Autobiografische sciencefiction met Droste-effect

Een autobiografisch geïnspireerde sciencefictionroman; dat klinkt als een contradictio in terminis. Toch is dat wat Een zeer opmerkelijk verschijnsel van Hank Green (1980) is en het blijkt helemaal niet vreemd. Hank Green is namelijk een bekende vlogger en dat wordt zijn heldin April May ook. Behalve dat zij de kans krijgt om aanhoudend te vloggen over iets waarvan sciencefictionfan Green alleen maar kan dromen, namelijk buitenaardse wezens die op aarde zijn geland. En zo lukt het prima om futuristische elementen en openhartige persoonlijke bekentenissen te mengen in een boek dat helemaal van deze tijd is.  

De onbekende muzikant Hank Green werd een internetberoemdheid door het YouTube-kanaal ‘Vlogbrothers’ dat hij samen met zijn schrijvende broer John Green heeft. Daardoor hing zijn faam wel af van het succes van ieder nieuw filmpje, want op het internet ben je snel oud nieuws. Uiteindelijk besloot hij een boek te schrijven over zijn ervaringen en inzicht te verschaffen in de werking van internetroem en wat het met iemand doet. En dat, zo kan worden gesteld, is uitstekend gelukt. Na Een zeer opmerkelijk verschijnsel, in de vertaling van Karin de Haas, te hebben gelezen, is het volkomen duidelijk hoe verslavend dat succes is en hoe gierend graag mensen het vast willen houden.  

Hoofdpersoon April May is 23 en studente aan een private kunstopleiding in New York. Ze heeft een vrijgevochten karakter, maar wordt ook belemmerd door bindingsangst. Als ze een keer ’s nachts over straat loopt, stuit ze op een enorm standbeeld dat uit het niets lijkt opgedoken. Samen met haar vloggende medestudent Andy maakt ze een geinig filmpje rond het beeld, dat ze Carl noemt, en zet het op YouTube. De volgende dag blijkt echter dat er wereldwijd wel 64 Carls zijn verschenen en de video van April en Andy de allereerste online was. Dat maakt April beroemd, waardoor ze meer video’s wil maken, bij voorkeur met een scoop. Daar krijgt ze alle gelegenheid voor wanneer blijkt dat de Carls niet van deze aarde zijn, ze vreemde dingen in gang zetten en de vraag of ze vijandig zijn of niet opspeelt. Ondertussen doet ze haar best om haar beroemdheid ten goede te gebruiken, maar wordt haar leven toch in toenemende mate bedreigd.  

April vertelt haar verhaal achteraf aan de lezer en voegt daar reflecties op haar eigen gedrag aan toe. Met een overweldigende eerlijkheid legt ze zo haar complete belevingswereld bloot, zowel wat betreft haar verslaving aan roem als haar bindingangst. Een diepgang en oprechtheid die natuurlijk ook op het conto komen van auteur Green, namens wie de hoofdpersoon waarschijnlijk vaak spreekt. Maar dat is het niet alleen, want eerlijkheid is ook het wapen dat April binnen het verhaal als vlogger gebruikt om zich uit de nesten te werken. Wat haar dan weer nieuwe aandacht, volgers en kijkers oplevert. Net zoals Green op zijn beurt veel lezers zal trekken met zijn openhartigheid. Aldus ontstaat er een soort van Droste-effect waarbij hoofdpersoon en auteur elkaar weerspiegelen.  

Verder is dit boek moeilijk in omschrijvingen te vangen. Het is origineel en vernieuwend, maar de auteur speelt ook regelmatig leentjebuur bij zowel hedendaagse als klassieke sciencefiction. Vooral de overeenkomsten tussen de Carls en de buitenaardse robots uit Ontwakende Goden van Sylvain Neuvel vallen daarbij op. Verder wisselt Green flauwigheden af met rake grappen en zelfhulpclichés met verrassende levenswijsheden. Feitelijk schrijft hij zoals April en Andy vlogs maken: snel, direct en persoonlijk, maar ook met lak aan conventies en goede smaak.  

Helaas is het einde van dit boek gericht op een vervolgdeel dat momenteel in de VS al in voorbereiding is. Vervelend, want hoewel er een goede ontknoping aan het verhaal zit, blijven de meeste mysteries bestaan. Wel past dat bij dit boek en zijn auteur, want immers alles om de aandacht vast te houden. Een zeer opmerkelijk verschijnsel is daarmee op momenten irritant, maar stelt daar zoveel brille tegenover, dat Hank Green alle succes is gegund.