg mooie zinnen en de thematiek van het de problematische plattelands cultuur vind ik ook erg interessant. Hij schrijft met veel humor en weet je op andere momenten ook te raken. Bovendien kan een boek met de schitterende titel ‘De Helaasheid der Dingen’ nooit een echt lage beoordeling krijgen.

Helaas werd het geheel wat ontsiert door een aantal van die cringe-waardige zinnen. En wat literatuur op het zins-niveau betreft blijft Herman Brusselmans toch wel de ongekroonde koning van de Vlaamse literatuur.