Salinger avant-la-lettre

Terwijl J.D. Salinger (1919-2010) zijn literaire nalatenschap volledig dichtgetimmerd had – pas over zo'n vijftig jaar mag er gepubliceerd worden – zijn er toch drie korte verhalen door de mazen van het net geglipt. Over het hoofd gezien door de kluizenaar/schrijver, en dus stante pede in boekvorm uitgebracht onder de titel Three early stories. De Arbeiderspers brengt de Nederlandse editie als Drie vroege verhalen, inclusief de nogal kinderlijke illustraties uit Amerika maar wel met een eigen omslag.

Salinger schreef zijn meesterwerk The catcher in the rye na de Tweede Wereldoorlog, onder invloed van zijn dramatische ervaringen aan het westelijk front. Dat aspect is kenmerkend voor zijn stijl en heeft er mede voor gezorgd dat de schrijver op een cynische toon jegens volwassenheid schrijft ('the phonies' – 'de neppers' zoals Holden Caulfield volwassenen bestempelt) en juist de denkwereld van zijn jongere personages een karakteristieke stem geeft. De drie vroege verhalen zijn alleen daarom al bijzonder: geschreven voor en tijdens de oorlog en dus nog niet beïnvloed door de deprimerende pen van de oorlogsveteraan.

Het verhaal De jongelui speelt zich af op een feestje waar twee mensen, tot elkaar veroordeeld, een gesprek voeren waarin volledig langs elkaar heen gepraat wordt. De bijna wanhopige eenzaamheid die hierbij omhoog komt, wordt door Salinger in ironie vertaald met zinnen als: 'ze slaakte de diepste zucht die in haar jurk mogelijk was en keek toen fronsend met wat ze van haar wenkbrauwen had overgelaten de kamer rond ...' In het tweede verhaal probeert een ietwat losgeslagen broer zijn zus ter verantwoording te roepen over haar vermeende affaires. Een discussie vol wantrouwen en loze beloftes is het gevolg. Als laatste komt Salinger met een verhaal over een jonge soldaat die afscheid moet nemen van zijn familie als hij naar het front vertrekt. De zogenaamd luchtige dialoog zit vol bedekte angst en onzekerheid.

In krachtige streken schetst Salinger tot drie keer toe een bijzondere situatie die vrijwel direct een soort ongemak teweegbrengt bij de lezer. De dialogen schuren en de geforceerde gesprekken brengen mensen niet dichter tot elkaar maar laten hen juist in hun verstoorde isolement zien. Die subtiel beschreven eenzaamheid, die als een klamme deken over dit proza ligt, toont al de eerste trekken van de indrukwekkende schrijfstijl die Salinger na de oorlog wereldberoemd zal maken.

@Dizzie/André van Dijk